فشار خون بالا به طور معمول در طی چند سال ایجاد می شود. معمولاً فشار خون بالا هیچ علامتی ندارد. اما حتی فشار خون بالا بدون علائم، می تواند باعث آسیب به رگ های خونی و اندام ها ، به خصوص مغز ، قلب ، چشم ها و کلیه ها شود.
تشخیص زودرس فشار خون بالا مهم است. بررسی منظم فشار خون می تواند به شما و پزشکتان کمک کند متوجه تغییرات شوید. اگر فشار خون شما بالا باشد، پزشک فشار خون را طی چند هفته بررسی می کند تا تغییرات فشار خون را مشاهده کند.
فشار خون بالا چیست؟
عدد دیاستولیک و سیستولیک چیست؟
فشار خون بالا چند است؟
علائم فشار خون بالا چیست؟
علائم اورژانسی فشار خون بالا
علائم نادر در پُرفشاری خون
علائم فشار خون بالا در جوانان
علائم فشار خون بالا در کودکان
علائم فشار خون بالا در نوزادان
علائم فشار خون بالا در بارداری
فشار خون بالا و علائم قلب
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا زمانی اتفاق می افتد که فشار خون شما به سطح ناسالم برسد. اندازه گیری فشار خون نشان می دهد چه مقدار خون از رگ های خونی شما عبور می کند و میزان مقاومت خون را نیز در هنگام پمپاژ قلب محاسبه می کند.
شریان های باریک مقاومت را افزایش می دهد. هرچه شریان های شما باریک تر باشد، فشار خون شما بیشتر می شود. در طولانی مدت، افزایش فشار می تواند باعث مشکلات سلامتی از جمله بیماری های قلبی شود.
فشار خون بالا مشکلی شایع است. در حقیقت، در حال حاضر تقریباً نیمی از بزرگسالان آمریکایی مبتلا به این مشکل هستند.
درمان فشار خون بالا شامل داروهای تجویزی و تغییراتی در شیوه زندگی است. اگر این بیماری درمان نشود ، می تواند منجر به مشکلات سلامتی از جمله حمله قلبی و سکته مغزی شود. بیشتر افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. به همین دلیل فشار خون بالا را "قاتل خاموش" می نامند [1].
عدد دیاستولیک و سیستولیک چیست؟
فشار خون با دو عدد ثبت می شود، به عنوان مثال ، 12/8 میلی متر جیوه. فشار خون معمولاً با استفاده از شریان بازویی در بالای بازو اندازه گیری می شود. که شامل دو عدد :
فشار سیستولیک:
عدد بالا و بزرگتر، فشار سیستولیک نامیده می شود. این عدد فشاری را اندازه گیری می کند که هنگام انقباض قلب ایجاد می شود (پمپاژ). این عدد نشان دهنده فشار خون در برابر دیواره های شریانی است.
فشار دیاستولیک:
عدد پایین و کوچکتر فشار دیاستولیک می باشد. این عدد فشار عروق را در هنگام پر شدن قلب و استراحت بین ضربان قلب اندازه گیری می کند.
فشار خون بالا چند است؟
انجمن قلب آمریکا و کالج قلب و عروق آمریکا دستورالعملهایی را برای تعریف فشار خون طبیعی و بالا تعریف کرده است (کلیه مقادیر با واحد میلی متر جیوه ذکر شده است):
- فشار خون طبیعی: سیستولیک <120 و دیاستولیک <80
- فشار خون بالا: سیستولیک 120-129 و دیاستولیک <80
- فشار خون بالا مرحله اول: سیستولیک 130-139 یا دیاستولیک 80-89
- فشار خون بالا مرحله دوم: سیستولیک> 139 یا دیاستولیک> 89
براساس این رهنمودهای جدید سال 2017 که فشار خون بالا را تعیین می کند، نیمی از آمریکایی ها به این بیماری مبتلا هستند (48٪ از مردان و 43٪ از زنان). فشار خون بالای کنترل نشده مسئول بسیاری از موارد مرگ و ناتوانی ناشی از حمله قلبی، سكته مغزي و نارسايي كليه است.
طبق مطالعات تحقیقاتی ، خطر مرگ ناشی از سکته قلبی مستقیما به فشار خون بالا، به ویژه فشار خون سیستولیک مرتبط است. هرچه فشار خون شما بالاتر باشد، این خطر بیشتر است. حفظ كنترل مادام العمر فشار خون بالا خطر ابتلا به عوارضي مانند حمله قلبي و سكته مغزي را كاهش مي دهد [2].
علائم فشار خون بالا چیست؟
هنگامی که فشار خون به حدود 120/180 میلی متر جیوه (mm Hg) برسد، به بحران فشار خون بالا تبدیل می شود که مشکلی اورژانسی است. در این مرحله علائم دیده می شوند. این علائم عبارتند از:
- سردرد
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
- تاری دید
- خون دماغ
- تپش قلب
- تنگی نفس
اگر این علائم را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید [3].
علائم اورژانسی فشار خون بالا
معمولا علائم زمانی دیده می‌شوند که فشار خون به صورت ناگهانی و به شدت افزایش پیدا می‌کند. به این موقعیت «بحران پُرفشاری خون» گفته می‌شود. بحران پُرفشاری خون که معمولا به دلیل پُرفشاری خون ثانویه رخ می‌دهد، زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون سیستولی (عدد اول) ۱۸۰ به بالا و دیاستولی (عدد دوم) ۱۱۰ به بالا باشد. اگر خودتان فشار خون‌تان را اندازه گرفته‌اید و این اعداد را بر روی فشار‌سنج دیده‌اید، ابتدا چند دقیقه صبر کنید و بعد دوباره فشارتان را اندازه بگیرید تا مطمئن شوید که عدد مشاهده شده‌ی اول درست بوده است. بعد از اینکه چند دقیقه صبر کردید، اگر عدد مشاهده شده‌ی دوم فشار خون‌تان، هنوز هم بیشتر از ۱۸۰ است، منتظر کاهش فشار خون نباشید و در اسرع وقت خودتان را به مرکز اورژانس برسانید. دیگر علائم بحران پُرفشاری خون شامل موارد زیر هستند:
- سردرد شدید؛
- اضطراب شدید؛
- تنگی نفس؛
- خونریزی بینی.
به این حالت فوریت پُرفشاری خون گفته می‌شود و می‌تواند باعث بروز عوارض جدی از جمله تجمع مایعات در ریه‌ها، تورم مغزی، پارگی سرخرگ اصلی قلب، سکته مغزی و در زنان باردار بروز تشنج شود.
علائم نادر در پُرفشاری خون
خیلی به ندرت پیش می‌آید افرادی که فشار خون بالا دارند این علائم را داشته باشند:
- سردرد خفیف
- سرگیجه‌های ناگهانی
- خونریزی مداوم بینی
علائم فشار خون بالا در جوانان
فشار خون بالا گاهی «کشنده بی سر و صدا» نامیده می‌شود، زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا هیچ علامتی ندارد. توجه داشته باشید که فشار خون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری بدنی بالا می‌رود.
ابتلا به فشار خون بالا فرد را بیشتر در معرض سکته، حملات قلبی، نارسایی کلیه، از دست رفتن بینایی و تصلب شریان قرار می‌دهد. در موارد نادر، فشار خون شدید می‌توانند ایجاد سردرد، تغییر بینایی، سرگیجه، خونریزی بینی و حالت‌تهوع شود [4].
علائم فشار خون بالا در کودکان
كودكان با فشار خون بالا علائم و نشانه هاي زير را مشاهده می کنند:
علائم فشار خون بالا در نوزادان
نوزادان با فشار خون بالا علائم و نشانه های زیر را تجربه می کنند:
- زنده نماندن
- تشنج
- تحریک پذیری
- بی حالی
- مشکل تنفسی
افرادی که فشار خون بالا دارند، باید مکرراً فشار خون خود را اندازه گیری کنند. افرادی که فشار خون آنها در حد طبیعی است باید حداقل هر 5 سال یک بار فشار خون خود را اندازه گیری کنند. همچنین افرادی که در معرض خطر قرار دارند باید به صورت مکرر فشار خون خود را بررسی کنند [6].
علائم فشار خون بالا در بارداری
در زنان باردار فشار نرمال برای عدد بزرگتر حدود ۹۰ الی ۱۲۰ میلیمتر جیوه و برای عدد کوچکتر حدود ۶۰ الی ۸۰ میلیمتر جیوه است. اگر فشار سیستولیک شما ( عدد بالا) بیش از ۱۴۰ میلیمتر جیوه و یا فشار دیاستولیک شما بیش از ۹۰ میلیمتر جیوه باشد، شما دچار پرفشاری یا فشار خون بالا در بارداری هستید. فشار خون بالا در بارداری باعث تولد نوزاد نارس، سقط جنین و یا زایمان سزارین می‌شود.
فشار خون بالا در زنان باردار (پره‌اکلامپسی) می تواند فاقد علامت بوده و در هر زمانی پس از هفته ۲۰ حاملگی ایجاد شود ولی در مراحل نهایی حامگی بیشتر دیده می شود. فشارخون برای دو مرتبه با فاصله ۶ ساعت بایستی بیش از ۹۰/۱۴۰ باشد. پره‌اکلامپسی باعث افزایش فشار خون و پروتئین ادرار می‌گردد. برخی از این علائم عبارت است از:
- تورم دست و وصورت و پا به میزان زیاد
- سردرد مداوم
- اختلالات بینایی
- درد وسوزش سردل
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- دیده شدن پروتئین در نمونه‌ی ادرار [7]
فشار خون بالا و علائم قلب
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعف
- حالت تهوع و استفراغ
معمولاً تا زمانی که علائم ناشی از آسیب اعضای بدن ناشی از فشار خون بالای مزمن (مداوم ، طولانی مدت) را مشاهده نکنید، به دنبال مراقبت پزشکی نیستید [8] این نوع آسیب های اندام معمولاً در فشار خون بالای مزمن دیده می شود.
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- حمله ایسکمیک مغزی یا گذرا (TIA ، مینی سکته مغزی) که ناشی از رگهای خونی تنگ یا به دلیل آنوریسم است.
- نارسایی کلیه
- آسیب دیدگی چشم با از بین رفتن تدریجی بینایی
- بیماری شریانی محیطی که باعث درد پا با پیاده روی می شود (لنگیدن)
- آنوریسم
فشار خون بدخیم
حدود 1٪ از افراد مبتلا به فشار خون بالا، تا زمانی که مشکل آنها شدید نشود (فشارخون بدخیم)، به دنبال مراقبت پزشکی نمی روند.
- در فشار خون بدخیم، فشار خون دیاستولیک (تعداد پایین) از 120 میلی متر جیوه تجاوز می کند.
- فشار خون بدخیم ممكن است با علائم سردرد ، سبكی سر، حالت تهوع ، استفراغ و سكته مغزی همراه باشد
- برای جلوگیری از خونریزی مغزی یا سکته مغزی در فشار خون بدخیم نیاز به مداخله اضطراری و کاهش فشار خون می باشد.
معمولاً بیماری فشار خون بالا تا سالها تشخیص داده نمی شود و هیچ علامتی ایجاد نمی کند اما باعث ایجاد صدمات به قلب، اندام ها و رگ های خونی می شود.
چه زمانی باید برای فشار خون بالا با پزشک تماس بگیرید؟
بسیاری از علائم پس از سالها کنترل ضعیف فشار خون به تدریج بروز می کند. اغلب ، اولین علائم فشار خون بالا زمانی دیده می شود که فرد از درد قفسه سینه شکایت می کند یا دارای علائم سکته مغزی است. در صورت بروز این موارد، با اورژانس تماس بگیرید یا فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر چکاپ انجام شود و فشار خون شما بالا باشد باید به پزشک مراجعه کنید. فشارخون بالا لزوماً به معنی بیماری فشار خون نیست اما در صورت تکرار باید به متخصص مراجعه شود.
علائمی که همراه با فشار خون بالا دیده می شود شامل موارد زیر است (ممکن است این علائم با بیماری های دیگر نیز دیده شوند):
دلایل دیگری برای ایجاد این علائم (به غیر از فشار خون بالا) وجود دارد بنابراین مشاهده این علائم قطعاً به معنی فشار خون بالا نیست.
1- High blood pressure: Overview. Created: May 21, 2012; Last Update: May 23, 2019; Next update: 2022.
2- Emre Aslanger, Murat Sezer and Sabahattin Umman. High blood pressure: An obscuring misnomer? Anatol J Cardiol. 2016 Sep; 16(9): 713–719.
3- Di Tullio M, Alli C, Avanzini F. Prevalence of symptoms generally attributed to hypertension or its treatment: study on blood pressure in elderly outpatients (SPAA).J Hypertens Suppl. 1988 Nov;6(1):S87-90.
4- Swedish Council on Health Technology Assessment. Moderately Elevated Blood Pressure: A Systematic Review. 2008 Sep. SBU Yellow Report No. 170/1U.
5-Nisarg Patel and Nicole Walker. Clinical assessment of hypertension in children. Clin Hypertens. 2016; 22: 15.
6-Azar Nickavar and Farahnak Assadi. Managing Hypertension in the Newborn Infants . Int J Prev Med. 2014 Mar; 5(Suppl 1): S39–S43.
7-Marvin MOSER,Catherine M. BROWN. Hypertension in Pregnancy: Is it time for a new approach to treatment? J Hypertens. 2012 Jun; 30(6): 1092–1100.
8-Goran Davidovic, Violeta Iric-Cupic and Srdjan Milanov. Associated influence of hypertension and heart rate greater than 80 beats per minute on mortality rate in patients with anterior wall STEMI. Int J Clin Exp Med. 2013; 6(5): 358–366.
