اسیدهای چرب ضروری امگا 3 چیست؟
امگا 3 خانواده ای از اسیدهای چرب اشباع نشده با زنجیره طولانی است. این مواد مغذی مانند ویتامین ها و مواد معدنی خاص برای سلامتی و رشد ضروری هستند. با این حال، ما نمی توانیم این مواد مغذی را تولید کنیم، بنابراین باید امگا 3 را از طریق رژیم غذایی یا مکمل دریافت کنیم.
با این حال ، به طور چشمگیری کمبود امگا 3 در منابع مواد غذایی دیده می شود. پس جای تعجب نیست که بیشتر زنان آمریکایی از کمبود امگا 3 رنج می برند. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند همه خانمها به خصوص در بارداری مکمل روغن ماهی امگا 3 (یا روغن جلبک) مصرف کنند.
تحقیقات نشان می دهد که دو امگا 3 ( EPA (ایکوساپنتانوییک اسید) و DHA (دوکوساهگزائنوئیک اسید) ) از سایر امگا3 ها مفیدتر هستند. اگرچه EPA و DHA به طور طبیعی در بدن اتفاق می افتند و با هم کار می کنند، مطالعات نشان می دهد که هر اسید چرب فواید منحصر به فردی دارد. مزایای بهداشتی مستند EPA و DHA شامل حمایت از عملکرد سالم قلب ، مغز و عملکرد شناختی، تحرک مفصل، سلامت چشم، پوست و مو و واکنش ایمنی سالم است.
مزایای امگا 3 EPA و DHA در بارداری حمایت از رشد سالم مغز، چشم و سیستم عصبی جنین، وزن سالم جنین هنگام تولد و طول حاملگی، رشد سیستم ایمنی سالم، خلق و خوی مثبت و همچنین سلامتی مادران و توجه و تمرکز به نوزادان و کودکان است.
چه مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 (EPA + DHA) هستند؟
بهترین منابع EPA و DHA عبارتند از ماهی های آب سرد مانند سالمون، ماهی تن، ساردین ، آنچوی و شاه ماهی است. بسیاری از افراد نگران جیوه و سایر سموم موجود در ماهی بخصوص در دوران بارداری هستند. به همین دلیل ، مکمل های روغن ماهی خالص اغلب بی خطرترین منبع EPA و DHA هستند.
یک مکمل روغن ماهی با کیفیت بالا از یک تولید کننده معتبر مزایای سلامتی EPA و DHA را بدون خطر سمیت فراهم می کند. علاوه بر این، یک مکمل باعث می شود مادر و جنین با اطمینان مقادیر مورد نیاز EPA و DHA را دریافت کنند.
بسیاری از مردم فکر می کنند بذر کتان یا روغن بذر کتان حاوی امگا 3 است. اما بذر کتان حاوی امگا 3 زنجیره کوتاه تر، ALA (اسید آلفا لینولنیک) است که با EPA و DHA زنجیره بلند تفاوت دارد. EPA و DHA امگا 3 هایی هستند که بدن برای سلامتی و رشد بهینه نیاز دارد.
در حالی که زمانی تصور می شد بدن انسان می تواند ALA موجود در بذر کتان را به EPA و DHA مورد نیاز تبدیل کند، تحقیقات فعلی نشان می دهد چنین تبدیلی به ندرت انجام می شود و ناکارآمد است. روغن ماهی یا روغن جلبک منبع بسیار مطمئن تری از EPA و DHA است که برای سلامتی بسیار مهم هستند.
چرا امگا3 به ویژه در دوران بارداری اهمیت دارد؟
امگا 3 DHA به طور کلی به عنوان مهمترین امگا 3 برای بارداری شناخته می شود زیرا یک ساختمان مهم حیاتی در مغز ، شبکیه و سیستم عصبی است. تعداد فزاینده ای از مطالعات در نوزادان و حیوانات همبستگی بین میزان مصرف امگا 3 به ویژه DHA و عملکرد شناختی و بینایی و رشد کلی مغز را نشان می دهد.
در انسان، رشد مغز سریع ترین و پیچیده ترین رشد خود را در سه ماهه آخر بارداری و دو سال اول پس از تولد انجام می دهد. علاوه بر این ، مطالعات نشان می دهد نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری DHA مصرف می کردند عملکرد ایمنی سالم تری دارند.
اما این فقط مربوط به نوزاد نیست بلکه به سلامتی مادر نیز مربوط می شود. امگا 3های EPA و DHA از عواقب درد زایمان و زایمان سالم پشتیبانی می کنند و همچنین نشان داده شده است که از روحیه سالم حمایت می کنند. مطالعات نشان داده اند که EPA و DHA به حمایت از خلق و خوی و سلامتی در دوره پس از زایمان کمک می کند.
بیشتر خانمهای آمریكا از کمبود EPA و خصوصاً DHA در دوران پیش از بارداری رنج می برند و این کمبود در دوران بارداری بیشتر می شود زیرا جفت DHA مورد نیاز جنین را از بافت مادر تامین می كند. این کمبود 9 تا 12 ماه پس از زایمان ادامه دارد و همانطور که تصور می کنید با بارداری چندقلو بدتر می شود. این توضیح نشان می دهد چرا مکمل روغن ماهی امگا 3 یا روغن جلبک بسیار مهم است.
آیا مصرف روغن ماهی در دوران بارداری بی خطر است؟
بله. در حالی که ماهی ها می توانند حاوی سموم محیطی مانند جیوه باشند که در طول عمر در بدن آنها انباشته شده است، اما این سموم را می توان در طول تولید و فرآوری روغن ماهی با استفاده از مواد اولیه مرغوب و فرآیند تصفیه فنی پیشرفته و با استفاده از فناوری های پیشرفته تقطیر از بین برد.
تولیدکننده معتبر روغن ماهی باید بتواند مستندات نتایج آزمایشگاه را ارائه دهد و نشان دهد میزان خلوص روغن ماهی چقدر است. برخی از مارک ها از کیفیت بالاتری نسبت به سایر برندها برخوردار هستند. درخواست این مستندات راهی است که از سالم بودن و خلوص مکمل روغن ماهی اطمینان حاصل کنید.
زمان و مقدار مصرف امگا3 در بارداری
در بارداری اگر مصرف روزانه یکی دو عدد گردو و هفته ای یکبار ماهی دارید، نیازی به مصرف قرص امگا3 نیست، اما دریافتی شما پایین است و یا برای وزن گیری جنین پزشک تجویز کرده است، بهتره هفته ای دو تا سه عدد بیشتر مصرف نشود. بهترین زمان مصرف آن همراه غذا است البته افرادی که بعد از مصرف آن دچار ضعف در پا میشوند، میتوانند مکمل را قبل از خواب مصرف کنند.
نمونه هایی از قرص امگا3 بدون جیوه
اغلب ترکیبات امگا 3 فاقد جیوه هستند و وجود جیوه را با خواندن از روی بسته می توان تشخیص داد اما اگر چیزی روی بسته در این مورد ذکر نشده است بنابراین جیوه ندارد.
1-امگا 3 بدون جیوه (Omega 3 Mercury Free)
کشور سازنده : ایران
قیمت : 64 هزار تومان
تعداد در بسته: 50 عدد
2-روغن ماهی امگا 3 بدون جیوه (Fish Oil Omega 3 Mercury Free)
قیمت : 129 هزار تومان
کشور سازنده : کانادا
قیمت : 110 عدد
3-امگا رکس (Omega Rex)
قیمت : 65 هزار تومان
کشور سازنده : ایران
تعداد در بسته: 50 عدد
4- امگا 3 1000 میلی گرم 30 عدد (Omega 3 1000 mg 30)
قیمت : 39 هزار تومان
کشور سازنده : ایران
تعداد در بسته: 30 عدد
مصرف کافی اسیدهای چرب امگا 3 برای حفظ تولید متعادل مواد هورمون مانند پروستاگلاندین ها ضروری است. پروستاگلاندین ها به تنظیم بسیاری از عملکردهای مهم فیزیولوژیکی از جمله فشار خون ، لخته شدن خون ، انتقال عصب ، پاسخ التهابی و آلرژیک ، عملکرد کلیه ها و دستگاه گوارش و تولید هورمونهای دیگر کمک می کنند.
بسته به نوع و میزان اسیدهای چربی که مصرف می کنیم، ممکن است انواع خاصی از پروستاگلاندین ها به مقدار زیادی تولید شوند، در حالی که ممکن است سایرین به هیچ وجه تولید نشوند و این عدم تعادل پروستاگلاندین می تواند عواقب منفی بر سلامتی ما داشته باشد. نقش امگا 3 ها در تولید پروستاگلاندین های مفید می تواند توضیح دهد که چرا آنها دارای مزایای سلامتی زیادی هستند، از جمله آنها می توان به تقویت سلامت قلب و عروق ، عملکرد شناختی و پاسخ ایمنی سالم اشاره کرد. مطالعات جدید برای شناسایی فواید بیشتر و بیشتر امگا 3 برای طیف گسترده ای از موضوعات بهداشتی ادامه دارد.
James A Greenberg. Omega-3 Fatty Acid Supplementation During Pregnancy. Rev Obstet Gynecol. 2008 Fall; 1(4): 162–169.