وضعیت بریچ جنین یعنی چی؟

بیشتر جنین ها چند هفته پیش از زایمان، در موقعیت درست زایمان قرار می گیرند؛ در این حالت سر آن ها نزدیک به کانال تولد قرار می گیرد تا با کمک خودشان راحت تر از رحم مادر خارج شوند. اما در صورتی که به هر دلیلی جنین نتواند به این شکل به موقعیت تولد منتقل شود، باسن یا پای جنین اول از بدن مادر خارج می شود. به این حالت وضعیت بریچ می گویند. از هر 25 زایمان طبیعی فقط یکی از آن ها دچار وضعیت بریچ می شود.

بنابراین احتمال این وضعیت کم است. اما بد نیست نسبت به آن آگاهی کافی داشته باشید تا در صورت رخ دادن آن نگران نشوید. به همین دلیل می خواهیم شما مادر اومایی عزیز را به طور کامل در این مقاله با وضعیت بریچ آشنا کنیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید. 

در این مقاله می خوانیم:

انواع مختلف وضعیت بریچ جنین چیست؟

بریچ جنین در سه نوع مختلف اتفاق می افتد که عبارتند از:

1- بریچ کامل:

در این حالت باسن به سمت پایین است و پاها در قسمت زانو خم می شود و کف پا نزدیک باسن می باشد.

2- بریچ فرانک:

در این حالت، باسن جنین در کانال تولد قرار دارد در حالی که پاهای او به صورت مستقیم در مقابل بدن او رو به بالا می باشد و کف پا نزدیک به سر است.

3- بریچ فوتلینگ یا ناکامل:

در این حالت، یک یا دو پای جنین به سمت پایین است و پیش از سایر قسمت های بدن خارج می شود.

در تصویر زیر انواع بریچ گفته شده را به طور دقیق مشاهده می کنید:

چه چیزی باعث وضعیت بریچ جنین می شود؟

دلیل قطعی وضعیت بریچ جنین هنوز مشخص نیست. اما این حالت در موارد زیر رایج تر است:

• در بارداری های پشت سر هم
• در بارداری های چندقلو 
• هنگامی که سابقه زایمان زودرس وجود داشته باشد.
• هنگامی که در رحم مایع آمنیوتیک خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.
• هنگامی که شکل رحم غیرطبیعی است یا رشد غیرطبیعی مانند فیبروئیدها در رحم رخ داده است. 
• هنگامی که مادر مشکل افتادگی جفت داشته باشد.

علائم بریچ بودن جنین

چند هفته پیش از زمان زایمان، پزشک دست خود را زیر شکم مادر می گذارد تا محل سر، پشت و باسن جنین را تشخیص دهد. اگر به نظر برسد جنین در وضعیت بریچ قرار دارد، پزشک از سونوگرافی برای تایید موقعیت نوزاد استفاده می کند. اشعه ایکس نیز برای تعیین موقعیت دقیق جنین و اندازه لگن خاصره برای مشخص کردن شرایط لازم برای زایمان طبیعی و وضعیت بریچ استفاده می شود. زیرا گاهی در این شرایط نمی توان زایمان طبیعی انجام داد و نوزاد باید از طریق سزارین متولد شود. 

امکان چرخش جنین بریچ هست؟

گاهی اوقات می توان با روش هایی خاص قبل از زایمان وضعیت جنین را تغییر داد و آن را از حالت بریچ خارج کرد. در ادامه این روش ها را توضیح می دهیم:

 روش های پزشکی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین

1- نسخه خارجی:

نسخه خارجی روشی غیرجراحی است که در آن می توان جنین را در رحم حرکت داد. در این روش، یک قرص برای شل شدن رحم به مادر داده می شود. همچنین می توان از سونوگرافی برای تعیین موقعیت جنین، محل جفت و مقدار مایع آمنیوتیک در رحم استفاده کرد.

2- فشار آرام بر پایین شکم

فشار آرام بر پایین شکم می تواند باعث تغییر وضعیت جنین شود. از طریق این روش، ضربان قلب جنین  بررسی می شود و اگر مشکلی ایجاد شود، پزشک عملیات را متوقف می کند. این روش خارجی میزان موفقیت زیادی دارد. اما با نزدیک شدن به زمان زایمان دشوارتر می شود.

3- مراقبت با ماساژ:

در این روش از ماساژ برای کاهش استرس بر روی لگن خاصره مادر استفاده می شود. در این صورت رحم و رباط های اطراف آن نیز شل می شوند.در نتیجه با شل شدن رحم، تغییر وضعیت جنین به صورت طبیعی آسان تر خواهد بود. توصیه می شود این روش در ماه نهم بارداری انجام شود.

روش های طبیعی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین

روش های ذکر شده در ادامه را می توان در منزل استفاده کرد:

1- کج کردن بلیچ:

با استفاده از بالشت های سفت و بزرگ، باسن را 30 سانتی متر از زمین بلند کرده و 10 تا 15 دقیقه در این وضعیت بمانید. این کار را سه بار در روز انجام دهید. بهتر است این کار را با معده خالی و زمانی که جنین فعال است انجام دهید. در این روش بهتر است روی جنین تمرکز کنید. 

2- استفاده از موزیک:

همان طور که میدانید جنین صداهای بیرون رحم را می شنود. بسیاری از مادرها از موزیک یا صدای ضبط شده استفاده می کنند تا جنین را به حرکت وادار کنند. یک هدفون روی قسمت پایینی شکم قرار دهید و آهنگ یا صداهایی که باعث تشویق جنین به حرکت می شود را پخش کنید. در این حالت جنین حرکت کرده و به طور طبیعی از وضعیت بریچ خارج می شود.

زایمان طبیعی در مقابل سزارین برای وضعیت بریچ جنین

معمولا پزشکان توصیه می کنند برای وضعیت بریچ جنین از زایمان طبیعی استفاده نکنید. در صورت درخواست زایمان طبیعی از طرف مادر، شرایط زیر برای تلاش برای موفقیت زایمان طبیعی لازم است:

• جنین کامل باشد و وضعیت بریچ فرانک باشد.
• در هنگام بررسی ضربان قلب، جنین نشانه ای از اضطراب نشان ندهد.
• فرایند زایمان آرام و دهانه رحم برای خروج جنین به اندازه کافی باز و گشاد باشد.
• پزشک تخمین بزند جنین خیلی بزرگ نیست یا لگن خاصره مادر خیلی تنگ نیست و جنین به راحتی می تواند از کانال تولد خارج شود.
• بیهوشی در دسترس است و زایمان سزارین در صورت نیاز در زمان کوتاهی انجام می شود.

خطرات و عوارض جانبی زایمان طبیعی در وضعیت بریچ جنین

- در وضعیت بریچ، سر جنین آخرین قسمتی است که از بدن مادر خارج می شود. بنابراین خروج آن از کانال تولد سخت خواهد بود. گاهی از انبرک هایی برای کمک به خروج سر جنین و راهنمایی آن به سمت کانال تولد استفاده می شود. مشکل احتمالی دیگر در این وضعیت سقوط بند ناف است.

- در صورت سقوط بند ناف، بند ناف در هنگام خروج جنین به سمت کانال تولد فشرده می شود. بنابراین تامین اکسیژن و خون کافی برای جنین آهسته خواهد شد و ممکن است خطر مرگ نوزاد وجود داشته باشد. در زایمان طبیعی بریچ، از بررسی الکترونی جنین استفاده می شود تا ضربان قلب جنین در طول زایمان بررسی شود. اگر نشانه هایی از استرس در جنین دیده شود، سریعا زایمان سزارین انجام می شود.

سوالات متداول درباره وضعیت بریچ

در ادامه به چند سوال متداول درباره وضعیت بریچ از طرف شما عزیزان پاسخ می دهیم:

1. چه زمانی برای وضعیت بریچ جنین از زایمان سزارین استفاده می شود؟

بیشتر پزشکان برای وضعیت بریچ جنین زایمان سزارین را پیشنهاد می کنند به خصوص اگر جنین نارس باشد. از آنجایی که جنین نارس کوچک و حساس است و  سر جنین نارس بزرگتر از قسمت های دیگر بدن او می باشد، جنین نارس مانند جنین کامل نمی تواند از دهانه رحم خارج شود. یعنی فضای کمتری برای خروج سر او وجود خواهد داشت و به هیچ وجه نمی تواند بصورت طبیعی از کانال واژینال خارج شود. 

2. آیا وضعیت بریچ جنین خطرناک است؟

اگر چه بسیاری از جنین ها در وضعیت بریچ به صورت سالم به دنیا می آیند، اما احتمال وجود مشکل و نرسیدن اکسیژن به جنین وجود دارد. همچنین نقص تولد در وضعیت بریچ بسیار رایج تر است و علت آن می تواند حرکت نامناسب جنین به سمت کانال زایمان باشد.

3. آیا می توان وضعیت بریچ جنین را تغییر داد؟

بله. همان طور که روش های پزشکی و طبیعی را در این مقاله توضیح دادیم، تغییر وضعیت بریچ ناممکن نیست، اما بستگی دارد که در چه زمانی این اتفاق بیفتد و چقدر وقت تا زمان زایمان داشته باشیم. ترجیح داده می شود وضعیت بریچ جنین در هفته سی و دوم بارداری تا هفته سی وهفتم بارداری تغییر داده شود. روش های چرخاندن و تغییر وضعیت برای همه مادرها یکسان نیست و احتمال موفقیت برای هر روش نیز متفاوت خواهد بود. بهتر است در خصوص گزینه های پیش رو با پزشک خود صحبت کنید تا بهترین روش را به شما پیشنهاد دهد.