کیست شکلاتی یا اندومتریوما : علائم، تشخیص و 10 درمان خانگی کیست

کیست شکلاتی یکی از انواع مختلف کیست های تخمدان است که به عنوان آندومتریوما نیز شناخته می شود. کیست شکلاتی یک کیسه است که بر روی تخمدان هایی که حاوی مایعات و گاهی مواد نیمه جامد هستند رشد می کند. به عبارت ساده، کیست شکلاتی یک کیست پر از خون در تخمدان است که به دلیل شباهت آن با شکلات به این نام معروف شده است. بسیاری از زنان پیش از یائسگی دچار کیست شکلاتی می شوند. اندومتریوم یکی از بیماری های زنان وابسته به هورمون استروژن است که حدود 5 تا 10 درصد از زنان در سن باروری را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله می خواهیم شما بانوان اومایی عزیز را به طور کامل با این نوع کیست و نحوه درمان آن آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

در این مقاله می خوانیم:

کیست شکلاتی چطور شکل می گیرد؟

کیست شکلات زمانی شکل می گیرد که بافت اندومتری (بافت های داخل رحم) به طور غیر طبیعی به جای رحم به تخمدان ها متصل می شود و در تخمدان ها رشد می کند. این بافت های اندومتری کیست های کوچکی را ایجاد می کنند که در هنگام تحریک توسط هورمون های قاعدگی به کیست های بیشتر و بزرگ تر تبدیل می شوند. در صورت عدم بارداری، معمولا بافت اندومتری در هنگام خونریزی قاعدگی از بدن دفع می شود. با این حال، در مورد آندومتریوز، این اتفاق نمی افتد و در عوض، خون جمع می شود و به شکل یک کیست تحریک پذیر در این ناحیه می ماند. 

چرا این کیست را کیست شکلاتی نامیده اند؟

بافت اندومتری داخل کیست تخمدان به هورمون های مربوط به سیکل قاعدگی واکنش نشان می دهد. این بافت خونریزی می کند و داخل این کیست ها را با خون غیر لخته شده پر می کند. به خاطر اینکه این خون در بدن می ماند و مانند شکلات سیاه و غلیظ و تیره است به آن کیست شکلاتی هم می گویند. نام های دیگر کیست شکلاتی کیست اندومتر، کیست اندومتریوم و کیست شکلاتی تخمدان است.

نشانه های کیست شکلاتی یا اندومتریوم

علائم کیست شکلاتی شبیه به آندومتریوز است. برخی از خانم ها علائم شدید دارند ولی برخی دیگر علائمی مشاهده نمی کنند. برخی از شایع ترین نشانه های اندومتریوم عبارتند از:

•  گرفتگی شکم / ورم زیاد در طی چرخه قاعدگی
•  خونریزی غیرطبیعی / لکه بینی
•  پریودی های دردناك
•  خونریزی بیش از حد واژن
•  ترشحات تیره رنگ واژن ( خون سیاه قبل از پریود به چه معناست؟)
•  درد هنگام رفتن به توالت در هنگام ادرار و مدفوع
• درد در طی رابطه جنسی 
• درد هنگام ورزش، مانند هنگام خم شدن و حرکات کششی

درد شدید و تیز نشان می دهد که کیست به تخمدان فشار وارد می کند و این امر موجب چرخش و قطع جریان خون می شود.

پارگی کیست شکلاتی

پارگی کیست های شکلاتی نیز می تواند منبع درد باشد. اگر کیست شکلاتی به طور خود به خودی پاره شود، محتویات خارج شده و بر روی تخمدان ها و سایر اندام های لگن می ریزد. این مسئله منجر به عوارضی مانند چسبندگی (زخم)، عفونت و درد شدید لگن می شود. کیست پاره شده تخمدان یک مسئله اورژانسی جدی است. اگر علائمی مانند خونریزی بیش از اندازه، تب، استفراغ یا درد شدید دارید باید بلافاصله به متخصص مراجعه کنید.

برخی از بیماری های دیگر که شبیه به این بیماری هستند شامل کیست تخمدان، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و حاملگی خارج از رحم می باشند. حاملگی خارج از رحم یا حاملگی لوله ای عارضه ای است که در صورت ایجاد آن بارداری باید سریعا متوقف شود. زیرا تخمک بارور شده به جای رحم در لوله های فالوپ کاشته شده و در صورت رشد می تواند منجر به خونریزی شدید و مرگ مادر شود. 

چگونه کیست شکلاتی بر باروری تاثیر می گذارد؟

بسیاری از زنان می خواهند بدانند چگونه کیست شکلاتی بر حاملگی تاثیر می گذارد؟ جالب است بدانید که نباید زیاد در این مورد نگران باشید، زیرا بدون برداشتن کیست هم بارداری امکان پذیر است. در صورتی که یک کیست شکلاتی وجود داشته باشد و کوچک باشد شانس بارداری بسیار زیاد است. تنها در شرایط زیر این کیست ها می توانند بر باروری تاثیر بگذارند:

•  کیست شکلاتی در حال رشد بر روی تخمدان می تواند از تخمک گذاری طبیعی تخمک ها جلوگیری کند و مانع از بارداری شود. 
•  در برخی موارد، ممکن است تخمک ها از تخمدان یک خانم با کیست شکلاتی آزاد شود، اما اسپرم قادر به نفوذ به دیواره های این تخمک های آزاد شده نیست.
•  به علت وجود کیست شکلاتی، ممکن است لوله های فالوپی زخم شوند. این مسئله، به نوبه خود با انتقال تخمک و اسپرم به داخل رحم برای کاشت و بارداری طبیعی تداخل دارد.
•  به غیر از این، کیست شکلاتی می تواند منجر به حاملگی خارج از رحم در خانم های مبتلا شود. 
•  علاوه بر این، ممکن است برخی مواد دیگر موجود در کیست های شکلاتی باعث جلوگیری از لقاح تخمک شوند.

 کیست های شکلاتی هورمون های تولید مثل را تحت تاثیر قرار می دهند و می توانند باعث بی نظمی آن ها شوند. در بعضی موارد این عدم تعادل مانع از کاشت تخمک بارور بر روی دیواره رحم و باعث سقط جنین می شود.

آندومتریوم چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر یکی از علائم اندومتریوم یا کیست شکلاتی را داشته باشید، متخصص زنان، بیماری شما را با مشاهده پرونده پزشکی، بررسی علائم شما و انجام معاینه لگن تشخیص می دهد. برخی از کیست ها به اندازه کافی بزرگ هستند و در معاینه لگن احساس می شوند، اما بسیاری از آنها کوچک هستند و با معاینه بالینی نیز شناسایی نمی شوند. گاهی اوقات سونوگرافی، اشعه ایکس یا آزمایش خون برای تشخیص مورد نیاز است.

سونوگرافی یک روش عالی برای تشخیص کیست های شکلاتی است زیرا می تواند کیست های بسیار کوچک را نیز تشخیص دهد. با این حال، امکان تشخیص قطعی اندومتریوز در سونوگرافی وجود ندارد، زیرا بسیاری از بیماری های دیگر نیز می توانند باعث ایجاد کیست در تخمدان شوند. اما تشخیص می تواند با انجام لاپاروسکوپی تایید شود. 

چرا تشخیص زودهنگام کیست شکلاتی مهم است؟

ناباروری بیشتر در زنان مبتلا به کیست شکلاتی در سنین 25 تا 40 سال رخ می دهد. هرچه زودتر درمان شروع شود، شانس بیشتری برای بارداری وجود خواهد داشت. حذف زودهنگام کیست توسط جراحی می تواند به کاهش خطر پیشرفت، تسکین علائم و کیفیت زندگی کمک کند. درمان در مراحل اولیه باعث کاهش آسیب به تخمدان ها می شود. بنابراین تشخیص زودهنگام آن از هر لحاظ برای سلامتی فرد مبتلا اهمیت دارد.

آیا تخمدان می تواند پس از جراحی به وظیفه خود عمل کند؟

پس از برداشتن کیست شکلاتی، آسیب بزرگی به بافت تخمدان وارد می شود. جراحی می تواند با از بین بردن بافت سالم تخمدان و کاهش جریان خون به تخمدان، عملکرد تخمدان را کاهش دهد. خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی با استفاده از تکنیک هایی که از میکرو جراحی استفاده می کنند، می توان کیست را به صورت دقیق از رگ های خونی تخمدان جدا کرد تا آسیب کمتری به بافت های تخمدان وارد شود. 

آیا برداشتن تخمدان ها برای درمان آندومتریوز ضروری است؟

به ندرت پیش می آید که در هنگام برداشتن کیست شکلاتی تخمدان، برداشتن تخمدان ها (oopherectomy) لازم شود. برداشتن تخمدان تنها در صورت احتمال سرطان تخمدان یا تداوم بیماری انجام می شود.

درمان کیست شکلاتی چگونه است؟

همانطور که در بالا ذکر شد، انباشت خون قاعدگی منجر به رشد کیست و دیگر بیماری ها می شود. توقف قاعدگی می تواند اندازه کیست ها و نشانه های این نوع بیماری ها را کاهش دهد. به همین دلیل از روش های هورمون درمانی مانند قرص های ضد بارداری خوراکی (OCP)، پروژسترون تزریقی، آنالوگ های دانازول و GnRH برای متوقف کردن قاعدگی استفاده می شود. در میان همه این روش ها OCP ارزان ترین و مناسب ترین دارو است. اما آنالوگ های GnRH مؤثرترین و گرانترین داروها هستند. با این حال استفاده طولانی مدت از آنالوگ های GnRH موجب یائسگی زودرس می شود. 

در مورد کیست بزرگ و علائم شدید، جراحی تنها راه درمان مناسب است. جراحی توسط لاپاراسکوپی یا لاپاروتومی انجام می شود. لاپروسکوپی درمان استاندارد برای اندومتریوز است و نیاز به تخصص دارد. در آندومتریوز شدید، حتی جراحی محافظتی نمی تواند این بیماری را درمان کند. بنابراین اگر خانم دیگر نمی خواهد باردار شود و سن بیمار بیش از 35 است، برداشتن تخمدان و رحم می تواند این بیماری را به طور کامل درمان کند. زیرا با این کار منبع رشد کیست یعنی تخمدان ها برداشته می شوند و تمام نشانه ها نیز برطرف خواهند شد.

درمان های خانگی کیست شکلاتی

کیست های شکلاتی ناشی از عدم تعادل در سیستم ایمنی و تولید مثل هستند. درمان های طبیعی انتخاب خوبی برای کیست های کوچک هستند. در اینجا ده راه درمان طبیعی و خانگی برای از بین رفتن کیست های تخمدان را معرفی می کنیم:

1- حرارت

گرما باعث کاهش کیست های تخمدان یا درد شکمی در ناحیه کیست تخمدان می شود.

2- روغن کرچک

 روغن کرچک یک درمان قدیمی برای کیست تخمدان است. روغن کرچک بدن را از بافت ها و سموم اضافی نجات می دهد. همچنین سیستم های لنفاوی و گردش خون را تحریک می کند که به کاهش و رفع کیست تخمدان کمک می کند.

3- حمام نمک اپسوم

حمام نمک اپسوم نیز به شدت به کاهش درد و سایر علائم مرتبط با کیست تخمدان کمک می کند. محتوای سولفات منیزیم بالا در نمک اپسوم به عنوان یک آرامبخش عضلانی عمل می کند که به نوبه خود درد را کاهش می دهد.

4- چای بابونه

چای گیاهی مانند چای بابونه نیز به عنوان یک درمان مناسب برای درمان کیست تخمدان است. اثر آرام بخش چای بابونه (25 خواص بابونه+طرز تهیه چای بابونه ) باعث کاهش درد و کمک به آرامش می شود. همچنین ماهیت گرم این چای با تحریک جریان خون به ناحیه لگن و رحم، به منظم شدن پریودی های نامنظم کمک می کند.

5- سرکه سیب

سرکه سیب می تواند به کاهش و رفع کیست تخمدان ناشی از کمبود پتاسیم کمک کند (سرکه سیب | خواص سرکه سیب و طریقه مصرف آن). سرکه سیب غنی از پتاسیم است و توسط بسیاری از متخصصان سلامت توصیه می شود. این درمان همچنین به رفع علائم خونریزی بیش از حد قاعدگی و همچنین نفخ و گرفتگی در طول پریودی کمک می کند.

6- چغندرقند

چغندر قند حاوی ترکیباتی به نام بتایسانیین می باشد که باعث افزایش توانایی کبد برای حذف سموم از سیستم بدن می شود. به علاوه، ماهیت قلیایی چغندرقند به حفظ تعادل اسیدی در بدن کمک می کند. در نتیجه شدت بسیاری از نشانه های کیست تخمدان کاهش می یابد.

7- داروهای گیاهی ضد میکروبی را امتحان کنید

برخی از گیاهان می توانند به کاهش التهاب کمک کنند و از عملکرد طبیعی تولید مثل حمایت می کنند. گلدانزال (Hydrastis canadensis)، تمشک قرمز (Rubus idaeus)، یام وحشی (Dioscorea villosa)، برخی از گیاهانی هستند که می توانند در این زمینه موثر باشند. 

8- تعادل استروژن با DIM

(DIM (diindolylmethane  می تواند به بدن شما کمک کند استروژن اضافی را که باعث رشد اندومتریوز می شود حذف کند. دوز عمومی DIM: 100-400 میلی گرم بصورت روزانه همراه با غذا است. 

9- یوگا

یوگا و آروماتراپی به عنوان درمان های خانگی عالی برای رفع کیست تخمدان استفاده می شوند. این درمان های جایگزین برای بهبود ناهماهنگی هورمونی و کاهش درد ناشی از کیست شکلاتی مفید هستند.

10- افزایش مصرف مایعات

در صورت ابتلا به این بیماری، بهتر است میزان مصرف مایعات را افزایش دهید. بهترین گزینه آب است. سعی کنید آب فیلتر شده را در فواصل منظم بنوشید. همچنین می توانید آب یک تکه لیمو را قبل از نوشیدن آب به آن اضافه کنید. آب سموم مضر را از سیستم بدن دفع می کند. این مسئله به نوبه خود باعث کاهش درد و تورم در شکم می شود. همراه با آب، می توانید آب نارگیل و آب سبزیجات سبز را نیز بنوشید. از مصرف قهوه، نوشابه و نوشیدنی های الکل دار جدا بپرهیزید.

سخن آخر

همان طور که گفتیم کیست های شکلاتی متغیر هستند و انواع خفیف آن به طور طبیعی و یا با روش های خانگی قابل درمان می باشند. اما در صورتی که آن قدر بزرگ شوند که علائمی مانند درد شدید، خونریزی شدید و موارد گفته شده در مقاله را ایجاد کنند نیاز به درمان پزشکی وجود دارد و گاهی نیز تنها روش درمان جراحی می باشد.