علائم پرولاکتین بالا چیست و درمان آن

قدرت باروری فرد می تواند تحت تأثیر میزان هورمون پرولاکتین موجود در خون باشد. پزشک می تواند بعد از آزمایش سطح پرولاکتین میزان احتمالی موجود در نمونه خون ، درمان های احتمالی را پیشنهاد کند. پرولاکتین هورمونی است که به بدن می گوید در هنگام بارداری یا شیردهی، شیر مادر را تولید کند. تولید پرولاکتین در غده هیپوفیز صورت می گیرد. برای کسانی که باردار یا شیرده نیستند، فقط سطح پرولاکتین پایینی در بدن است. پزشکان میزان این هورمون را در افراد غیرباردار و غیر شیرده در حد نانوگرم در میلی لیتر اندازه گیری کرده اند.

رنج نرمال پرولاکتین در بدن

آزمایش سطح پرولاکتین ساده است و میزان هورمون موجود در خون را اندازه گیری می کند. این آزمایش می تواند مقدار کم خیلی کم یا خیلی زیاد این هورمون را بررسی کند. البته رنج آزمایشگاه ها متفاوت است.

زنان: کمتر از 25 نانوگرم در میلی لیتر

مردان: کمتر از 17 نانوگرم در میلی لیتر

چه زمانی باید میزان پرولاکتین اندازه گیری شود؟

آزمایش خون می تواند میزان پرولاکتین را اندازه گیری کند. پزشکان سطح پرولاکتین را برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد سلامتی شخص اندازه گیری می کنند. آنها ممکن است همزمان هورمونهای دیگر را بررسی کنند. این اطلاعات می تواند به توضیح علت نگرانی های پزشکی خاص کمک کند. در صورت وجود موارد زیر پزشک آزمایش اندازه گیری سطح پرولاکتین را توصیه می کند:

• خروج شیر مادر در صورت عدم بارداری یا عدم شیردهی 
• وجود علائم رشد روی غده هیپوفیز به نام پرولاکتینوما 
• وجود سایر اختلالات هیپوفیز 
• تجربه ناباروری یا پریودی های نامنظم 
• وجود بیماری که بر تولید مقدار دوپامین تاثیر می گذارد
• خشکی واژن که منجر به درد در هنگام دخول در هنگام برقراری رابطه جنسی می‌شود‎

روش آزمایش چگونه است؟

یک تکنسین یک نمونه خون کوچک از رگ بازوی فرد می گیرد. سپس نمونه را برای آزمایش ارسال می کند. سطح طبیعی پرولاکتین در بدن در طول روز تغییر می کند. سطح این هورمون به تدریج در طول شب افزایش می یابد و صبح در بالاترین حد خود است. پزشکان معمولاً 3 تا 4 ساعت بعد از بیدار شدن نمونه خون می گیرند. باید قبل از انجام آزمایش پرولاکتین موارد زیر را رعایت کنید:

• باید حداقل ۲ ساعت و حداکثر ۳ ساعت بعد از بیدار شدن از خواب نمونه خون بدهند.
• نمونه هایی که زودتر از این زمان تهیه شوند افزایش ناشی از خواب را نشان خواهند داد.
• در شب قبل از آزمایش ،‌لباس گشاد و راحت بپوشند و از پوشیدن لباس های تنگ خصوصاً‌ در ناحیه سینه و پستان ها اجتناب نمایند.
• معاینه و نیز تحریک پستان ها طی ۲۴ ساعت قبل موجب اشتباه در نتیجه آزمایش می شود.
• بیماران باید از نزدیکی و تماس جنسی در شب قبل خودداری کنند.
• طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از ورزش فعالیت های شدید بدنی خودداری نموده و مصرف قرص های ضد بارداری، کلروپرومازین و متیل دوپا را طبق نظر پزشک معالج قطع نمایند.
• استرس در زمان انجام آزمایش خصوصاً‌ در طی ۳۰ دقیقه پیش از آن موجب نتایج اشتباه می شود، لذا بیماران باید استرس خود را در زمان آزمایش به حداقل برسانند.

نتایج آزمایش پرولاکتین چه معنی می دهد؟

سطح کم پرولاکتین

معمولاً لازم نیست که سطح کم پرولاکتین درمان شود. یکی از دلایل پایین بودن سطح این هورمون مصرف دارو است. برخی از نمونه ها شامل دوپامین و لوودوپا هستند. در برخی موارد ، سطح پایین پرولاکتین ممکن است نشانه ای از اختلال هیپوفیز باشد ، به عنوان مثال ، کم کاری هیپوپیوتراریسم. این یک بیماری نادر است که می تواند رشد و بلوغ را در کودکان به تأخیر بیندازد و باعث پیری زودرس در بزرگسالان شود.

سطح بالا پرولاکتین (پرولاکتینما)

سطح پرولاکتین بین 30 نانوگرم در میلی لیتر و 200 نانوگرم در میلی لیتر نسبتاً بالا در نظر گرفته می شود. این سطح پرولاکتین در خون می تواند دلایل زیادی داشته باشد. بیماری های مربوط به افزایش سطح پرولاکتین شامل موارد زیر است:

• اختلالات هیپوفیز
• کم کاری تیروئید
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• بیماری کلیوی
• بیماری کبد
• بی اشتهایی عصبی

اگر نتایج تست سطح بالایی از پرولاکتین را نشان دهد ، آزمایش های بعدی ممکن است لازم باشد. اگر پزشک گمان کند که پرولاکتینوما باعث افزایش سطح پرولاکتین شود، ممکن است اسکن CT یا MRI را توصیه کند. در طول اسکن می توان غده هیپوفیز را بررسی کرد و رشد بافت و اندازه آن را مشاهده کرد. سپس پزشکان می توانند تصمیم بگیرند که چه اقدام و درمانی را توصیه کنند.

پرولاکتینوما معمولاً در خانمها کوچک خواهد بود. این بیماری اغلب باعث ایجاد مشکلات سلامتی دیگر نمی شود ، اگرچه بر روی سطح هورمون تأثیر می گذارد. پرولاکتینوما در مردان می تواند بزرگ باشد. این رشد ممکن است بر اعصاب بین مغز و چشم فشار وارد کند. این می تواند باعث ایجاد مشکل در بینایی و سردرد شود.

سطح پرولاکتین چگونه بر باروری تأثیر می گذارد؟

برای خانم ها ، میزان بالای پرولاکتین در خون می تواند باعث جلوگیری از تولید هورمون استروژن در تخمدان ها شود. سطح پایین استروژن می تواند باعث :

• پریودی های نامنظم یا توقف کامل پریودی 
• کاهش میل جنسی 
• خشکی واژن
• همچنین ممکن است باردار شدن دشوار شود

برای آقایان ، میزان بالای پرولاکتین می تواند باعث اختلال در نعوظ و کاهش میل جنسی شود. این اثر در مردان به این دلیل است که پرولاکتین می تواند مانع از تولید هورمون تستوسترون بیضه شود. در برخی موارد ، ممکن است باعث نازایی شود ، اما این نادر است.

آزمایش پرولاکتین قبل از اقدام به بارداری

 اگر زنی می‌خواهد IVF انجام دهد، حتما باید قبل از اقدام به این کار مشکل تیروئید و پرولاکتین را حل کند؛ زیرا کم‌کاری تیروئید روی جنین اثر می‌گذارد و باعث سقط جنین می‌شود. پرولاکتین بالا باعث می‌شود IVF فرد نگیرد یا سبب سقط می‌شود، پس باید حتما این موارد درمان شود، اما معمولا مصرف داروهای مربوط به پرولاکتین روی جنین اثر ندارد.

عدم نیاز به درمان در برخی از مبتلایان

بسیاری از بانوان مبتلا به هایپرپرولاکتینمی نیازی به درمان ندارند. ولی با این حال افزایش سطح پرولاکتین در عده ای دیگر از بانوان باعث کاهش ترشح استروژن از تخمدان ها می شود که در نتیجه درمان جایگزین استروژن در این افراد ضرورت می یابد. 

درمان سطح بالای پرولاکتین

میزان بالای پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. برخی از بیماری هایی که ممکن است سطح این هورمون را افزایش دهد عبارتند از:

• تشنج
• سرطان ریه
• استرس ناشی از بیماری
• تروما به دیواره سینه

برخی از داروها می توانند باعث بالا رفتن سطح پرولاکتین شوند ، از جمله:

• مواد مخدر
• برخی از داروهای ضد افسردگی
• داروهای حاوی استروژن ، مانند قرص های ضد بارداری
• دارویی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود
• برخی از داروهای مورد استفاده در درمان ریفلاکس اسید
• مصرف ماری جوانا

همچنین می تواند باعث بالا رفتن سطح پرولاکتین شود. روش‌های درمان پرولاکتین بالا عبارتند از:

 تجویز دارو:

داروهای بروموکریپتین و کابرگولین موجب کاهش تولید پرولاکتین می‌شوند. انجام دارودرمانی برای اکثر افراد مبتلا به پرولاکتینوما به خوبی نتیجه می‌دهد.

جراحی برای برداشتن تومور‌های غده هیپوفیز:

درصورتی‌که داروها برای کاهش تولید پرولاکتین موثر نباشند، جراحی انجام می‌شود. همچنین در صورتی که تومور غده هیپوفیز باعث بروز اختلالات بینایی شده باشد نیز نیاز به انجام جراحی می‌باشد.

 پرتودرمانی:

در موارد نادر، درصورتی‌که دارو درمانی و جراحی موثر نباشند، برای کوچک کردن تومور‌های غده هیپوفیز از پرتو درمانی استفاده می‌شود.

پزشک معمولاً در مورد سابقه پزشکی و هر نوع دارویی که فرد قبل از انجام آزمایش سطح پرولاکتین مصرف کرده است، سؤال خواهد کرد. درمان سطوح بالای این هورمون معمولاً با دارو و به طور معمول پارلودل یا دوستینکس انجام می شود.

اگر کسی پرولاکتینوما داشته باشد ، معمولاً دارو می تواند اندازه تومور را کاهش دهد. مصرف زیاد دارو برای درمان می تواند عوارض جانبی مانند تهوع و معده ایجاد کند. به همین دلیل پزشکان فقط به تدریج میزان داروهای تجویز شده برای فرد را افزایش می دهند.