علت ضخیم شدن دیواره رحم چیست؟

ضخیم شدن دیواره رحم یکی از مراحل طبیعی در چرخه قاعدگی محسوب می شود و پوشش داخلی رحم هر ماه به اندازه مشخصی ضخیم می شود تا در صورت بارداری برای لانه گزینی آماده شود و در صورتی که بارداری اتفاق نیفتد این پوشش ریخته و با خونریزی قاعدگی از بدن خارج می شود. اما گاهی رشد بافت های درونی دیواره رحم بیش از اندازه طبیعی بوده و می تواند منجر به ایجاد بافت های آندومتری و یا سرطان شود.

بنابراین همه بانوان اومایی عزیز باید نسبت به این موضوع اطلاعات کافی داشته باشند تا در صورت ابتلا به آن به موقع برای درمان اقدام کنند. در این مقاله نکات مهمی را در مورد ضخیم شدن دیواره رحم برای شما توضیح می دهیم. پس حتما تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

در این مقاله می خوانیم:

ضخامت رحم چیست و باید چقدر باشد؟

ضخامت آندومتر یا همان دیواره رحم یک پارامتر قابل اندازه گیری در سونوگرافی روزمره و MRI است. ظاهر و ضخامت دیواره رحم بستگی به این دارد که آیا بیمار در سن باروری است یا به سن یائسگی رسیده است و اگر در سن باروری است در چه زمانی از چرخه قاعدگی قرار دارد؟

ضخامت دیواره رحم چقدر باید باشد؟

محدوده نرمال ضخامت با توجه به مرحله ای از زندگی که در آن قرار دارید متفاوت است و به شکل زیر می باشد:

1- اطفال

قبل از بلوغ ضخامت دیواره رحم در تمام ماهها مثل یک خط نازک است. حتی در بعضی موارد، ممکن است این خط آن قدر نازک باشد که به وسیله سونوگرافی تشخیص داده نشود.

2- پیش از یائسگی

برای زنان در سن باروری، ضخامت دیواره رحم با توجه به زمان چرخه قاعدگی ضخیم و یا نازک می شود. این دیواره می تواند نازکتر از 1 میلیمتر تا اندکی بزرگتر از 16 میلی متر ( در بعضی منابع حداکثر 12 میلی متر ذکر شده است ) باشد. بنابراین همه چیز بستگی به مرحله قاعدگی شما در هنگام اندازه گیری دارد. اندازه گیری های متوسط به شرح زیر است:

•  در طول پریودی: 2 تا 4 میلیمتر
•  مرحله اولیه فاز تکثیری: 5 تا 7 میلیمتر
•  مرحله نهایی فاز تکثیری: تا 11 میلیمتر
•  فاز ترشحی: تا 16 میلی متر

3- بارداری

هنگامی که بارداری اتفاق می افتد، یک تخمک بارور شده و لقاح یافته برای ادامه زندگی از طریق لوله های فالوپ وارد رحم شده و به دیواره رحم می چسبد و باعث ضخیم شدن دیواره می شود. آزمایشات تصویربرداری انجام شده در دوران بارداری ضخامت دیواره رحم را از 2 میلیمتر تا مقادیر بیشتر از زمان غیر بارداری نشان می دهد. در یک حاملگی معمولی، دیواره رحم محل رشد جنین می شود. این دیواره در نهایت توسط ساک حاملگی و جفت پوشیده خواهد شد.

4- بعد از زایمان

دیوراه رحم پس از زایمان ضخیم تر از حالت معمولی است. زیرا لخته های خون و بافت های قدیمی می توانند پس از زایمان در برخی خانم ها همچنان باقی بمانند و به عنوان ضخامت اندومتر در سونوگرافی گزارش شوند. این بقایا در 24 درصد حاملگی ها دیده می شود. این نوع مواد باقی مانده بخصوص بعد از زایمان سزارین به طور خاصی شایع هستند. دیواره رحم پس از بازگشت چرخه معمول پریودی، دوباره شروع به نازک شدن و ضخیم شدن روتین قبل از بارداری می کند.

5- تغییرات دیواره رحم در طول قاعدگی 

تغییرات دیواره رحم در طول قاعدگی پاسخی به تغییرات هورمون ها می باشد. در طول قسمت اول چرخه، هورمون استروژن توسط تخمدان بیشتر تولید می شود. استروژن باعث رشد دیواره رحم و ضخیم شدن آن می شود و به این شکل رحم را برای بارداری آماده می کند. در اواسط چرخه، تخمک قابل باروری از یکی از تخمدان ها آزاد می شود. بعد از تخمک گذاری، مقدار هورمون پروژسترون افزایش می یابد. پروژسترون دیواره رحم را برای دریافت و تغذیه تخمک بارور شده آماده می کند. اگر بارداری اتفاق نیفتد، مقدار استروژن و پروژسترون کاهش می یابد. کاهش پروژسترون منجر به قاعدگی یا ریزش دیواره رحم می شود. هنگامی که دیواره رحم به طور کامل فرو ریخت برای خروج از واژن چرخه قاعدگی جدید شروع می شود.

چه عاملی موجب ضخیم شدن دیواره رحم می شود؟

علت اصلی ضخیم شدن دیواره رحم وجود استروژن به مقدار زیاد است. اگر تخمک گذاری اتفاق نیفتد، پروژسترون تولید نمی شود و بعد کاهش پیدا نمی کند که پوشش فرو بریزد. بنابراین دیواره رحم برای پاسخ به استروژن به رشد خود ادامه می دهد. در این حالت سلول های دیواره رحم زیاد شده و در هم گره خورده و شکلی غیرطبیعی ایجاد می کنند. به این حالت ضخیم شدن دیواره رحم می گویند که می تواند منجر به سرطان شود. سرطان رحم دارای علائمی است که باید آن را بشناسید.

پس ضخیم شدن دیواره رحم به طور غیر طبیعی زمانی اتفاق می افتد که تخمک گذاری متوقف می شود و پروژسترون تولید نمی شود. در مواردی  که تخمک گذاری نامنظم است نیز ممکن است دچار چنین شرایطی شویم. در شرایط زیر نیز ممکن است شاهد ضخیم شدن دیواره رحم به طور غیر طبیعی باشیم:

•  استفاده از داروهایی که مانند استروژن عمل می کنند.
•   مصرف طولانی مدت مقدار زیاد استروژن پس از یائسگی 
•  دوره قاعدگی نامنظم، به خصوص همراه با نازایی یا سندروم پلی کیستیک تخمدان
•  چاقی بیش از حد

ضخیم شدن دیواره رحم بیشتر در چه افرادی اتفاق می افتد؟

ضخیم شدن دیواره رحم بیشتر در خانم های با فاکتورهای زیر اتفاق می افتد:

•  در سنین بالای 35 سال
• خانم های سفیدپوست 
• خانم هایی که یائسگی را در سنین بالا تجربه می کنند.
• خانم هایی که قاعدگی را در سنین پایین تجربه می کنند.
• خانم های با سابقه بیماری هایی از قبیل دیابت
•  خانم های بیش از حد چاق
•  خانم هایی که سیگار می کشند.
•  خانم هایی که سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، رحم یا روده بزرگ دارند.

انواع ضخیم شدن دیواره رحم

ضخیم شدن دیواره رحم به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم می شود. تقسیم بندی براساس تغییرات سلولی نیز انجام می شود. به تغییرات غیر طبیعی دیواره رحم نابهنجار نیز گفته می شود. اصطلاحات زیر برای توصیف انواع ضخیم شدن دیواره رحم استفاده می شود:

•  ضخیم شدن ساده
•  ضخیم شدن پیچیده
•  ضخیم شدن ساده نابهنجار
• ضخیم شدن پیچیده نابهنجار

علائم و نشانه های ضخیم شدن دیواره رحم چیست؟

علائم رایج ضخیم شدن دیواره رحم خونریزی غیر طبیعی رحم می باشد. همچنین اگر یکی از شرایط زیر را دارید باید برای بررسی دقیق رحم به پزشک مراجعه کنید:

-    خونریزی شدید یا طولانی مدت در طول قاعدگی
-    چرخه قاعدگی کوتاه تر از 24 روز و بیشتر از 28 روز (فاصله از روز اول قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی)
-    هر گونه خونریزی بعد از قاعدگی مثل لکه بینی بعد از قاعدگی
-    سابقه مشکل در باروری

ضخیم شدن دیواره رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

دلایل زیادی برای خونریزی غیرطبیعی رحم وجود دارد . اگر خونریزی غیر طبیعی دارید و سن شما بیش از 35 سال است یا اگر جوان تر از 35 سال هستید و  این خونریزی غیرطبیعی شما با دارو حل نشده است یا بیشتر از 10 سال به این مشکل دچارید، برای انجام آزمایشات مربوط به سرطان و ضخیم شدن دیواره رحم به پزشک مراجعه کنید.

می توان برای اندازه گیری ضخامت دیواره رحم از سونوگرافی واژینال استفاده کرد. برای این آزمایش، یک دستگاه کوچک وارد واژن می شود. امواج صوتی منتشر شده از طریق دستگاه تصاویر اندام های درونی را به ما نشان می دهند. ضخیم بودن دیواره رحم غیر طبیعی  به معنی بیماری ضخیم شدن دیواره رحم می باشد.  

تنها راهی که می تواند به صورت قطعی وجود سرطان را مشخص کند نمونه برداری از دیواره رحم و بررسی آن زیر میکروسکوپ است. این کار با استفاده از هیستروسکوپی، نمونه برداری یا کورتاژ انجام می شود.

درمان های موجود برای ضخیم شدن دیواره رحم

در بیشتر موارد، اگر ضخیم شدن دیواره رحم به علت سرطان نباشد، توسط پروژستین قابل درمان است. پروژستین از طریق دهان، با استفاده از دستگاه درون رحمی از طریق کرم واژن یا تزریقی وارد بدن می شود. مقدار و مدت زمان دریافت آن به سن شما و نوع ضخیم شدگی بستگی دارد. درمان با استفاده از پروژستین موجب خونریزی واژن مانند دوره قاعدگی می شود.

اگر ضخیم شدگی نابهنجار است، مخصوصا ضخیم شدگی پیچیده نابهنجار، احتمال سرطان خیلی زیاد است. در صورتی که تمایلی به بچه دار شدن ندارید، در این حالت عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم بهترین راه درمان است.

راه های پیشگیری از ضخیم شدن دیواره رحم

می توانید با انجام مراحل زیر از ضخیم شدن دیواره رحم جلوگیری کنید:

-    اگر پس از یائسگی استروژن مصرف می کنید، باید پروژسترون نیز مصرف کنید.

-    اگر قاعدگی شما نامنظم است، قرص های ضد بارداری توصیه می شود. این قرص ها حاوی استروژن و پروژسترون هستند. فرم های دیگری از پروژسترون نیز ممکن است تجویز شود که باعث جلوگیری از ضخیم شدن دیواره رحم به علت استروژن مازاد میشود.

-    اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن به شما کمک می کند. احتمال ابتلا به سرطان دیواره رحم در اثر چاقی زیاد افزایش می یابد. زیرا در افراد چاق هورمون ها در بافت چربی به استروژن تبدیل می شوند. 

سخن آخر

همان طور که گفتیم ضخیم شدن دیواره رحم در مراحل اولیه و در صورت تبدیل نشدن سلول های رحم به سلول های سرطانی از طریق درمان های هورمونی قابل درمان هستند. بنابراین شما باید به نشانه های این بیماری توجه کامل را داشته باشید و در صورت تجربه آن ها برای بررسی دقیق تر به پزشک مراجعه کنید.