پلاسنتا چیست؟

پلاسنتا یا جفت برای زنده نگه داشتن جنین در طول حاملگی حیاتی است. این ارگان به پوشش رحم متصل است که اکسیژن و مواد مغذی را از طریق بند ناف به جنین در حال رشد می رساند. در این مقاله می خواهیم به طور کامل پلاسنتا یا جفت را برای شما مامان های اومایی عزیز بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

پلاسنتا چیست؟

پلاسنتا عضو بزرگی است که در دوران بارداری همراه با بزرگ شدن جنین رشد می کند و وظیفه تغذیه رسانی و اکسیژن رسانی به جنین را بر عهده دارد. خون از مادر از طریق پلاسنتا عبور می کند و اکسیژن، گلوکز و سایر مواد مغذی را به جنین شما می رساند. به علاوه پلاسنتا مانند یک فیلتر عمل می کند و موادی را که برای جنین مضر است از بین می برد و دی اکسید کربن و مواد زائد را از خون جنین شما حذف می کند.

همچنین پلاسنتا تعدادی از هورمون هایی را که در دوران بارداری مورد نیاز است، مانند لکتوژن، استروژن و پروژسترون را تولید می کند. این عضو خون مادر را از خون جنین جدا نگه می دارد تا جنین دچار برخی عفونت ها نشود. در انتهای بارداری نیز، پلاسنتا از آنتی بادی ها محافظت می کند تا جنین پس از تولد محافظت شود. اما برخی از مواد مانند الکل، نیکوتین و سایر داروها می توانند از پلاسنتا عبور کنند و به جنین شما آسیب برسانند. به همین دلیل مصرف آن ها در دوران بارداری ممنوع است.

در دوران بارداری چه اتفاقی برای پلاسنتا رخ می دهد؟

پلاسنتا اغلب در پایین رحم رشد می کند اما با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن رحم به سمت بالا یا پهلوی رحم حرکت می کند. موقعیت پلاسنتا در سونوگرافی هفته 18 بارداری بررسی می شود. پلاسنتا پس از زایمان، معمولا حدود 5 تا 30 دقیقه پس از تولد نوزاد، از بدن شما خارج می شود که سومین مرحله از زایمان است.

پس از تولد نوزاد انقباضات خفیف ادامه خواهد داشت. در زایمان طبیعی شما باید یک فشار بیشتر بعد از تولد برای خروج پلاسنتا انجام دهید. گاهی اوقات شکم شما ماساژ داده می شود و یا به شما اکسي توسين تزریق می شود و بند ناف به طور مرتب برای خارج شدن پلاسنتا، کشیده می شود تا به طور کامل از رحم خارج شود. اگر سزارین انجام دهید، پزشک جفت را به صورت هم زمان با نوزاد از بدن خارج می کند.

باید کل پلاسنتا پس از بارداری از بدن خارج شود. اگر هر قسمتی از پلاسنتا در داخل بدن باقی بماند، در آینده مشکلاتی مانند خونریزی های شدید درپریودی ها و عفونت ها را ایجاد می کند. در نتیجه اگر مدتی بعد از زایمان پزشک تشخیص دهد هنوز مقداری از جفت در رحم مانده است برای شما عمل جراحی تجویز می کند تا مواد باقی مانده برداشته شود. 

مشکلات مربوط به  پلاسنتا یا جفت: 

مشکلات پلاسنتا می تواند به طور بالقوه برای مادر و کودک خطرناک باشد. این مشکلات عبارتند از:

1-  Placenta accreta:

هنگامی که پلاسنتا به درستی به رحم وصل نباشد اکرتا ایجاد می شود. این مسئله می تواند منجر به خونریزی گسترده در طول یا بعد از زایمان شود که ممکن است حیات مادر را به خطر بیندازد.

2-  Placental abruption:

زمانی که قبل از زایمان پلاسنتا از پوست دیواره رحم جدا می شود این مشکل به وجود می آید. این حالت باعث خونریزی می شود و به این معنی است که جنین شما ممکن است تمام مواد مغذی مورد نیاز را دریافت نکند. در بعضی موارد این مشکل باعث زایمان زودرس می شود.

3-  Placenta praevia:

هنگامی که پلاسنتا تقریبا یا کاملا دهانه رحم (محل خروج جنین) را پوشش می دهد مشکل پریویا ایجاد می شود که در اوایل بارداری شایع تر است و اغلب پس از حرکت پلاسنتا برطرف می شود. اما اگر پلاسنتا در نزدیکی زایمان همچنان دهانه رحم را پوشانده باشد، سزارین ضروری می شود.

چسبندگی جفت : علت، علائم و درمان

علائم یا نشانه های مشکل دار بودن پلاسنتا یا جفت چیست؟

ممکن است مشکلات جفت علائمی نداشته باشد و فقط در سونوگرافی مشخص شود. اما اغلب باعث ایجاد برخی از نشانه ها می شود که در صورت مشاهده باید با پزشک خود مشورت کنید. این نشانه ها عبارتند از:

•  خونریزی واژینال
•  درد شکمی
•  درد پشت
•  انقباضات رحم

چه کاری می توانم برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات پلاسنتا انجام دهم؟

اکثر مشکلات پلاسنتا را نمی توان مستقیما از بین برد. با این حال، می توانید اقداماتی برای ارتقای سلامتی خود در حاملگی انجام دهید. مثلا:

•  به طور منظم در طول حاملگی، به پزشک خود مراجعه کنید.
•  با پزشک خود برای کنترل هرگونه مشکلاتی مانند فشار خون بالا همکاری کنید.
•  سیگار نکشید و یا از مواد مخدر استفاده نکنید.
•  قبل از تصمیم گیری در مورد زایمان سزارین با پزشک خود صحبت کنید. 
• اگر در دوران بارداری قبلی مشکل پلاسنتا داشته اید و در حال برنامه ریزی برای بارداری دیگری هستید، با پزشک خود در مورد راه های کاهش خطر ابتلا به این عارضه صحبت کنید.

پلاسنتا یا جفت بعد از زایمان  چه می شود؟

اگر می خواهید جنین را به صورت واژینال زایمان کنید، پلاسنتا نیز به صورت واژینال دفع می شود. پس از زایمان، ممکن است انقباضات خفیف داشته باشید. پزشک ممکن است یک دارو به نام اکسی توسین (پیتوسین) برای کاهش خونریزی پس از زایمان به شما بدهد. گاهی نیز جفت به خودی خود خارج نمی شود و پزشک ممکن است بعد از زایمان کمر را ماساژ دهد تا رحم را تحریک کند  و بتواند پلاسنتا را از بدن خارج کند. ممکن است از شما خواسته شود یک بار دیگر برای زایمان پلاسنتا فشار وارد کنید. اما اگر سزارین انجام دهید، پزشک پلاسنتا را همزمان با خروج نوزاد از بدن خارج می کند. 

پزشک پلاسنتا را بررسی می کند تا مطمئن شود سالم است. برای جلوگیری از خونریزی و عفونت، قسمت های باقی مانده باید از رحم خارج شوند. اگر علاقه مند هستید، می توانید پلاسنتا را ببینید زیرا نه ماه مراقب نوزاد شما بوده است. در برخی از فرهنگ ها، خانواده ها پلاسنتا را در مکانی خاص، مانند حیاط دفن می کنند. 

سخن آخر

همان طور که ملاحظه کردید پلاسنتا یا جفت یک عضو حیاتی در بارداری محسوب می شود و در صورت بروز مشکل برای آن حسابی باید مراقب باشید تا احتمال از بین رفتن نوزاد و مشکلات دیگر برای خودتان کاهش یابد. بنابراین نسبت به آن سهل انگاری نکنید و به طور کامل دستورالعمل های پزشک را انجام دهید. اگر هنوز سوالاتی در مورد مشکلات پلاسنتا و پلاسنتا در دوران بارداری دارید، با پزشک خود مشورت کنید. او می تواند به شما در درک بهتر نقش پلاسنتا کمک کند.