فیبروم یا میوم رحم چیست+درمان

یکی از عارضه هایی که ممکن است برخی خانم ها به آن مبتلا شوند ایجاد توموری در رحم به نام فیبروم است. خوشبختانه فیبروم ها از انواع تومورهای غیر سرطانی و قابل درمان هستند. این فیبروم ها شامل فیبروم رحم، لیومیوم یا مایوم ( میوم) می باشند. یکی از مهم ترین ویژگی های این بیماری که در بروز علائم آن بسیار تاثیرگذار است اندازه آن است که در افراد مختلف کاملا متفاوت بوده و می تواند از یک لوبیا تا یک خربزه متغیر باشد.

در این مقاله گروه سلامت اوما تصمیم دارد شما را به طور کامل با این عارضه آشنا کند و روش های درمان آن را برایتان توضیح دهد، تا در صورت ابتلا بتوانید به بهترین شکل آن را درمان کنید.

در این مقاله می خوانیم:

 اندازه فیبروم رحم

فیبروم رشد غیر طبیعی از بافت های داخل رحم است که بسته به میزان رشدش می تواند بزرگ و بسیار دردناک باشد بخصوص باعث درد دائمی شکم و پریودی های بسیار شدید و دردناک می شود. اما گاهی نیز به دلیل کوچک بودن تومور علائم خاصی ایجاد نمی کند. معمولا خوش خیم و قابل درمان هستند.

اندازه فیبروم ها می­تواند بسیار متنوع باشد. از قطر یک میلی­متر گرفته تا ۲۰ سانتی متر-  لازم به ذکر است که  قطر رحم معمولاً ۱۰ سانتی متر است؛ فیبروم را با نام های دیگری نیز می شناسند که عبارتند از:

• لیومیوم
•   میوما
•  میومای رحمی
•  فیبروم ها یا فیبروئید

طبق گفته موسسه ملی بهداشت (NIH)، حدود 80 درصد خانم ها تا سن 50 سالگی دچار این مشکل می شوند. با این حال، اکثر خانم ها علائم زیادی ندارند و شاید اصلا متوجه فیبروم نشوند.

- فیبروم ها  30 درصد از زنان 35 ساله و 20 تا 80 درصد از زنان 50 ساله را درگیر میکنند.

- این تومورها معمولا بین 16 تا 50 سالگی یعنی سنین باروری رشد می کنند. زیرا در این سال ها مقدار استروژن بالاتر است.

- رشد فیبروئید می تواند تا بعد از یائسگی نیز ادامه داشته باشد. زمانی که سطح استروژن در یائسگی کامل کاهش می یابد، فیبروئید نیز کوچک می شود.

- داشتن اضافه وزن یا چاقی به طور قابل توجهی این خطر را افزایش می دهد.

- شکل فیبروم ها مشخص نیست، اما زمانی که مقدار استروژن بالاتر باشد، این تومورها رشد می کنند.

- اکثر افراد علائمی مشاهده نمی کنند،اما به طور کلی علائم آن در فیبروم های بزرگ شامل کمردرد، یبوست و خونریزی بیش از حد واژن است که منجر به کم خونی می شوند.

- عوارض تومورها نادر هستند اما می توانند جدی باشند.

انواع فیبروم رحم

فیبروم ها انواع مختلفی دارند که بیشتر بستگی به محل قرارگیری تومور داخل رحم یا روی رحم دارد. در ادامه به طور کامل انواع فیبروم ها را توضیح می دهیم:

1- فیبروم های داخلی یا اینترامورال

فیبروم های داخلی شایع ترین نوع فیبروم هستند. این نوع فیبروم در داخل دیواره عضلانی رحم رشد می کنند. فیبروم داخلی ممکن است بزرگ شود و مانند جنین باعث کشیدگی رحم و دردهای شکمی شدید می شود.

2- فیبروم های ساب سروزال

فیبروم های ساب سروزال در خارج از رحم ایجاد می شوند. آنها به قدری بزرگ می شوند که باعث بزرگ شدن یک طرف رحم و دردهای شدید در آن قسمت خواهند شد.

3- فیبروم های پایه دار

تومورهای ساب سروزال می تواند شامل ساقه، پایه بلند و باریک باشند که تومور را قوی تر کرده و مانند تکیه گاه آن را در مکان خودش نگه می دارد. در این حالت به آن فیبروم پایه دار می گویند. 

4- فیبروم های ساب موکوزال

این فیبروم ها در داخل رحم رشد نمی کنند و مکان آن ها در لایه عضله میانی یا میومورتیوم رحم می باشد. تومورهای ساب موکوزال مانند انواع دیگر شایع نیستند و افراد کمتری به آن مبتلا می شوند.

فیبروم یا میوم چه علائمی دارد؟

همان طور که گفتیم در بیشتر افراد مبتلا به فیبروم به دلیل کوچک بودن آن، علائم و نشانه ای وجود ندارد. به همین دلیل آمار نشان می دهد که از هر 3 زن مبتلا به این بیماری تنها یک نفر علائم زیر را تجربه می کند:

• کم خونی، به دلیل پریودی سنگین
• درد پشت یا درد پا
• یبوست 
• ناراحتی در قسمت پایین کمر، به خصوص در فیبروئیدهای بزرگ
• تکرر ادرار
• پریودی سنگین و دردناک
• درد هنگام نزدیکی

سایر علائم احتمالی عبارتند از:

• مشکلات زایمان
• مشکلات حاملگی
• مشکلات باروری
• سقط جنین مکرر

علائم فیبروم بدخیم

سارکوم رحم یا فیبروم بدخیم رحم نوعی سرطان است که در عضلات یا بافت رحم  شکل می گیرد. نشانه های اصلی سارکوم رحم یا علائم فیبروم بدخیم رحم عبارتند از:

• خونریزی شدید و غیرعادی از واژن
• وجود غده یا تومور در واژن
• درد شدید در شکم
• احساس پری شکم در هر زمان
• نیاز به ادرار کردن مکرر

علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟

هنوز علت دقیق ایجاد فیبروم در رحم مشخص نیست. اما طبق مطالعاتی که انجام شده است، محققان به این نتیجه رسیده اند که استروژن تاثیر زیادی بر رشد فیبروم ها دارند. در موارد زیر با افزایش یا کاهش میزان استروژن میزان رشد فیبروم نیز تغییر می کند:

• در طول سال های باروری یعنی بین 16 تا 50 سالگی که میزان استروژن و پروژسترون زیاد است.
• در بارداری به دلیل اینکه مقدار استروژن بیشتر از حالت طبیعی می شود، فیبروم ها تمایل به تورم دارند. 
• زمانی که فردی از قرص های ضدسرطان استفاده می کند که دارای استروژن هستند، احتمال بزرگ شدن این تومورها افزایش پیدا می کند.
• هنگامی که مقدار استروژن کم شود، مثلا بعد از پریودی، بارداری یا یائسگی فیبروئید نیز کوچک می شود.
• وراثت نیز ممکن است نقش داشته باشد. یعنی اگر یکی از فامیل های درجه یک شما مانند مادرتان فیبروم داشته باشد احتمال آن در شما نیز افزایش می یابد.
• همچنین شواهدی وجود دارد که گوشت قرمز، الکل و کافئین می تواند خطر ابتلا به فیبروم ها را افزایش دهد، اما افزایش مصرف میوه و سبزیجات باعث کاهش آن می شود.

چطوری می فهمند که من فیبروم دارم؟

تشخیص فیبروم کار سختی نیست و پزشک به راحتی با یک معاینه واژینال معمولی آن را تشخیص می دهد. اما به طور کلی ممکن است از روش های زیر نیز برای تشخیص و بررسی دقیق تر اندازه فیبروم استفاده شود:

سونوگرافی شکمی یا سونوگرافی واژینال

این کار باعث مشاهده فیبروم های دهانه رحم و زیر شکم می شود.

MRI

که می تواند اندازه و مقدار فیبروئیدها را بصورت دقیق تعیین کند.

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی که در آن یک تلسکوپ کوچک با یک دوربین در انتها برای بررسی داخل رحم استفاده می شود. در صورت لزوم، یک نمونه بیوپسی (نمونه از بافت داخل رحم) می تواند در همان زمان گرفته شود.

لاپاراسکوپی 

لاپاراسکوپی، که در آن یک لوله کوچک انعطاف پذیر به داخل شکم وارد شده و برای بررسی خارج از رحم مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع بیشتر برای تشخیص فیبروم های خارج از رحم استفاده می شود. در طی این روش، در صورت لزوم، بیوپسی از لایه بیرونی رحم گرفته خواهد شد. در این روش نیاز به برش پوست نیز می باشد. 

معمولا چه کسانی دچار فیبروم می شوند؟

فیبروم مشکلی رایج است و از هر 3 خانم، یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. فیبروم ها بیشتر بین سنین 30 تا 50 سالگی ایجاد می شود. همچنین تصور می شود فیبروم ها اغلب در خانم های با اضافه وزن یا چاق اتفاق می افتد زیرا اضافه وزن باعث افزایش سطح استروژن در بدن و در نتیجه رشد فیبروم های کوچک می شود. زنانی که بچه دارند کمتر در معرض خطر فیبروم هستند و هر چه تعداد فرزندان بیشتر شود، خطر فیبروم نیز کمتر می شود.

فیبروم رحم چگونه از بین میرود؟

اگر علائمی وجود نداشته باشد و فیبرومها بر کیفیت زندگی افراد تأثیری نداشته باشند، درمان ضروری نیست. اگر فیبروم ها باعث پریودی سنگین شوند، اما باعث مشکلات عمده ای نشوند، ممکن است نیازی به درمان نباشد.

در دوران یائسگی، فیبروئید اغلب کوچک می شود و علائم کمتر ظاهر می شوند و یا حتی کاملا از بین می روند. هنگامی که درمان لازم باشد، درمان به صورت دارو یا جراحی می باشد. محل فیبروم ها، شدت علائم، و برنامه بارداری می تواند بر تصمیم گیری در خصوص درمان آن تاثیر بگذارد.

1- درمان فیبروم با دارو

هورمون آزاد کننده گنادوتروپین که به هورمون بارداری نیز معروف است موجب تولید استروژن کمتر می شود، در نتیجه فیبروئیدها را کوچک می کند. این هورمون چرخه قاعدگی را نیز مانند بارداری متوقف می کند، اما پس از درمان، بر باروری تأثیری ندارد.

این هورمون ها می توانند علائمی شبیه علائم یائسگی از جمله گرگرفتگی، تعریق زیاد، خشکی واژن و در بعضی موارد، افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان را ایجاد کنند. همچنین از این هورمون ها معمولا قبل از عمل جراحی برای کاهش فیبروم استفاده می شود. به دلیل عوارض جانبی احتمالی این هورمون ها به صورت کوتاه مدت استفاده می شوند. سایر داروها برای درمان فیبروم های بزرگتر، اثر کمتری دارند و تنها برای فیبروم های کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.

این داروها شامل موارد زیر می باشند:

داروهای ضد التهاب:

این داروها شامل مفنامیک و ایبوپروفن هستند. داروهای ضد التهابی تولید پروستاگلاندین ها که باعث پریودی سنگین می شوند را کاهش می دهد. داروهای ضد التهابی مسکن نیز هستند. خوشبختانه این داروها باروری را تحت تاثیر قرار نمی دهند.

قرص های ضدبارداری:

قرص های ضد بارداری خوراکی به تنظیم چرخه تخمک گذاری کمک می کنند و ممکن است منوراژی (خونریزی شدید در پریودی) را کاهش دهند.

دستگاه داخل رحمی:

این دستگاه درواقع یک دستگاه پلاستیکی است که داخل رحم قرار گرفته و هورمون پروژسترون را به نام لوونورژسترل آزاد می کند و باعث کوچک شدن فیبروم می شود. درواقع این هورمون از رشد بیش از حد و سریع پوشش رحم جلوگیری می کند و خونریزی را کاهش می دهد. عوارض جانبی این دستگاه شامل خونریزی نامنظم تا 6 ماه، سردرد ، حساسیت پستان و آکنه می باشد. همچنین در بعضی موارد می تواند پریودی را متوقف کند.

2- عمل جراحي فیبروم ها

اگر علائم خیلی شدید باشد و درمان با دارو نتیجه ندهد، احتمالا انجام جراحی ضروری است. روش های عمل جراحی فیبروم عبارتند از:

هیسترکتومی:

حذف رحم در صورت بزرگ شدن بیش از حد فیبروئیدها یا در صورت خونریزی بیش از حد بیمار. هیسترکتومی می تواند از رشد فیبروم ها جلوگیری کند. در صورتی که پزشک جراح تخمدان ها و لوله های فالوپ را بردارد، شما دچار کاهش میل جنسی و یائسگی زودرس می شوید.

Myomectomy:

در این روش میومکتومی فیبروم ها از دیواره رحم برداشته می شوند. این روش می تواند به زنانی که هنوز می خواهند بچه دار شوند کمک کند. زنان با فیبروم های بزرگ یا فیبروم در قسمت های خاص رحم نمی توانند از این عمل جراحی استفاده کنند.

انقباض آندومتر: 

این روش به معنی از بین بردن پوشش  داخل رحم است که شاید بتواند به از بین رفتن فیبروییدهای نزدیک سطح داخلی رحم کمک کند. این عمل می تواند یک جایگزین موثر برای هیسترکتومی باشد.

آمبولیزاسیون شریان رحمی یا آمبولیزاسیون فیبروئید رحمی: 

در این روش قطع جریان خون باعث کوچک شدن فیبروم می شود. یک ماده شیمیایی از طریق یک کاتتر به یک رگ خونی در پا تزریق می شود که توسط اسکن اشعه ایکس هدایت می شود. این عمل علائم 90 درصد بیماران را کاهش می دهد، اما برای زنانی که هنوز مایل به باردار شدن هستند مناسب نیست.

برش لیزر بر روی پوست از طریق MRI:

در این روش از یک اسکن MRI برای قرار دادن سوزن روی فیبروئید ها استفاده می شود. سپس، سوزن های نازک از طریق پوست بیمار وارد می شوند و فشار می آورند تا به فیبروم های هدف برسند. یک کابل فیبر نوری از طریق سوزن وارد می شود. یک نور لیزر از طریق کابل عبور می کند و فیبروئیدها را با استفاده از لیزر کوچک می کند.

جراحی سونوگرافی متمرکز شده توسط MRI:

در این روش یک اسکن MRI فیبروئیدها را پیدا می کند و برای کوچک کردن آنها از امواج صوتی استفاده می شود.

آیا فیبروم خطرناک است؟

فیبروم ها معمولا عوارض خاصی ندارند، اما اگر عوارض داشته باشند جدی و خطرناک است. این عوارض عبارتند از:

پریودی سنگین:

این حالت مانع از انجام کارها و وظایف روزانه شما در طول پریودی می شود، که منجر به افسردگی (راه های نجات از افسردگی)، کم خونی و خستگی خواهد شد.

درد شکم:

اگر فیبروم بزرگ باشد، تورم و ناراحتی در پشت کمر ایجاد می شود. ممکن است یبوست و حرکات روده نیز دیده شود و درد زیادی در ناحیه شکم داشته باشید.

مشکلات حاملگی:

زایمان زودرس، مشکلات زایمان و سقط جنین ممکن است رخ دهد زیرا میزان استروژن در دوران بارداری به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

ناباروری:

در بعضی موارد، فیبروئیدها باعث می شوند تخمک ها به سختی به دیواره رحم بچسبند. فیبروم هایی که زیر مفصل خارج از رحم رشد می کند، ممکن است شکل رحم را تغییر دهد و بارداری را سخت تر کند.

Leiomyosarcoma:

این یکی از انواع بسیار نادر سرطان است که می تواند در داخل فیبروئید رشد کند.

فیبروم رحم در بارداری

فیبروم ها معمولا در بارداری تداخل ایجاد نمی کنند. با این حال، ممکن است فیبروم های بزرگ باعث ناباروری یا از دست رفتن بارداری شوند. فیبروم ها خطر عوارضی مانند دکولمان جفت، نمایش نادرست جنین، توقف لیبر، زایمان سزارین، خونریزی بعد از زایمان، محدودیت رشد جنین و زایمان زودرس را در بارداری افزایش می دهند.

در دوران حاملگی اندازه اکثر میوم ها افزایش نمیابد.

درمان گیاهی فیبروم رحم

درمان های طبیعی ثابت شده ای برای فیبروم وجود ندارد، اما کاهش وزن از طریق ورزش و رژیم سالم می تواند به کاهش میزان استروژن و در نتیجه کوچک شدن فیبروم کمک کند. همچنین توصیه میشود برای درمان فیبروم یا میوم از چای سبز، روغن کرچک، روغن زیتون، سرکه سیب، آلوئه ورا، زنجبیل، زردچوبه، بابونه و اسید چرب امگا3، سیر و ریشه چغندر بیشتر استفاده کنید. البته باید حد اعتدال را رعایت کنید تا دچار عوارض دیگری نشوید.

 آیا فیبروم ممکن است باعث ناباروری شود؟

 بله. اگر فیبروم  باعث بسته شدن مجرای دهانه رحم یا لوله های رحمی شود امکان ناباروری وجود دارد.

با جراحی و خارج کردن کامل فیبروم رحمی، امکان رشد مجدد آن از بین می رود؟

  این مسئله قابل پیش بینی نیست و ممکن است فیبروم دوباره عود کند؛ یعنی ممکن است کسی فیبروم 10، 15 سانتیمتری اش را با جراحی بردارد اما دو، سه سال بعد دوباره عود کند. خانمی که با این مشکل مواجه است و فیبرومش دوباره عود می کند، حتما باید سالانه مورد معاینه قرار بگیرد و شکل و اندازه فیبرومش اندازه گیری شود.

آیا ممکن است خانمی فیبروم  داشته باشد اما هیچ علامتی از خود نشان ندهد؟

بله. اگر فیبروم در قسمت خارجی حفره لگن باشد، ممکن است علامت واضحی از خود نشان ندهد.