رنج نرمال tsh چقدر است؟

همان طور که می دانید هورمون های مختلفی در بخش های مختلف بدن ترشح می شود که دستور ترشح آن ها از طرف مغز است و هرکدام وظیفه خاصی در بدن ما دارند. زمانی که این هورمون ها در حالت طبیعی و متعادل باشند، ارگان های داخلی به صورت منظم به وظیفه خود می پردازند. اما در صورتی که تحت هر شرایطی ترشح هورمون ها کم و زیاد شده و از حالت طبیعی خارج شود دیگر بدن، مانند قبل کار نمی کند و علائم و بیماری هایی را تجربه می کنیم. یکی از هورمون های مهم بدن هورمون tsh می باشد که باید میزان آن همیشه در رنج طبیعی قرار بگیرد. اما سوال این جاست که رنج طبیعی هورمون tsh چقدر است؟ 

با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا پاسخ این سوال را از نظر علمی بررسی کنیم.

در این مقاله می خوانیم:

tsh چیست؟ 

tsh هورمونی است که عملکرد تیروئید را کنترل می کند. این هورمون، عامل اصلی تحریک تیروئید برای تولید هورمون های تریودوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) توسط این غده می باشد که از طریق غده هیپوفیز در مغز ترشح می شود. میزان هورمون های T3 و T4 بصورت مستقیم بر فرایندهای فیزیولوژیکی بدن و در نتیجه میزان سوخت و ساز و تامین انرژی بدن تاثیر می گذارند. بنابراین میزان هورمون tsh نقش مهمی در سلامتی و فعالیت ما ایفا می کند و به همین دلیل باید در رنج طبیعی باشد و تعادلش حفظ شود.

چه چیزی باعث نوسان هورمون tsh می شود؟

خود هورمون tsh نیز از طریق هورمون دیگری به نام TRH تحریک می شود. سپس وارد تیروئید شده و در آن جا میزان T3 و T4 را تعیین می کند. بنابراین زمانی که تیروئید دچار کمبود این هورمون ها می شود و میزان پایین تری از آن ها را تولید می کند، TRH باید هورمون tsh بیشتری تولید کند تا منجر به افزایش هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید شود و برعکس وقتی هورمون های تیروئید زیاد می شوند میزان tsh کمتری تولید می شود.

با این کار سطح هورمون های تیروئید همیشه در حالت تعادل می مانند و به خوبی وظایف خود را انجام می دهند. هر عامل دیگری که این هماهنگی را از بین ببرد باعث بی نظمی در سطح هورمون های تیروئید شده و فرد را دچار کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید می کند. مهم ترین فاکتورهایی که در مقدار هورمون tsh تاثیر می گذارند، عبارتند از:

• تورم غده تیروئید
• ژنتیک
• کمبود ید در رژیم غذایی
• مواد سمی و در معرض مواد رادیواکتیو بودن
• بارداری
• داروهای خاص مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای کاهش کلسترول، داروهای شیمی درمانی و استروئیدها
• سرطان تیروئید

مقدار tsh در کم کاری تیروئید

از آن جایی که tsh با هورمون تیروئید همزیستی طبیعی دارد یعنی هر چقدر میزان tsh در خون بالا و پایین برود به همان اندازه میزان هورمون های تیروئیدی هم تغییر می کند.، معیاری مشخص برای اندازه گیری هورمون های تیروئید و تعیین میزان سلامتی این غده می باشد. 

در این جدول مقادیر مختلف ذکر شده است.

مقدار tsh                           مقدار T3 و T4                                             بیماری
زیاد                                        زیاد                                                  تومور غده هیپوفیز
کم                                          کم                                                    کم کاری تیروئید ثانویه
کم                                          زیاد                                                   بیماری گریوز
زیاد                                        کم                                                      بیماری هاشیموتو

با اینکه گفتیم میزان هورمون tsh رابطه مستقیم با میزان هورمون های تیروئیدی دارد. یعنی با کاهش tsh میزان T3 و T4 کاهش و با افزایش tsh میزان هورمون های تیروئیدی افزایش می یابد، این تعادل در بیماری های گریوز و هاشیموتو کاملا به هم ریخته و نسبتشان عکش می شود. همان طور که در جدول مشاهده می کنید با کم شدن tsh در بیماری گریوز میزان هورمون های تیروئیدی زیاد و با افزایش tsh در بیماری هاشیموتو میزان هورمون های تیروئید کم می شود.

Tsh نرمال چه عددی است؟

مقدار نرمال tsh برای بزرگسالان بین 0.4 تا 4 mIU/L می باشد. اما بیشتر آزمایشگاه ها و سازمان ها معتقدند مقدار 2.5 یا کمتر مقدار مناسب تری است و هر چیزی بین 2.5 تا 4 mIU/L را در مرز خطر می دانند. همچنین به طور مشخص برای تیروکسین، مقدار tsh مناسب بین 0.5 تا 2.5 mIU/L است.

مقدارهای گفته شده با افزایش سن و یا بارداری تغییر می کنند:

مقدار tsh برای زایمان زودرس (بین هفته بیست و هشتم بارداری تا هفته سی و ششم بارداری)

• 0.7‑27 mIU/L

مقدار tsh برای کودکان

• نوزاد تازه به دنیا آمده تا چهار روزه: 1‑39 mIU/L
• نوزاد دو هفته تا بیست هفته: 1.7‑9.1 mIU/L
• نوزاد بیست و یک هفته تا فرد بیست ساله: 0.7‑64 mIU/L

مقدار tsh برای بزرگسالان

• از بیست و یک سالگی تا پنجاه و چهار سالگی: 0.4‑4.2 mIU/L
• از پنجاه و پنج سالگی تا هشتاد و هفت سالگی: 0.5‑8.9 mIU/L

مقدار tsh در طول بارداری

• سه ماهه اول بارداری: 0.3‑4.5 mIU/L
• سه ماهه دوم بارداری: 0.3‑4.6 mIU/L
• سه ماهه سوم بارداری: 0.8‑5.2 mIU/L

اگر tsh بالا باشد

اگر مقدار tsh بالای 4.0 mIU/L باشد یعنی میزان هورمون tsh بالاتر از حد طبیعی خود است. زمانی که میزان tsh بالا می رود به این معنی است که غده تیروئید نتوانسته است به همان میزان هورمون های تیروئید را تولید کند و دچار تنبلی و کم کاری شده است. دلایل مختلفی برای کم کاری تیروئید وجود دارد که از جمله آن ها می توان به بیماری خود ایمنی، روش های درمانی پرتودرمانی یا برداشتن غده تیروئید در اثر عمل جراحی اشاره کرد. خوشبختانه جایگزینی هورمون تیروئید با داروهای مناسب و تغییر رژیم غذایی باعث درمان مناسب کم کاری تیروئید می شود. 

مقدار کم tsh

اگرمقدار tsh کمتر از 4.0 mIU/L باشد، به این معنی است که میزان آن از حالت طبیعی کمتر شده است. زمانی این اتفاق می افتد که هماهنگی بین tsh تولید شده و فعالیت تیروئید ازبین می رود و تیروئید بیشتر از حد طبیعی کار می کند. در این حالت می گوییم فرد دچار پرکاری تیروئید شده است.

پرکاری تیروئید نیز در اثر بیماری هایی مانند بیماری خود ایمنی، مقدار زیاد ید در بدن و مصرف هورمون تیروئید مصنوعی به مقدار زیاد، ایجاد می شود. پرکاری تیروئید با مصرف قرص های ضد تیروئید و یدهای رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون تیروئید درمان می شود. 

مشکلات ناشی از نوسان tsh

اندازه گیری tsh بهترین روش برای بررسی سلامتی و عملکرد تیروئید می باشد. این روش از زمان های قدیم روشی مناسب برای تعیین عملکرد تیروئید بوده است. با این حال تحقیقات و مطالعات انجام شده نشان می دهند که با اندازه گیری tsh برای بررسی عملکرد تیروئید، بسیاری از بیماری های مربوط به تیروئید قابل تشخیص نخواهند بود. مثلا آزمایشات و بررسی های مختلف نشان داده است که مقدار T3 و tsh بخصوص در افراد چاقی که در حال لاغر شدن هستند به طور همزمان کاهش پیدا می کند.

همچنین ممکن است tsh در رنج طبیعی خود باشد اما میزان ترشح T3 کاهش پیدا کند. از طرفی برخی از داروها مانند قرص متفورمین در افراد دیابتی و بیماران دارای مشکلات تیروئیدی باعث کاهش tsh می شوند. بنابراین tsh تنها عامل مشخص کننده سلامتی تیروئید نیست و اگر رنج tsh شما در حد طبیعی بود اما همچنان مشکلاتی را در زمینه تیروئید حس می کنید باید به پزشکتان بگویید.

آزمایش tsh در منزل

اگر فکر می کنید مشکل تیروئید دارید پزشک حتما آزمایش tsh را برایتان انجام می دهد. خوشبختانه می توانید در منزل نیز این آزمایش را انجام دهید و نتیجه تست نیز دقیق است.

آزمایشات اضافی برای سلامتی تیروئید

همان طور که گفتیم گاهی اوقات آزمایش tsh به تنهایی نمی تواند سلامتی تیروئید را تایید کند. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی امروزه می توانیم آزمایشات دیگری را نیز برای بررسی بهترعملکرد غده تیروئید انجام دهیم. این آزمایشات عبارتند از:

• tsh
• T3
• T4
• T3 معکوس
• پادتن های پرواکسید تیروئید (anti tpo)
• پادتن های تری گلوبین

سخن آخر

هورمون تیروئید نقش مهمی در میزان انرژی تولید شده برای بدن دارد و تا حدود زیادی هم سوخت و ساز بدن را کنترل می کند. بنابراین کم کاری و پرکاری تیروئید می تواند انرژی و سوخت و ساز شما را مختل کند. در صورتی که با انجام آزمایش های تیروئید متوجه شدید مشکلی در هورمون های تولید شده توسط این غده وجود دارد حتما برای درمان اقدام کنید و نسبت به آن بی توجه نباشید تا دچار عوارض و خطرات آن نشوید.

پزشک نیز باید در جریان آزمایشات شما باشد.