گروه سلامت اوما: ویتامین دی یکی از عناصر ضروری برای حفظ سلامت عمومی بدن است که نقشهای مهمی در فرایندهای بیولوژیکی مختلف ایفا میکند. این ویتامین بهطور عمده از طریق نور خورشید به دست میآید و در برخی غذاها و مکملها نیز موجود است. یکی از فرمهای رایج مکمل ویتامین دی، قرصهای با دوز بالا مانند قرص ویتامین دی 50000 واحد است که در درمان و پیشگیری از کمبود ویتامین دی مورد استفاده قرار میگیرد.
مطالعات علمی نشان داده است که کمبود ویتامین دی میتواند به مشکلات متعددی از جمله اختلالات استخوانی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات قلبی منجر شود. قرص ویتامین دی 50000 واحد بهویژه در شرایطی که نیاز به تأمین سریع و موثر سطح ویتامین دی در بدن باشد، مورد تجویز قرار میگیرد.
در این مقاله، به بررسی عملکرد و اهمیت قرص ویتامین دی 50000 واحد، مزایا و عوارض احتمالی آن، و همچنین کاربردهای بالینی این مکمل خواهیم پرداخت. با توجه به نقش حیاتی ویتامین دی در سلامت کلی بدن، درک بهتر از این مکمل میتواند به تصمیمگیریهای بهتری در خصوص مصرف آن کمک کند و راهکارهای مؤثری را برای مدیریت کمبود ویتامین دی فراهم آورد.
یکی از ویتامین هایی که برای بدن ضروری است اما مواد غذایی کمی حاوی آن هستند، ویتامین دی می باشد. به همین دلیل در صورت کمبود آن در بدن باید قرص های مکمل این ویتامین مهم و کمیاب را استفاده کنید. جالب است بدانید این ویتامین علاوه بر جذب توسط غذا از طریق خورشید نیز در بدن ساخته می شود و به همین دلیل به آن ویتامین نور آفتاب می گویند. میزان مورد نیاز آن برای بدن کم است اما به دلیل زندگی آپارتمان نشینی امروز و کمتر قرار گرفتن در برابر نور خورشید به طور صحیح، ممکن است بدن دچار کمبود آن شود. مکمل این ویتامین معمولا به شکل ویتامین دی با دوز 50000 است.
ویتامین دی 50000 به جذب کلسیم و فسفر در بدن کمک میکند که هر دو این عناصر برای تشکیل استخوان ضروری هستند. همچنین در انقباض عضله، قلب، شش ها و مغز نقش دارد.
در این مقاله می خوانیم:
عوارض کمبود ویتامین دی
فرق ویتامین d و d3
خطرات مصرف ویتامین دی 50000 بصورت طولانی مدت
مسمومیت با ویتامین دی 50000
منابع تامین کننده ویتامین d
ویتامین دی 50000 و بارداری
عوارض جانبی قرص ویتامین دی 50000
تداخلات دارویی قرص ویتامین دی 50000
زمان و طریقه مصرف قرص ویتامین d
نشانه های مسمومیت با ویتامین دی
عوارض کمبود ویتامین دی
اگر بدن ذخایر کافی از هر نوع ویتامین ضروری را برای حفظ سلامت خود نداشته باشد، نسبت به آن دچار کمبود می شود. معمولا افراد بالاتر از 65 سال، چاق و یا دارای پوست تیره دچار کمبود ویتامین دی می شوند.
کمبود شدید ویتامین دی باعث پوکی استخوان در بزرگسالان و راشیتیسم در کودکان میشود. همچنین امروزه نتایج مطالعات نشان می دهد که کمبود ویتامین دی با دیابت، فشار خون بالا، آسم، آلزایمر، افسردگی و بیماری های خودایمنی نیز در ارتباط است. پزشک سطح ویتامین دی شما را با یک آزمایش خون مشخص میکند.
شواهد اخیر نشان می دهد دوزهای بالای مکمل های ویتامین D برای بیمارانی مانند سالمندان که کمبود ویتامین D دارند، مفید است. قرص ویتامین دی 50 هزار نیروی کمکی برای ارتقای سطح ویتامین D در بدن می باشد، به این صورت که:
- کپسول های ویتامین D3، مکمل برای بالا نگه داشتن سطح ویتامین D هستند.
- نگهداری ویتامین D در حد بهینه برای افرادی که سالمند هستند.
- مکمل ویتامین D برای کسانی که مشکل جذب و حفظ ویتامین D دارند.
فرق ویتامین D و D3
دو نوع مختلف از ویتامین D به نام های ویتامین D و D3 وجود دارد. ویتامین D از قرارگرفتن در معرض نور خورشید به دست می آید. اما ویتامین D3 نوعی ویتامین است که به طور طبیعی در پوست شما ساخته می شود. هر دو نوع این ویتامین ها باید قبل از استفاده در بدن به هورمون کلسی تریول تبدیل شوند تا بدن بتواند بصورت مفید از آن ها استفاده کند. ویتامین D گاهی به عنوان کلسیفرول نیز شناخته می شود. اگر چه هر دو فرم را می توان بصورت مکمل تولید کرد، اما ویتامین D3 که از روغن گوسفند ساخته شده است بیشتر بعنوان مکمل استفاده می شود.
ویتامین D3 منبع بیولوژیک ویتامین D است که در اثر تابش نور خورشید در پوست ایجاد می شود. بر اساس تحقیقات اخیر:
- مصرف ویتامین D3 در غلظت سرمی 25 در حدود 87٪ موثرتر است.
- ویتامین D3باعث افزایش ذخایر ویتامین D می شود.
مصرف خوراکی ویتامین D یا تزریق عضلانی آن در مقادیر توصیه شده، کاملا ایمن می باشد. اکثر مردم معمولا در اثر مصرف ویتامین D عوارض جانبی تجربه نمی کنند، مگر اینکه مصرف این ویتامین بیش از حد تجویز شده باشد. در این صورت برخی از عوارض جانبی مصرف بیش از حد ویتامین D شامل ضعف، خستگی، خواب آلودگی، سردرد، از دست دادن اشتها، خشکی دهان، طعم فلزی در دهان، تهوع، استفراغ و ...می باشند.
هشدار مهم:
مصرف ویتامین D برای مدت زمان طولانی در دوزهای بالاتر از 4000 واحد در روز، غیر مجاز است و ممکن است باعث ایجاد کلسیم اضافی در خون شود. با این حال، دوزهای بالا برای درمان کوتاه مدت ضروری هستند. این نوع درمان باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
خطرات مصرف ویتامین دی 50000 بصورت طولانی مدت
ویتامین دی 50000 ممکن است باعث بروز واکنش آلرژیک پوستی شود. بنابراین اگر حساسیت دارید قبل از استفاده به پزشک اطلاع دهید. همچنین این ویتامین روی قند خون شما نیز اثر می گذارد. پس اگر دیابت دارید باز هم قبل از مصرف به پزشک اطلاع دهید. به طور کلی باید در صورت وجود شرایط زیر قبل از مصرف به پزشک اطلاع دهید:
- فشار خون بالا و یا پایین
- سنگ کلیه و مشکلات کلیوی
- اختلالات سیستم ایمنی
- بیماری قلبی
- اختلالات ریه ها
- مشکلات تیروئید
- بیماری کبدی
- سردرد های مکرر
- مشکلات معده
- اختلالات پوستی
- اختلالات اسکلتی-عضلانی
مسمومیت با ویتامین دی 50000
اگرچه مسمومیت با این مکمل شایع نیست، اما مقدار بیش از حد آن می تواند مسمومیت ایجاد کند. معمولا با دریافت 40000 واحد بصورت روزانه به مدت طولانی این مسمومیت رخ میدهد. زیرا اغلب دوز 50000 برای یک ماه تجویز میشود و اگر دوباره کمبودی وجود داشت تنها تا چند هفته مجاز به مصرف دارو می باشید.
مسمومیت با قرص ویتامین دی باعث هایپر کلسمی میشود. عوارض این بیماری مشکلاتی مانند ناتوانی کلیه، ریتم غیر عادی قلب و کما است.
قرص ویتامین دی 50000 و کاهش وزن
تعدادی از مطالعات نشان میدهد که مکمل ویتامین دی به کاهش وزن نیز کمک می کند.
منابع تامین کننده ویتامین d
غذاهایی اندکی حاوی ویتامین d هستند که شامل:
- ماهی های چرب: سالمون
- جگر گاو
- پنیر
- زرده تخم مرغ
- قارچ
- شیر
- غلات صبحانه
- آب پرتغال
- ماست
- مارگارین
- نوشیدنی های سویا
ویتامین دی 50000 و بارداری
در بارداری کمبود ویتامین دی شایع است. مطالعات اخیر نشان میدهد که مقدار بالاتر روزانه 4000 واحد در دوران بارداری با کاهش خطر دیابت بارداری و زایمان زودرس همراه است . مکمل های پره ناتال تامین کننده این مقدار ویتامین دی است. یادتان باشد قبل از مصرف هر گونه مکمل در بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
خانم برزویی، کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی در اینباره می گویند: "مادرهای باردار باید بیشتر از هرزمان دیگر در مصرف قرص و مکمل محتاط باشند. ترجیح این است که در سه ماهه اول بارداری از قرص ویتامین d استفاده نکنید، اما از سه ماهه های دوم و سوم بارداری مشکلی ندارد. حتما قبل از شروع به استفاده از ویتامین دی آزمایش بدهید. اگر کمبود داشتید ، ویتامین دی 1000 واحدی را مصرف کنید که اغلب بصورت روزانه تجویز میشود. به هیچ عنوان دوز 50000 هزار واحد ویتامین d در بارداری توصیه نمیشود مگر تحت شرایط خاص".
عوارض جانبی قرص ویتامین دی 50000
در موارد نادر ممکن است برای برخی افراد بعد از مصرف مکمل ویتامین دی عوارضی ایجاد شود.
بنابراین در صورت بروز هر یک از علائم زیر پزشک را مطلع سازید:
- سنگ کلیه
- ضعف عضلانی
- استخوان درد
- کاهش وزن و یا کاهش اشتها
- تشنگی زیاد
- تکرر ادرار
- تهوع، استفراغ و یبوست
- خستگی
ملاحظات و احتیاط های لازم در مورد قرص ویتامین D
1- بارداری و تغذیه با شیر مادر:
مصرف مقادیر کمتر از 4000 واحد ویتامین D در دوران بارداری و شیردهی ایمن است. از دوزهای بالاتر فقط با تجویز پزشک استفاده کنید. مصرف بیش از حد ویتامین D در دوران بارداری و یا شیردهی غیر مجاز است و استفاده از دوزهای بالاتر ممکن است به نوزاد آسیب جدی بزند.
2- "سخت شدن شریان ها" (آترواسکلروز):
مصرف ویتامین D می تواند این وضعیت را به ویژه در افراد مبتلا به بیماری کلیوی بدتر کند.
2- هیستوپلاسموز:
ویتامین D ممکن است سطح کلسیم را در افراد مبتلا به هیستوپلاسموز افزایش دهد. این مسئله می تواند به سنگ کلیه و مشکلات دیگر منجر شود. به همین دلیل این افراد باید ویتامین D را با احتیاط مصرف کنند.
3- سطح بالایی از کلسیم در خون:
مصرف ویتامین D می تواند این وضعیت را بدتر کند.
4- فعالیت بیش از حد غده پاراتیروئید:
ویتامین D ممکن است سطح کلسیم را در افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم نیز افزایش دهد و باید با احتیاط آن را مصرف کنند.
5- لنفوم:
ویتامین D ممکن است سطح کلسیم را در افراد مبتلا به لنفوم افزایش دهد. این مسئله می تواند به سنگ کلیه و مشکلات دیگر منجر شود.
6- بیماری کلیه:
ویتامین D ممکن است سطح کلسیم را افزایش دهد و خطر "سخت شدن شریان ها" را در افرادی که بیماری کلیوی دارند افزایش دهد. به همین دلیل سطح کلسیم باید با دقت در افراد مبتلا به بیماری کلیوی کنترل شود.
7- سارکوئیدوز:
ویتامین D ممکن است سطح کلسیم را در افراد مبتلا به سارکوئیدوز نیز افزایش دهد. این مسئله می تواند به سنگ کلیه و مشکلات دیگر منجر شود.
8- سل:
ویتامین D ممکن است با افزایش سطح کلسیم در افراد مبتلا به سل باعث ایجاد سنگ کلیه و عوارض دیگر شود.
مقاله پیشنهادی اوما: مسمومیت با ویتامین d با 7 علامت
تداخلات دارویی با قرص ویتامین دی 50000
در صورت مصرف هر گونه دارو و یا مکمل به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا برخی ویتامین دی با برخی داروها تداخل دارد. مهم ترین این داروها عبارتند از:
-- کورتیکواستروئید ها مانند پردنیزون
-- اورلیستات
-- داروهای دیابتی
-- داروهای فشار خون
-- استاتین ها
-- داروهای تشنج مانند فنوباربیتال
-- مکمل کلسیم
-- آنتی اسیدها
زمان و طریقه مصرف قرص ویتامین D
ویتامین دی هم بصورت قرص و هم بصورت تزریقی وجود دارد. اما مقدار و دوز آن بسته به جنس، سن و وزن متغیر خواهد بود. معمولا برای سنین مختلف بصورت زیر تجویز می شود:
- 600 واحد برای کودکان و بزرگسالان زیر 70 سال
- 800 واحد برای بزرگسالان کمتر از 70 سال
- 400 واحد برای نوزادان
خبر مهم:
اگر شما 3 بار در هفته و هر بار 10 تا 15 دقیقه مقابل آفتاب باشید ویتامین دی مورد نیاز شما تامین خواهد شد.
مقدار دوز مصرفی در شرایط محتلف برای بزرگسال
1- خوراکی:
برای کمبود ویتامین دی:
50 هزار واحد در هفته برای 6 تا 12 هفته استفاده می شود. با این حال، برخی از بیماران نیاز به دوزهای بالاتر برای مدت طولانی برای حفظ سطح مطلوب ویتامین دی در خون دارند.
برای جلوگیری از پوکی استخوان:
400-1000 واحد ویتامین دی در روز برای سالمندان استفاده می شود. معمولا این قرص همراه با 500-1200 میلی گرم کلسیم در روز باید مصرف شود. بعضی از کارشناسان و پزشکان نیز توصیه می کنند که دوزهای بالاتر از 1000 تا 2000 واحد در روز و 0.43-1.0 میکروگرم در روز کلسی تریول برای 36 ماه استفاده شود.
برای جلوگیری از از دست دادن استخوان به علت استفاده از کورتیکواستروئیدها:
0.25-1.0 میکروگرم در روز ویتامین دی به شکل کلسی تريول یا الفاکالسیدول برای مدت 6 تا 36 ماه استفاده می شود. در بسیاری از موارد، این فرم ویتامین دی همراه با کلسیم استفاده می شود. همچنين ممکن است، 50 تا 32000 ميلي گرم در روز ويتامين دی به مدت 12 ماه مورد استفاده قرار بگیرد. در تجویزی دیگر، 1750 تا 50 هزار واحد ویتامین دی در روز یا هفته برای 12 تا 12 ماه مصرف می شود. همه این ها بستگی به شرایط بیمار و تشخیص پزشک دارد و نباید خودسرانه مصرف شود.
برای جلوگیری از سرطان:
1400-1500 میلی گرم در روز کلسیم به اضافه 1100 واحد ویتامین دی در روز به شکل کله کلسیفرول تا 7 سال استفاده می شود.
برای نارسایی قلب:
800 واحد در روز ویتامین دی به شکل کله کلسیفرول به تنهایی یا همراه با 1000 میلی گرم کلسیم به مدت 3 سال مصرف می شود.
برای از دست دادن استخوان ناشی از داشتن بیش از حد هورمون پاراتیروئید:
800 واحد در روز ویتامین دی به شکل کله کلسیفرول به مدت 3 ماه مورد استفاده قرار می گیرد.
مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام اس:
400 واحد در روز ویتامین دی برای جلوگیری از MS (علائم ام اس خفیف ) استفاده می شود.
برای جلوگیری از عفونت دستگاه تنفسی:
300 تا 4000 واحد ویتامین دی به شکل کله کلسیفرول به مدت 7 هفته تا 13 ماه مورد استفاده قرار می گیرد.
برای جلوگیری از از دست دادن دندان در افراد مسن:
700 واحد ویتامین دی در روز به شکل کله کلسیفرول همراه با 500 میلی گرم کلسیم در روز به مدت 3 سال مورد استفاده قرار می گیرد.
2- به صورت تزریقی:
برای کمبود ویتامین دی: 300000 واحد ویتامین دی به عضله تزریق می شود.
مقدار دوز مصرفی در شرایط مختلف برای کودکان
برای جلوگیری از عفونت دستگاه تنفسی 1200 واحد در روز ویتامین دی به شکل کله کلسیفرول در طی زمستان برای کودکان مدرسه ای تجویز می شود تا از ابتلا به آنفلوانزا جلوگیری کند. همچنین 500 واحد در روز کلکلسیفرول برای جلوگیری از بدتر شدن علائم آسم ناشی از عفونت دستگاه تنفسی استفاده می شود. اکثر مکمل های ویتامین دی برای کودکان حاوی تنها 400 واحد (10 میکروگرم) هستند.
خانم برزویی، کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی، در مورد زمان و نحوه مصرف ویتامین دی می گویند: "ویتامین d ، ویتامین محلول در چربی است، بهترین زمان مصرف این ویتامین بعد از غذا یا همراه غذاست. اما در مورد دوز مصرفی ویتامین دی برای کسی که کمبود ندارد، جهت پیشگیری و در ایران به این صورت است: برای کودکان 2 تا 8 ساله، هر 2 ماه یکبار یک عدد مکمل 50 هزار واحدی بخورند. نوجوانان 8 تا 18 سال; در مقطع دبستان، هر 2 ماه یکبار یک عدد مکمل 50 هزار واحد و سایر دانش آموزان ماهانه یک عدد مکمل ویتامین دی 50 هزار واحد بخورند. برای افراد 19 تا 59 سال نیز ماهانه یک عدد مکمل دی توصیه میشود".
نشانه های مسمومیت با ویتامین دی
اکثر افرادی که بیش از حد ویتامین دی مصرف کرده اند، حداقل دو مورد از علائم زیر را طی چند روز پس از تجویز مشاهده می کنند:
- خستگی بی دلیل و ناگهانی
- از دست دادن اشتها و از دست دادن وزن
- یبوست
- خشک شدن دهان
- پوست پس از نیشگون مدت زیادی طول می کشد به حالت عادی بازگردد زیرا الاستیسیته خود را از دست داده است.
- افزایش تشنگی و تکرر ادرار
- سردرد مداوم
- تهوع و استفراغ
- کاهش رفلکس
- سردرگمی، بی نظمی، یا تفکر دشوار
- ضربان قلب نامنظم
- ضعف عضلانی و کاهش میزان عضلات
- تغییر در راه رفتن
افراد مبتلا به سمیت شدید یا مزمن ویتامین دی ممکن است علائم تهدید کننده زیر را مشاهده کنند که در این صورت باید به اورژانس مراجعه شود:
- کم آبی شدید
- فشار خون بالا
- رشد آهسته
- مشکل تنفس
- از دست دادن موقت هوشیاری
- نارسایی قلب و حمله قلبی
- سنگ کلیه و نارسایی کلیه
- از دست دادن شنوایی
- وزوز گوش
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
- زخم معده
- کما
سخن آخر
استفاده از یک سبک مناسب برای زندگی مانند استفاده از یک رژیم غذایی متعادل و مقوی بیشتر نیازهای ضروری بدن را تامین می کند و دیگر نیازی به مصرف مکمل وجود ندارد. همچنین برطرف کردن نیاز های بدن بصورت طبیعی از عوارض احتمالی مکمل های شیمیایی جلوگیری خواهد کرد. در صورت تجویز هر نوع مکملی باید به همان مقدار توصیه شده و نه بیشتر از آن مکمل میل کنید تا دچار عوارض یا مسمومیت نشوید.
سوالات متداول
قرص ویتامین دی 50000 واحد چیست و چرا تجویز میشود؟
قرص ویتامین دی 50000 واحد یک مکمل با دوز بالاست که برای جبران کمبود ویتامین دی در بدن تجویز میشود. این مکمل معمولاً برای افرادی که به شدت دچار کمبود ویتامین دی هستند یا نیاز به تأمین سریع این ویتامین دارند، تجویز میشود.
چه کسانی باید از این مکمل استفاده کنند؟
این مکمل معمولاً برای افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند و نیاز به رفع سریع آن دارند، تجویز میشود. افرادی که تحت درمانهای خاصی قرار دارند یا بیماریهای مزمن دارند که باعث کاهش سطح ویتامین دی در بدن میشود، نیز ممکن است نیاز به مصرف این مکمل داشته باشند.
چگونه باید این قرص را مصرف کرد؟
معمولاً قرص ویتامین دی 50000 واحد به صورت هفتگی یا ماهانه تجویز میشود. دوز و مدت زمان مصرف باید طبق تجویز پزشک باشد، زیرا مصرف بیش از حد ویتامین دی میتواند منجر به عوارضی نظیر مسمومیت و مشکلات کلیوی شود.
چه منابع طبیعی دیگری برای دریافت ویتامین دی وجود دارد؟
علاوه بر مکملها، ویتامین دی را میتوان از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مصرف غذاهای غنی از ویتامین دی مانند ماهیهای چرب، تخممرغ و شیر دریافت کرد.
چطور میتوانم بفهمم که دچار کمبود ویتامین دی هستم؟
برای تشخیص کمبود ویتامین دی، پزشک ممکن است آزمایش خون برای اندازهگیری سطح ویتامین دی در بدن تجویز کند. این آزمایش میتواند سطح دقیق ویتامین دی را در خون نشان دهد و راهنمایی برای تصمیمگیری در مورد نیاز به مکملها فراهم آورد.