مقدار پروژسترون در بارداری چقدر است؟

در حالی که بارداری شادی و نشاط فراوانی در شما ایجاد می کند اما مشکلات و نگرانی هایی نیز به همراه دارد. مادران در بارداری سعی می کنند بهترین مراقبت ها و کارهای لازم را برای فرزند خود انجام دهند. اما گاهی به دلیل اطلاعات کم دچار سردرگمی و نگرانی می شوند. یکی از این نگرانی ها مصرف قرص پروژسترون است. همان طور که می دانید پروژسترون نقش مهمی در بارداری ایفا می کند. در این مقاله ضرورت هورمون پروژسترون در ابتدای بارداری را برای شما عزیزان توضیح می دهیم تا با خیال راحت آن را مصرف کنید.

در این مقاله می خوانیم:

پروژسترون چیست؟

پروژسترون یکی از مهم ترین هورمون هایی است که نقش مهمی در بارداری ایفا می کند. این هورمون را هورمون بارداری نیز می نامند و به طور کلی یکی از هورمون های زنانه است. هنگامی که تخمک گذاری انجام می شود تخمدان تخمک های بالغ را آزاد می کند و به طور همزمان پروژسترون بیشتری ترشح می شود.

هورمون پروژسترون به آمادگی پوشش رحم (اندومتریوم) برای بارداری کمک می کند. در واقع این هومون رحم را آماده می کند تا تخمک را پس از بارور شدن توسط اسپرم به درستی دریافت کند. اگر تخمک بارور نشود مقدار پروژسترون کاهش یافته و با فروریختن دیواره رحم پریودی شروع می شود.

مقدار پروژسترون در بارداری

هنگامی که باردار هستید مقدار پروژسترون در بدن ده برابر مقدار آن در حالت عادی و غیر بارداری است. در ادامه نکاتی برای محاسبه و بررسی مقدار پروژسترون در این دوران ذکر شده است:

- مقدار پروژسترون از روزی به روز دیگر و از ساعتی به ساعت دیگر به سرعت تغییر می کند.

- گاهی اوقات نتایج آزمایشات یکسان پروژسترون، در زمان یکسان، در دو آزمایشگاه متفاوت با هم فرق می کند زیرا نحوه انجام آزمایش و معیارهای اندازه گیری متفاوت است. بنابراین نتایج باید توسط پزشک تفسیر شوند.

- پس از صرف غذا مقدار پروژسترون پنجاه درصد کمتر از پیش از صرف غذا است. بنابراین همیشه باید آزمایش خون صبح پیش از خوردن صبحانه انجام شود.

- هنگامی که باردار هستید مقدار پروژسترون حداقل باید بین ده تا دوازده نانوگرم به ازای هر میلی لیتر باشد. این نتیجه نشان می دهد فرایند بارداری شما به خوبی پیش می رود. اما مقدار مناسب  و طبیعی تر هورمون پروژسترون در بارداری باید بین شانزده تا هجده نانوگرم به ازای هر میلی لیتر باشد.

- اگر بارداری خارج از رحم باشد مقدار پروژسترون در مقایسه با بارداری داخل رحم بسیار کمتر است.

- در واقع هنوز مقدار استانداردی برای هورمون پروژسترون در حالت طبیعی که تخمک گذاری دارید یا حالت بارداری وجود ندارد. مقدار پروژسترون در بارداری به مرحله بارداری (سن بارداری) نیز بستگی دارد. توجه داشته باشید که سن بارداری از روز اول آخرین پریودی در نظر گرفته می شود. 

می توانید از مراحل زیر برای تعیین مقدار پروژسترون در بارداری استفاده کنید:

پروژسترون درهفته اول تا دوم بارداری:

• در هفته اول بارداری و هفته دوم بارداری، از لحاظ وجود جنین شما باردار نیستید.
• در این زمان بدن خود را برای بارداری آماده می کند.
• در این مرحله، تخمدان مقدار بسیار کمی هورمون پروژسترون تولید می کند. مقدار پروژسترون در این مرحله یک دهم تا یک و نیم نانوگرم به ازای هر میلی لیتر می باشد.
• انتهای هفته دوم بارداری زمانی است که تخمک بارور آزاد می شود.

پروژسترون در هفته سوم تا چهارم بارداری:

• هنگامی که تخمک گذاری اتفاق می افتد قسمتی از تخمدان شروع به تولید پروژسترون می کند.
• در این حالت مقدار پروژسترون در بدن به بیش از دو نانوگرم در هر میلی لیتر می رسد.
• در ابتدای هفته سوم بارداری، مقدار پروژسترون به ازای هر دو روز به مقدار یک تا سه نانوگرم در هر میلی لیتر افزایش می یابد. این روند ادامه می یابد تا این که مقدار پروژسترون به ده تا بیست و نه نانوگرم در هر میلی لیتر برسد.

پروژسترون در هفته پنجم تا ششم بارداری:

• در هفته ششم بارداری، مقدار پروژسترون به ده تا بیست و نه نانوگرم در هر میلی لیتر رسیده است.
• در این زمان پزشک مقدار پروژسترون را چک می کند و اگر به شش تا ده نانوگرم در هر میلی لیتر هم رسیده باشد بارداری شما به خوبی پیش می رود.
• در این مرحله، مقدار پروژسترون در بارداری به تحریک رشد رگ های خونی در رحم کمک می کند. این هورمون باعث سلامتی جفت و عملکرد آن برای تغذیه جنین می شود و به همین دلیل بسیار مهم است.
• در این زمان بدن حالتی را تجربه می کند که تب و تاب بارداری نامیده می شود. یعنی رگ های خونی در کل بدن شروع به رشد می کنند. به همین دلیل گاهی اوقات احساس قرمزی و خارش در بعضی نقاط بدن دارید.

پروژسترون در هفته هفتم تا چهاردهم بارداری:

• بین هفته هفتم بارداری تا چهاردهم بارداری، جفت خودش شروع به تولید پروژسترون بیشتری می کند.
• در این حالت مقدار پروژسترون ممکن است ثابت شود یا حتی کاهش یابد.
• هنگامی که به هفته دهم بارداری می رسید، مقدار پروژسترون دوباره شروع به افزایش می کند. گاهی این مقدار به قدری زیاد می شود که مشابه مقدار هورمون در سه ماهه اول بارداری یعنی پانزده تا شصد نانوگرم در میلی لیتر می شود.
• پس از این مرحله، مقدار پروژسترون شروع به افزایش می کند.
• در حالتی که چندقلو باردار باشید مقدار پروژسترون بیشتر خواهد بود.
• افزایش مقدار پروژسترون باعث شل شدن ماهیچه های رحم می شود. این شل شدگی فضای بیشتری به جنین می دهد و از انقباض و گرفتگی ماهیچه های رحم جلوگیری می کند.
• عوارض افزایش مقدار پروژسترون شامل سوزش معده، یبوست، بواسیر و سوء هاضمه می باشد.

 کاهش مقدار پروژسترون در بارداری باعث چه میشود؟

اگر مقدار پروژسترون از مقادیر گفته شده پایین تر باشد نشانه یکی از مشکلات زیر است:

• ممکن است بارداری به تولد ختم نشود و سقط جنین اتفاق بیفتد یا نوزاد از بین برود. 
• ممکن است زایمان زودرس اتفاق بیفتد.

تا اینجا اهمیت مقدار پروژسترون در بارداری را متوجه شدید. بنابراین بسیار مهم است مقدار آن توسط پزشک بررسی شود و نکات لازم برای حفظ مقدار مناسب پروژسترون را بدانید.

مقدار پروژسترون در ابتدای بارداری

هورمون پروژسترون به طور طبیعی توسط بدن تولید می شود. مطالعات نشان می دهد هورمون پروژسترون در ابتدای بارداری از روز دوازدهم تا شانزدهم چرخه پریودی آزاد می شود. در واقع هورمون پروژسترون توسط فولیکول تخمک که جسم زرد نامیده می شود آزاد می شود.

از هفته دهم بارداری به بعد خود جفت پروژسترون تولید می کند. پروژسترون پوشش رحم را در حدی که برای لقاح تخمک مناسب باشد ضخیم می کند. افزایش پروژسترون از بارداری مراقبت می کند و مانع سقط جنین می شود.

عوارض افزایش پروژسترون در بارداری شامل تغییر حالت روحی، یبوست، سردرد و خستگی نیز می باشد.

عوارض جانبی افزایش پروژسترون در بارداری

علاوه بر عوارض ناشی از کاهش پروژسترون که در قسمت های قبلی به آن اشاره کردیم، این هورمون عوارض دیگری نیز ایجاد می کند که عبارتند از:

گرفتگی بینی و تغییر حالت روحی:

- کارشناسان معتقدند افزایش پروژسترون باعث تغییر حالت روحی و افسردگی می شود.

- مقدار ناپایدار هورمون نیز باعث گرفتگی بینی در بارداری می شود.

- پروژسترون باعث شل شدن عضلات و ماهیچه ها می شود؛ با این کار به افزایش گرفتگی بینی کمک می کند.

سردرد و یبوست:

- افزایش پروژسترون باعث یبوست در بارداری و سردرد در بارداری می شود.

- از آنجایی که شیاف پروژسترون باعث شل شدن عضلات روده می شود، حرکت موادغذایی در روده را کند می شود.

- افزایش پروژسترون باعث شل شدن رگ های خونی می شود بنابراین جریان خون در مغز افزایش می یابد و باعث سردرد شدید و میگرن می شود. 

حساس شدن سینه ها و خستگی بدن:

- افزایش پروژسترون باعث خستگی و خواب زیاد می شود.

- سیستم عصبی مرکزی تحت تاثیر قرار می گیرد و باعث حساس شدن بدن  بخصوص ناحیه سینه ها می شود.

- مطالعات نشان می دهد مکمل های پروژسترون نیز باعث افزایش تغییر سینه مانند حساس شدن سینه ها می شود.

قرص های پروژسترون 

هورمون پروژسترون به طور طبیعی در بارداری در بدن تولید می شوند تا از سقط جنین و زایمان زودرس جلوگیری کنند. زایمان زودرس معمولا پیش از هفته سی و هفتم بارداری اتفاق می افتد. گاهی به دلایل مختلف ممکن است این هورمون به اندازه کافی در بدن شما در طول بارداری ترشح نشود و به همین دلیل پزشک برای شما شیاف و یاقرص پروزسترون تجویز کند. با توجه به توضیحاتی که دادیم در صورت تجویز این قرص، مصرف به موقع آن برای سلامت شما و جنین الزامی است.

بنابراین با پزشک خود صحبت کنید تا راه های مصرف قرص های پروژسترون را برای کاهش خطرات بارداری به شما بگوید.

معمولا در موارد زیر به مصرف قرص های پروژسترون نیاز دارید:

* اگر مقدار هورمون کم باشد و احتمال گرفتگی عضلات و خونریزی وجود داشته باشد.
* اگر افزایش پروژسترون باعث شود بارداری شما بهتر پیش برود و احتمال سقط جنین کاهش یابد.
* شیاف پروژسترون در حالتی که فرد سابقه سقط جنین یا زایمان زودرس داشته باشد توصیه می شود.

دوز قرص های پروژسترون در بارداری

- مصرف قرص های پروژسترون در بارداری بصورت سرخود توصیه نمی شود. بنابراین مقدار دوز مشخصی برای آن وجود ندارد و باید با پزشک خود در این خصوص مشورت کنید. در واقع میزان دوز مصرفی به شرایط بارداری شما بستگی دارد.

- بهتر است با پزشک خود در خصوص عوارض جانبی مصرف قرص های پروژسترون در بارداری نیز صحبت کنید. مطالعات نشان می دهد مادرهایی که در بارداری مکمل های پروژسترون مصرف می کنند احتمال نقص تولد و ناهنجاری های رشدی را در چهار سال اول زندگی فرزند خود کاهش می دهند. 

- در واقع مادرهای زیادی در بارداری قرص های پروژسترون را بعنوان مکمل و سرخود مصرف می کنند اما این مکمل ها توصیه نمی شوند. بارداری زمانی مهم و حساس است بنابراین باید مراقب غذاها و قرص هایی که می خورید باشید. به یاد داشته باشید حتی اگر پزشک به شما اجازه مصرف مکمل های پروژسترون را می دهد بهتر است به همان اندازه که پزشک لازم می داند آن را مصرف کنید.

سخن آخر

دوران بارداری دوران بسیار حساسی است و ممکن است در این زمان شما درباره مسائل مختلف و داروهایی که باید مصرف کنید نگران باشید. اما یادتان باشد که باید پزشکی انتخاب کنید که بتوانید به او در همه مسائل مربوط به بارداری اعتماد کنید. با این کار دیگر نیازی نیست درمورد داروهای مصرفی و عوارض آن نگران باشید زیرا تا فواید یک دارو بیشتر از عوارض آن برای شما نباشد و پزشک آن را ضروری نداند برای شما تجویز نمی کند.