بارداريد و کمردرد داريد؟ جاي خوشحالي است كه فرزند شما در حال رشد است. اين همان اتفاق خوبي است که بايد بيفتد ولي اضافه وزن به‌خصوص در ناحيه شكم باعث فشار روي كمر شما مي‌شود. تقريبا همه زنان باردار دچار كمردرد مي‌شوند و اين درد عموما در قسمت انتهايي كمر جايي كه ستون فقرات به لگن متصل مي‌شود رخ مي‌دهد. مطمئن باشيد كه نكات جالبي وجود دارند كه مي‌تواند منجر به تخفيف و كنترل درد شما شود. کمردرد در بارداری بسیار رایج است. با این حال، کارهای زیادی می توانید انجام دهید تا ناراحتی کمر درد را کاهش دهید و از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. برخی از زنان مبتلا به کمر درد قبل از بارداری، در دوران بارداری بهبود می یابند.
علت کمردرد در بارداری
- استخوان ها و مفاصل شما با بافت های سخت به نام لیگامان به یکدیگر متصل می شوند. در طول بارداری، هورمون آرامبخش رباط های شما را شل میکند. این اتفاق از اوایل تا هفته دهم بارداری تا 14 بارداری دیده می شود.
- اگر دچار کمر درد زودرس در دوران بارداری بشوید، احتمال دارد هورمون ریلاکسین دلیل آن باشد. کمردرد در سه ماهه اول شایع است.
- با ورود به سه ماهه دوم و سوم بارداری ، افزایش وزن جنین و بزرگ شدن رحم فشار بیشتری بر رباط ها و عضلات وارد می کند.
- ماهیچه های شکمی شما کشیده می شوند و نمیتوانند به شما کمک کنند تا تعادل خود را به طور قاطع حفظ کنید. این به این معنی است که کمر شما بیشتر تحت فشار است.
- همچنین در صورت اضافه وزن، احتمال درد کمر در طول بارداری بیشتر است.
- ورزش منظم می تواند از کمر درد جلوگیری کند، اما اگر در حال حاضر بچه دارید، ممکن است زمان کمی برای ورزش منظم داشته باشید. کار سنگین و کمردرد قبلی یا درد لگن همچنین می تواند درد کمر را در حاملگی افزایش دهد.
مهم‌ترين علل كمردردهاي زمان بارداري را در موارد زير خلاصه کرد:
1- افزايش وزن:
در يك بارداري سالم و طبيعي، حدود 12 تا 15 كيلوگرم به وزن اضافه مي‌شود و اين ستون فقرات است كه بايد وزن اضافه را تحمل كند. اين اضافه وزن فشار قابل‌توجهي به تاندون‌ها و عضلات ستون فقرات و عروق و اعصاب لگن وارد مي‌كند و مي‌تواند باعث بروز درد شود.
2- تغيير در قامت و وضعيت بدن:
بارداری باعث تغيير مركز ثقل بدن مي‌شود. اين وضعيت باعث مي‌شود اگرچه ناخودآگاه، وضعيت كمر و لگن خود را تغيير دهيد تا بتوانيد مركز ثقل بدن خود را كنترل كنيد كه اين وضعيت مي‌تواند باعث درد شود.
3- تغييرهاي هورموني:
حين بارداري بدن هورموني به نام ريلكسين ترشح مي‌كند كه باعث شل شدن ليگامان‌هاي ناحيه لگن مي‌شود تا زايمان طبيعي امكان‌پذير شود. اين هورمون نه‌تنها تاندون‌ها و مفاصل كانال زايماني را شل مي‌كند بلكه روي تاندون‌هاي ستون فقرات نيز اثر دارد كه مي‌تواند باعث نداشتن ثبات و درد شود.
4-جداشدن عضلات:
از آنجا كه رحم شروع به رشد مي‌كند، عضلات موازي و راست شكم كه از دنده‌ها شروع و به استخوان لگن متصل مي‌شود، از هم جدا مي‌شوند. اين جدايي عضلات مي‌تواند كمردرد را بدتر كند.
5- استرس:
فشارهاي رواني مي‌تواند باعث گرفتگي عضلات ستون فقرات و گرفتگي‌هاي دردناك شود پس اگر عصبي شديد، دردتان بدتر خواهد شد.
علائم کمر درد در بارداری چیست؟
به احتمال زیاد در حالی که کمر به لگن وصل شود احساس درد می کنید. این درد به راحتی با درد لگن اشتباه گرفته می شود، بنابراین بهتر است این نوع درد را به دو دسته تقسیم کنیم:
- کمر درد. اگر قبلا کمر درد نداشته اید، دردی خسته کننده را تجربه می کنید، به طوری که هنگام خم شدن به جلو درد احساس می کنید. این درد توانایی شما برای حرکت بخش کمر ستون فقرات را محدود می کند. عضلات خاصی در پشت شما هنگام فشار دادن صدمه می بینند.
- درد کمر لگنPGP))، که ناشی از رباط های شل و مفاصل شل در لگن می باشد. ممکن است احساس درد در پشت لگن داشته باشید، جایی که بین استخوان لگن و استخوان پایین در ستون فقرات شما مفصل وجود دارد. این مفصل مفصل ساکروایلیاک نامیده می شود. درد ممکن است ضربه ای، تیر کشیدن یا سوزش باشد، و ممکن است بیاید و برود. PGP می تواند به پشت ران نیز برسد. به همین دلیل است که برخی از پرستارها و پزشکان این درد را با سیاتیک اشتباه می گیرند.
- فیزیوتراپیست اگر کمر درد یا PGP یا ترکیبی از آن ها را داشته باشید با شما تمرین خواهد کرد. او تمرین های تقویتی برای منزل به شما می دهد.
اگر درد در ناحیه استخوان شکم یا اطراف آن احساس می شود، ممکن است دچار اختلال سمفیز پوبیس (SPD)، یک بیماری مرتبط با رباط ها در لگن، شده باشید. کمر درد ممکن است مشکل زیر را داشته باشد:
- بلند شدن از نشستن
- چرخیدن در تختخواب
- لباس پوشیدن و لباس در آوردن
- راه رفتن برای مدت طولانی
- بلند کردن و حمل سبکی
ممکن است متوجه شوید که پشت شما در انتهای روز درد بیشتری دارد یا پس از ایستادن طولانی درد بیشتری دارد. این به این دلیل است که عضلات شما خسته می شوند و رباط های شما در اثر افزایش وزن جنین و خودتان کشیده می شود.
پیشنهاد پزشک اوما: 30 درمان خانگی کمردرد
آیا می توانم از کمر درد جلوگیری کنم؟
- ممکن است بتوانید با کار کردن در تناسب اندام و وضعیت بدن خود از کمر درد جلوگیری کنید. ورزش منظم ممکن است مانع درد شود. اگر ورزش نمی کردید، از حالا شروع کنید.
- تمرینات استقامتی، مانند پیلاتس و شنا ممکن است با ایجاد ساختارعضلات شکم اصلی از کمر درد جلوگیری کنند.
- اگر سنگینی بلند می کنید، مراقب کمر خود باشید. اگر باید چیزی را بردارید، آن را نزدیک به بدن خود نگه دارید، زانوهای خود را خم کنید و تا جایی که امکان دارد کمر خود را خم نکنید.
برای کاهش کمر درد چه کاری می توانم انجام دهم؟
پیشنهادات زیر ممکن است کمک کند:
ورزش
- کشش، تمرینات کف لگن و تمرینات ثبات می تواند کمک کند.
- بر روی دستها و زانوهای خود خم شوید و پشت خود را به اندازه کافی صاف نگه دارید. نفس خود را داخل بدهید و درهنگام بیرون دادن نفس، عضلات پشت خود را فشرده کنید و سعی کنید عضلات خود را مانند یک زیپ به سمت جلو بکشید.
- تصور کنید سعی می کنید از عبور باد جلوگیری کنید. بین 5 تا 10 ثانیه بدون نگه داشتن نفس و بدون حرکت به عقب خود را فشرده کنید. آرام آرام عضلات را در انتهای تمرین شل کنید.
- اگر در دست ها و زانوهایتان احساس ثبات دارید، می توانید وضعیت سوپرمن را استفاده کنید . برای انجام این کار، بازوی راست و پای چپ خود را بالا ببرید. از عضلات شکم برای پایداری خود استفاده کنید. پنج ثانیه خود را نگه دارید، سپس دست و پای خود را پایین بیاورید. به بازو و پای دیگر بروید. هر طرف 10 شماره بشمارید.
- ورزش در آب ممکن است به کاهش درد کمک کند.
ماساژ
ماساژ عضلات خسته و درد را تسکین می دهد و ممکن است به کاهش درد کمک کند. از همسر خود بخواهید به آرامی کمر و ماهیچه های پشت را ماساژ بدهد. یک ماساژور حرفه ای، ماما یا فیزیوتراپیست نیز می تواند به شما کمک کند.
وضعیت خوب
سعی کنید در هنگام نشستن یا بلند شدن خم نشوید. سعی کنید برای مدت طولانی در موقعیتی ثابت قرار نگیرید. در هنگام ایستادن یا نشستن صاف باشید و پشت تا آنجا که راحت است خم کنید. به طور منظم استراحت کنید تا خسته نشوید. هنگام نشستن یک بالشت پشت کمر خود قرار دهید.
طب سوزنی
طب سوزنی ممکن است برای از بین بردن درد مفید باشد اما بهتر است از یک فرد حرفه ای کمک بگیرید. زیرا در بارداری باید از طب سوزنی در برخی نقاط اجتناب شود.
بالش های زایمان
به پهلو بخوابید و یک بالش در زیر شکم خود قرار دهید. اگر نمیتوانید راحت باشید، بالش های مختلف و بالشتکهای مختلف را امتحان کنید تا حالت مناسب خود را پیدا کنید.
گرم یا سرد
حمام گرم، یک پک داغ یا یک جت آب گرم از سر دوش می تواند ناراحتی را کاهش دهد. پک سرد نیز می تواند باعث آرامش و تسکین درد شود.
ملاحظات روزمره
رعايت برخي ملاحظات روزمره نيز مي‌تواند به کاهش کمردردهاي دوران بارداري کمک کند؛ از جمله اينکه:
- موقع برداشتن اجسام از روي زمين ابتدا بنشينيد و پس از برداشتن جسم مورد نظر برخيزيد و به هيچ وجه براي برداشتن اجسام دولا نشويد.
- از پوشيدن كفش پاشنه بلند خودداري كنيد.
- طاقباز نخوابيد.
- ساپورت نيز مي‌تواند كمك‌كننده باشد.
اگر با رعايت تمام نکته‌هاي فوق درد کمتر نشد، با پزشك مشورت كنيد. به هيچ وجه سرخود از داروهاي ضددرد استفاده نكنيد. استامينوفن معمولا كم‌خطرترين داروي ضددرد هنگام بارداري است و مصرف ساير ضددردها مانند بروفن، ادويل و… توصيه نمي‌شود. در موارد زير حتما به پزشك مراجعه کنيد:
- درد بسيار شديد
- شروع ناگهاني درد و شديد شدن ناگهاني آن
- دردهاي ريتميك
- شدت، حدت و احتمال کمردردهاي بارداري
بيش از سه‌چهارم زنان باردار زماني طي بارداري و معمولا در اواخر بارداري دچار کمردرد مي‌شوند که چند ماه پس از زايمان بهبود مي‌يابد اما وجود اين علائم قبل از بارداري باعث مي‌شود که فرد در اين دوران درد شديدتري را تجربه کند:
- کمردرد قبل از بارداري
- کمردرد در بارداري قبلي
- نداشتن تحرک و ورزش کافي در زمان بارداري
- وزن زياد
- عضلات شکمي و لگني ضعيف
- قوس کمر زياد و چاقي
باردار شدن با وجود کمردرد قبلي، قطعا باعث بروز کمردردي شديدتر خواهد شد، احتمال مزمن شدن اين درد را بيشتر خواهد کرد و درمان آن نيز سخت‌تر است.
گودی کمر در بارداری
چهار قوس طبيعي در ستون فقرات وجود دارد؛ قوس گردن و کمر گودي دارند و قوس پشت و ناحيه لگن حالت تحدب. عضلات ضعيف، چاقي، شل بودن تاندون‌ها و ليگامان‌ها و بارداري باعث افزايش قوس کمر مي‌شود. از نظر فيزيکي، نقطه‌اي فرضي در بدن به نام مرکز ثقل وجود دارد که حدود آن جلوي مهره اول ساکروم است. اهميت اين نقطه در آن است که هميشه بايد در محدوده تکيه‌گاه بدن، بين دو پا قرار گيرد، در غير اين صورت افتادن قطعي خواهد بود بنابراين سيستم تعادل خودکار بدن مرتب وضعيت اين نقطه را به مغز گزارش مي‌دهد و مکانيسم‌هاي جبراني تلاش مي‌کنند تا محل آن را در جاي خود نگه دارند. افزايش وزن در ناحيه شکم و بارداري باعث تغيير محل مرکز ثقل بدن مي‌شود و روي تاندون‌ها، عضلات، مفاصل و اعصاب ناحيه لگن و کمر فشار مي‌آورد يا باعث کشيده‌شدن آنها مي‌شود.
اين فشار اضافه در نهايت باعث بروز درد مي‌شود. آرام و بدون تنش به پشت بخوابيد، پاها کاملا کشيده باشد. در اين حالت فاصله بين کمر و زمين بايد يک انگشت باشد. فاصله بيش از اين مقدار گودي بيش از حد کمر است. گودي بيش از حد کمر احتمال بروز کمردرد در بارداري را افزايش مي‌دهد. کنترل قوس کمر با تقويت عضلات ناحيه ستون فقرات کمري مي‌تواند احتمال بروز کمردردهاي دوران بارداري را کاهش دهد.
آیا کمر درد در زایمان من تاثیر می گذارد؟
- با درمان مناسب کمر درد مشکلی در هنگام زایمان ایجاد نمی کند. حتی اگر کمر درد جدی دارید، باید همچنان آنطور که می خواهید زایمان کنید. کمر درد یک دلیل غیر معمول برای انتخاب سزارین است. بهبود پس از عمل جراحی سزارین از زایمان طبیعی سخت تر است.
- اگر کمر درد شما به یک مشکل طولانی مدت مرتبط است، مانند انحنای ستون فقرات (اسکولیوز)، یا یک آسیب یا جراحی قبلی، برنامه ریزی های لازم را انجام دهید. از مامای خود بخواهید با یک متخصص بیهوشی صحبت کند. برخی از مشکلات کمردرد باعث می شود در طول زایمان استفاده از اپیدورال امن نباشد. بهتر است از قبل برنامه های کاهش درد طبیعی یا سایر انواع مسکن ها را استفاده کنید.
چه زمانی برای کمر درد در بارداری باید از متخصص کمک بگیرم؟
اگر فکر می کنید PGP یا سیاتیک دارید، یا اگر کمر درد هستید و درمان های خانگی به شما کمک نمی کند، از ماما یا پزشک عمومی خود بخواهید تا شما را به یک فیزیوتراپیست معرفی کند.
BabyCentre Medical Advisory Board. Back pain in pregnancy.2019
Nhs team. Back pain in pregnancy. Page last reviewed: 14 February 2018
