کم خونی در بارداری، علائم، دلایل و درمان

کم خونی وضعیتی است که در آن گلبول های قرمز نمی توانند به میزان کافی به بافت های بدن اکسیژن رسانی کنند. هنگامی که بافت ها مقدار مناسبی از اکسیژن را دریافت نکنند، تعداد زیادی از اعضا تحت تاثیر قرار می گیرند. کم خونی در بارداری موضوع مهمی است زیرا ارتباط مستقیم با کم بودن وزن نوزاد در هنگام تولد، زایمان زودرس و فوت مادر دارد. در این مقاله به بیان کم خونی در بارداری و راه های درمان آن خواهیم پرداخت.

خطر ابتلا به کم خونی برای زنان باردار بیشتر می باشد زیرا در هنگام بارداری بدن برای کمک به تولید مواد مغذی برای نوزاد، باید مقدار بیشتری خون تولید کند. در صورتی که به کم خونی در بارداری به سرعت رسیدگی شود، به راحتی قابل درمان است و به شکل خفیف نمایان می شود. اما در صورت بی توجهی و عدم درمان، خطراتی جدی مادر و نوزاد را تهدید می کند.

انواع کم خونی در بارداری

بیش از 400 نوع کم خونی وجود دارد اما برخی از آن ها در بارداری رایج تر می باشند. انواع کم خونی که در بارداری بیشتر مشاهده می شوند عبارتند از:

1. کم خونی فقر آهن در بارداری

در آمریکا دلیل اصلی کم خونی کمبود آهن می باشد و رایج ترین نوع کم خونی در بارداری، کم خونی فقر آهن است. حدود 15 تا 25% زنان باردار دچار کمبود آهن هستند. آهن ماده معدنی است که در گلبول های قرمز یافت می شود و وظیفه حمل اکسیژن از شش ها به قسمت های مختلف بدن را بر عهده دارد. همچنین به عضلات کمک می کند تا اکسیژن را ذخیره و استفاده کنند. هنگامی که مقدار کمی آهن تولید می شود، بدن خسته می شود و مقاومت آن نسبت به عفونت نیز کاهش می یابد.

2. کم خونی فقر فولات در بارداری

فولات (فولیک اسید) نوعی ویتامین محلول در آب است که از آسیب دیدن سیستم عصبی در طول بارداری جلوگیری می کند. فولیک اسید یک مکمل رایج است که برای زنان باردار تجویز می شود اما این ماده در مواد مغذی مثل غلات، سبزیجات تیره برگ دار، موز و هندوانه نیز به وفور وجود دارد. عدم حضور فولیک اسید در رژیم غذایی باعث کاهش تعداد گلبول های قرمز و کم خونی می شود. در نتیجه احتمال آسیب سیستم عصبی در بارداری زیاد خواهد شد.

3. کم خونی فقر ویتامین ب 12 در بارداری

ویتامین ب12 نیز یکی از ویتامین های ضروری می باشد که به تولید گلبول های قرمز کمک می کند. اگر چه برخی خانم ها در رژیم غذایی خود به میزان کافی ب12 مصرف می کنند، اما ممکن است بدن آن ها این ویتامین را جذب نکرده و کمبود ویتامین ب 12 در بدن آن ها مشاهده شود.

دلایل ابتلا به کم خونی در بارداری

دلیل اصلی کم خونی کاهش تعداد گلبول های قرمز تولید شده در بدن و میزان کارکرد آن ها می باشد. کاهش سطح هموگلوبین در بارداری به دلیل افزایش بیشتر حجم پلاسما در مقایسه با حجم گلبول قرمز اتفاق می افتد. در طول سه ماهه دوم بارداری، بیشترین تفاوت بین افزایش حجم پلاسما و گلبول های قرمز مشاهده می شود.

عواملی که گلبول های قرمز را تحت تاثیر قرار داده و موجب کم خونی می شوند عبارتند از:

• کمبود آهن در رژیم غذایی به دلیل مصرف نکردن مواد غنی از آهن یا عدم توانایی بدن در جذب آهن مصرف شده ایجاد می شود.
• بارداری؛ آهنی که در بدن زن تولید شده است برای افزایش حجم خون او مورد نیاز است. بدون مکمل های آهن، آهن کافی برای تامین منابع خون برای رشد جنین وجود ندارد.
• خونریزی شدید به خاطر قاعدگی، زخم یا اهدا خون باعث می شوند سرعت از بین رفتن گلبول های قرمز بیشتر از سرعت تولیدشان باشد. در نتیجه بدن دچار کم خونی می شود.

علائم کم خونی در بارداری

علائم کم خونی در بارداری در ابتدا خفیف می باشد به طوری که مورد توجه قرار نمی گیرد. اما با گذشت زمان، علائم بدتر می شوند. ذکر این نکته مهم است که در مواردی علائم دیده شده مربوط به کم خونی نمی باشد بنابراین در صورت مشاهده آن ها مشورت با دکتر ضروری است.

برخی علائم رایج کم خونی در بارداری عبارتند از:

• ضعف یا خستگی
• سرگیجه
• نفس نفس زدن
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• درد سینه
• رنگ پریدگی پوست، لب ها و ناخن ها
• سردی دست و پا
• مشکل در تمرکز

درمان کم خونی در بارداری

کم خونی در بارداری به راحتی قابل درمان است و تنها لازم است بدانیم برای کم خونی چه بخوریم؟ در واقع می توان با افزودن  به موقع آهن یا مکمل ها به رژیم غذایی روزانه این مشکل را حل کرد. معمولا این مسئله می تواند باعث کاهش تاثیر کم خونی شود. اما در برخی موارد نادر، زنان با کم خونی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون نیز داشته باشند. با دکتر خود مشورت کنید و منابع غذایی غنی از آهن را حتما مصرف کنید.

جلوگیری از کم خونی در بارداری

جلوگیری از کم خونی در بارداری با تغییر یا افزودن مواد مغذی به رژیم غذایی امکان پذیر است. متخصصان توصیه می کنند زنان باردار روزی (حداقل 3 وعده) 30 میلی گرم آهن مصرف کنند.

مواد غذایی غنی از آهن:

• گوشت قرمز و مرغ و خروس
• تخم مرغ
• سبزیجات برگ دار و سبز تیره (مثل بروکلی، اسفناج و کلم)
• آجیل ها و دانه ها
• لوبیا و عدس

موادغذایی غنی از ویتامین ث:

• مرکبات
• توت فرنگی
• پرتقال
• کیوی
• گوجه فرنگی
• فلفل دلمه ای

سخن آخر

انتظار می رود بعد از زایمان، حجم خون و سطح پلاسما به حالت نرمال برگردد. بهتر است هرگونه نگرانی مربوط به کم خونی که در بارداری جدی تر می شود را مورد رسیدگی قرار داد. همچنین در طول بارداری مصرف مکمل های مورد نیاز را از همان اوایل بارداری شروع کنید تا دچار کمبود آهن و کم خونی نشوید.