دختران بالغ و خانم ها معمولا در طول چرخه قاعدگی خود ترشحات مختلفی را مشاهده می کنند که گاهی اوقات بیشتر از حد طبیعی می باشد. ترشحات واژن می تواند علت های مختلفی مانند ابتلا به انواع عفونت ها، نزدیک شدن به زمان تخمک گذاری و ... داشته باشد که در شرایطی طبیعی است و خود به خود کاهش پیدا می کند و در شرایطی غیر طبیعی است و باید با مراجعه به پزشک به دنبال درمان آن باشید.
گروه سلامت اوما تصمیم دارد در این مقاله به طور کامل و جامع انواع ترشحات و حالت های طبیعی و غیر طبیعی آن را برایتان توضیح دهد تا با شناخت آن ها نگرانی های شما کمتر شده و در صورت نیاز برای درمان به پزشک مراجعه کنید. پس حتما تا پایان مطلب همراه ما باشید.
آیا به خاطر ترشح زیاد واژن باید نگران باشم؟
ترشحات زیاد واژن همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. موارد مختلفی مانند تحریک شدن یا تخمک گذاری می تواند بر میزان ترشحات شما در طول چرخه قاعدگی تأثیر بگذارد. با این حال در برخی موارد خاص ممکن است ترشحات بیش از حد طبیعی واژن نشانه یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به بررسی توسط پزشک دارد. این حالت معمولا زمانی اتفاق می افتد که شما علاوه بر ترشح زیاد واژن علائم دیگری را نیز مشاهده کنید. در ادامه 13 عاملی که باعث ترشح زیاد واژن می شوند را به شما معرفی می کنیم تا در صورت نیاز به پزشک مراجعه نمایید:
1. ترشح زیاد به دلیل نزدیک شدن یا قرار گرفتن در روزهای تخمک گذاری
به طور طبیعی ترشحات واژن در حدود روزهای 14 قاعدگی افزایش پیدا کرده و بدن شما برای آزاد کردن تخمک بالغ قابل باروری از تخمدان آماده می شود. هر چه به زمان تخمک گذاری خود نزدیک تر می شوید این ترشحات بیشتر، مرطوب تر، شفاف تر و دارای کشش بالاتری هستند. البته این زمان می تواند برای افراد مختلف بخصوص خانم هایی که سیکل قاعدگی نامنظم دارند متفاوت باشد و عدد 14 معمولا برای افراد دارای چرخه منظم و سیکل 28 روزه است.
پس از تخمک گذاری و پایان این دوره دوباره ترشحات واژن به مرور کاهش پیدا کرده و حالت کدر و چسبناک خواهند داشت. در این زمان ممکن است علائم دیگری مانند افزایش دمای پایه بدن، درد یک طرفه شکم (میتل سچمرز) و لکه بینی خفیف را نیز تجربه کنید. بنابراین در این حالت نباید نگران ترشحات زیاد باشید زیرا امری طبیعی در چرخه قاعدگی همه دختران و خانم های سالم است.
2. تحریک شدن شدید مانند داشتن رابطه جنسی حتی بدون دخول
هنگامی که شما تحریک می شوید، رگ های خونی دستگاه تناسلی شما گشاد می شوند. در نتیجه واژن مایعاتی را به عنوان روان کننده های واژن برای رابطه بهتر آزاد می کند و باعث خیس شدن دیواره ها و افزایش ترشحات می شود. حتی ممکن است این ترشحات آنقدر زیاد باشد که لباس زیر را خیس کند و یا با دست گذاشتن دستتان کاملا مرطوب شود.
این حالت الزاما ربطی به دخول از طرف مرد ندارد و اگر از طریق روش های دیگر مثل دیدن فیلم، استمنا، معاشقه بدون دخول، صحبت با جنس مخالف و ... تحریک شوید نیز همین اتفاق می افتد. در کنار ترشح زیاد از واژن ممکن است علائمی مانند تورم واژن، نفس نفس زدن، گرگرفتگی در قفسه سینه و گردن را نیز تجربه کنید. در این صورت نیز ترشحات زیاد واژن نگران کننده نیست و پس از ادرار و گرفتن یک دوش تا حد زیادی کاهش پیدا می کند و یا کاملا ازبین می رود.
3. استرس زیاد و عدم تعادل هورمونی می تواند باعث ترشحات زیاد و غیر طبیعی شود!
عدم تعادل هورمونی ناشی از استرس یا سایر شرایط سلامتی، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، می تواند باعث افزایش ترشحات واژن شود. حدود 10 درصد از زنان دنیا در سنین باروری دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک می شوند. البته وجود این بیماری همیشه با ترشح زیاد واژن همراه نیست و فقط برخی خانم های مبتلا به آن دچار ترشحات غیر طبیعی و زیاد می شوند.
این بیماری علائم شایع دیگری مانند افزایش موهای زائد مردانه صورت و بدن، آکنه، افزایش وزن، دوره های قاعدگی نامنظم، و ناباروری را نیز به همراه دارد. در صورت ترشحات زیاد به دلیل وجود این بیماری باید به پزشک مراجعه کرده و در اسرع وقت اقدام به درمان کنید. البته هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما می توان به خوبی آن را کنترل کرده و از عوارض جدی آن مثل ناباروری جلوگیری کرد.
4. شاید شما یک واکنش آلرژیک دارید!
درست مانند سایر قسمت های بدن، واکنش آلرژیک در داخل واژن یا اطراف آن نیز امکان پذیر است. مواد مختلفی شامل انواع پاک کننده ها، دوش، اسباب بازی های جنسی، لباس و حتی کاغذ توالت می توانند باعث ایجاد حساسیت و آلرژی در واژن شده و ترشحات واژن را به طور غیر طبیعی افزایش دهند. در صورت ایجاد آلرژی علاوه بر ترشحات بیش از اندازه، علائم زیر را نیز مشاهده خواهید کرد:
- خارش در واژن و دیواره های بیرونی
- سرخی و التهاب در واژن
- درد در هنگام رابطه جنسی
- درد و سوزش در هنگام ادرار
در صورت ایجاد آلرژی مهم ترین راهکار پیدا کردن ماده یا وسیله ای است که نسبت به آن آلرژی دارید و باید از استفاده از آن اجتناب کنید. در صورت شدید شدن علائم به پزشک مراجعه کنید تا داروهای کمک کننده برای کاهش آلرژی را برایتان تجویز کند. بهتر است بصورت سرخود از دارویی برای واژن بخصوص در دوران بارداری استفاده نکنید.
5- شما آنتی بیوتیک مصرف می کنید!
آنتی بیوتیک ها داروهای بسیار مفیدی هستند که در درمان بیماری های مختلف مانند بیماری های مقاربتی تجویز می شوند. اما مانند بسیاری از داروهای شیمیایی دیگر عوارضی را نیز به همراه دارند. یکی از عوارض آنتی بیوتیک ها افزایش ترشحات واژن است. در واقع این داروها می توانند تعادل باکتری ها در واژن شما را مختل کنند. این کار منجر به عفونت قارچی نیز می شود، که اغلب با افزایش میزان ترشحات پنیری شکل یا آبکی مشخص می گردد. در کنار افزایش ترشحات به دلیل مصرف آنتی بیوتیک ها علائم زیر را نیز ممکن است تجربه کنید:
- خارش
- راش و بثورات پوستی
- درد در قسمت های واژن یا پایین شکم
- سوزش در طول رابطه جنسی یا ادرار
6. ممکن است یک تامپون در واژن شما باشد که یادتان رفته آن را خارج کنید یا کاندوم بیش از حد داخل شده و گم شده است!
فراموش کردن یک تامپون آن قدر هم که فکر می کنید عجیب نیست و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، ممکن است شما حواستان نباشد و قبل از بیرون آوردن تامپون قبلی، یک تامپون جدید وارد کنید. یا ممکن است اگر خونریزی شما سبک باشد، مانند روزهای آخر پریودی، یک تامپون را فراموش کنید و آن را خارج نکنید. گم کردن کاندوم در مهبل نیز ممکن است برای هر خانمی پیش بیاید. در هر دوی این موارد پس از چند روز ترشحات غیر طبیعی زیادی به رنگ های مختلف زرد، سبز، صورتی یا قهوه ای را مشاهده خواهید کرد که معمولا، هم زیاد است و هم بوی خیلی بدی دارد. علائم دیگری که در کنار این اتفاق برای شما ظاهر می شود عبارتند از:
- تب
- خارش در داخل و خارج از واژن
- درد در هنگام رابطه جنسی یا ادرار
- بثورات یا تورم اطراف واژن
در این حالت که چیزی را در واژن جا گذاشته اید و نتوانستید آن را خارج کنید به پزشک مراجعه کنید تا او با انجام معاینه یا سونوگرافی محل جسم خارجی را تشخیص دهد و آن را بیرون بیاورد تا دچار عوارض بعدی نشوید.
7. شما یک دستگاه داخل رحمی (IUD) دارید
IUD نوعی وسیله پیشگیری از بارداری است که برای عمل کردن باید در داخل رحم جایگذاری شود. اگر چه این وسیله بعنوان یک روش پیشگیری با درصد بالا برای 3 الی 10 سال می باشد اما به هر حال یک شی خارجی است و باعث تحریک بافت های حساس واژن می شود. در این حالت در برخی خانم ها بدون دلیل مشخص، ترشحات زیاد آبکی به رنگ قهوه ای از واژن خارج می شود و گاهی بوی بدی هم دارد.
بعضی وقت ها این ترشحات طبیعی هستند اما گاهی نیز ممکن است این دستگاه به دلایل مختلف مانند استریل نبودن محیطی که در آن دستگاه را جایگذاری کرده اید باعث عفونت شما شده باشد. بنابراین در صورت مشاهده علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است لازم باشد دستگاه از بدن خارج شود:
- ترشحات زرد، سبز یا خاکستری
- بوي بد مداوم
- تورم در اطراف دهانه واژن یا ولو
- درد یا حساسیت در دور دهانه واژن یا ولو
8- شما از داروهای کنترل و تنظیم هورمون ها استفاده می کنید!
در موارد بسیاری خانم ها برای جلوگیری از بارداری یا کمک به بارداری سریع تر، درمان پریودی های سنگین، درمان آکنه و ریزش مو به دلیل ناهماهنگی هورمون ها و درمان کیست ممکن است از داروهای کنترل و تنظیم هورمون ها استفاده کنند. یکی از عوارض جانبی این داروها که چندان هم خوشایند نیست افزایش ترشحات واژن در هنگام تنظیم هورمون های شما می باشد. در کنار افزایش ترشحات واژن در طول درمان با این داروها ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- سردرد
- حالت تهوع
- سینه های حساس مانند قبل از پریودی یا بارداری
- تغییرات در میل جنسی
9. ممکن است ترشحات زیاد از علائم اولیه بارداری باشد:
تقریبا در اکثر خانم ها با شروع بارداری و پیشرفت آن حتی اگر خودشان هم ندانند که باردار هستند میزان ترشحات واژن زیاد می شود. به مرور نیز این ترشحات افزایش پیدا می کنند. این ترشحات بسیار مفید هستند و از جنین در برابر عفونت هایی که ممکن است از واژن و رحم عبور کرده و به او برسند جلوگیری می کند. این مواد خارج شده از واژن معمولا بی رنگ و شفاف یا سفید رنگ هستند و اصلا جای نگرانی ندارند. در کنار این ترشحات ناشی از بارداری شما ممکن است علائم اولیه بارداری دیگری را نیز مانند علائم زیر مشاهده کنید:
- تاخیر در پریود شدن
- سینه های حساس و گاها دردناک
- حالت تهوع
- خستگی غیر طبیعی
- تکرر ادرار
10. شما در دوران شیردهی هستید!
Lochia نوعی ترشحات واژینال است که ممکن است در هفته های بعد از زایمان نوزاد و دوران شیردهی از واژن خارج شوند. احتمال دارد هنگام شیر دادن، حجم یشتری داشته باشند. به طور معمول ترشحات بعد از زایمان به صورت خونریزی قرمز تازه یا لخته های تیره شروع می شوند، سپس به رنگ صورتی یا قهوه ای در می آیند و بعد به ترشحات زرد رنگ خامه ای تغییر شکل می دهند و البته کمی مقدار آن بیشتر از ترشحات طبیعی است.
Lochia معمولاً بصورت خود به خود چهار تا شش هفته بعد از تولد نوزاد متوقف می شود. با این حال، برخی زنان بسته به شرایط بارداری و زایمان ممکن است در مراحل بعدی شیردهی نیز، ترشحات زیادی را تجربه کنند اما بعد از چند ماه باید کاهش یابد و در صورت ادامه داشتن باید به پزشکتان گزارش دهید تا راه حلی برای متوقف کردن آن به شما پیشنهاد بدهد.
11. ممکن است ترشح زیاد واژن نشانه ای از عفونت مخمر باشد!
حدود 75 درصد از زنان در طول دوره زندگی خود دچار عفونت مخمر می شوند. ایجاد این عفونت دلایل مختلفی دارد و ممکن است شما به دلایل زیر دچار این نوع عفونت شوید:
- مصرف انواع آنتی بیوتیک ها
- سیستم ایمنی ضعیف
- قند خون بالا
- پوشیدن لباس های تنگ یا مصنوعی
در این حالت علاوه بر ترشح زیاد در واژن، شما علائم زیر را نیز تجربه خواهید کرد:
- ترشحات ضخیم
- ترشحات بیش از اندازه آبکی
- خارش
- سرخی و التهاب در واژن و اطراف آن
- درد در هنگام رابطه جنسی یا ادرار
12. شما علائم واژینوز باکتریایی را نشان می دهید.
واژینوز باکتریایی در اثر رشد بیش از حد باکتری های نامناسب در مهبل ایجاد می شود. رشد این باکتری ها ممکن است منجر به التهاب و افزایش ترشحات واژن شوند که این ترشحات معمولا بوی ماهی می دهند و باریک، خاکستری، سبز یا سفید رنگ هستند. علائم دیگر رشد باکتری ها شامل خارش در مهبل یا سوزش هنگام ادرار است. در صورت مشاهده علائم باید به دنبال درمان این وضعیت باشید زیرا رشد و توسعه باکتری ها بخصوص زمانی که ناحیه تناسلی گرم و مرطوب باشد باعث ایجاد عفونت های باکتریایی شده و عوارض دیگری برای شما ایجاد می کند. برخی فعالیت ها مانند دویدن یا داشتن رابطه جنسی محافظت نشده، نیز خطر ابتلا به این نوع عفونت را افزایش می دهد. رعایت بهداشت فردی در جلوگیری از ایجاد این عفونت بسیار موثر است.
13. ممکن است ترشحات زیاد واژن نشانه ای از یک عفونت مقاربتی باشد!
بیماری های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشند. اما با پیشرفت عفونت و عدم تشخیص و درمان آن ترشحات واژن افزایش یافته و ممکن است در بین دو پریودی یعنی در زمان پاک بودن دچار لکه بینی شوید. در کنار این ترشحات بعضی وقت ها علائم دیگری را مشاهده می کنید که شامل موارد زیر می شوند:
- درد یا سوزش هنگام ادرار یا حرکات روده
- درد پایین شکم
- درد در حین مقاربت
در صورت عدم درمان، بیماری های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا می توانند منجر به عفونت جدی تر دستگاه های تولید مثل به نام بیماری التهابی لگن (PID) و حتی ناباروری شوند. بنابراین اگر این بیماری تشخیص داده شد حتما سریعا اقدام به درمان کنید. درمان این بیماری ها در مراحل اولیه آسان بوده و با یک دوره مصرف آنتی بیوتیک حل می شود.
چه موقع ترشحات زیاد واژن سالم تلقی می شوند؟
ترشحات سالم یا ناسالم در هر فرد به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- سن
- چرخه قاعدگی
- فعالیت جنسی
- داروهای مورد استفاده
- شرایط بهداشتی
به طور کلی، در بدن هر خانم روزانه به اندازه یک قاشق چایخوری ترشحات سفید رنگ و یا شفاف تولید می شود و ممکن است بافت آن ها نازک یا ضخیم، لغزنده و حتی کرم رنگ باشند. نسبتا بوی کمی دارند و یا کلا بی بو هستند. در این حالت ترشحات طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
بسته به زمانی که در آن قرار دارید نیز با توجه به سیکل قاعدگی ممکن است میزان ترشحات واژن کم و زیاد شود. همان طور که گفتیم در زمان تخمک گذاری ترشحات واژن بیشتر از هر زمان دیگر در چرخه قاعدگی می باشد. پس از گذشت دوره تخمک گذاری و آزاد شدن تخمک بالغ ترشحات کم شده و ضخیم و سفیدرنگ می شوند.
حتی ممکن است در روزهای بعد از قاعدگی نیز، ترشحات زیاد قرمز کم رنگ یا قهوه ای تیره را تجربه کنید که به دلیل تخلیه نهایی خون های باقی مانده در رحم می باشد. در تمام این حالت ها این ترشحات زیاد طبیعی می باشند و شما یک فرد سالم هستید. در موارد دیگر یا دیدن ترشحات غیر معمول که در بالا توضیح دادیم، ممکن است مشکلی ایجاد شده باشد که برای اطمینان بیشتر باید به پزشک مراجعه کرده و معاینه شوید تا در صورت نیاز مورد درمان قرار بگیرید.
نکاتی برای مدیریت بهتر ترشحات واژن
حتی اگر چیزی که مشاهده می کنید طبیعی باشد، باز هم ممکن است باعث ناراحتی شما یا شریک جنسیتان شود. با عمل کردن به توصیه های زیر می توانید این ترشحات را به حداقل ممکن برسانید:
- هنگامی که دچار ترشحات سنگین هستید، از پدهای روزانه استفاده کنید. این پدها از آلوده شدن لباس های شما جلوگیری کرده و کمک می کنند در طول روز خشک بمانید و اذیت نشوید. از شلوارها و لباس های زیر پنبه ای و دارای الیاف نخی استفاده کنید. لباس های پنبه ای علاوه بر کاهش ترشحات از ابتلا به عفونت های مخمر نیز جلوگیری می کند. لباس های نایلونی ترشحات و احتمال عفونت را زیاد می کنند زیرا تا حد زیادی گرما را در قسمت ناحیه تناسلی نگه می دارند.
- هنگام استفاده از حمام یا شست و شوی خود در دستشویی بهتر است شستن واژن را از جلو به عقب انجام دهید. این کار می تواند خطر ابتلا به عفونت های خاص را نیز کاهش دهد.
- برای کاهش خطر تحریک، از پاک کننده های حساسیت زا و دارای بو یا اسانس خودداری کنید. بهتر است ژل های ملایم شست و شو را انتخاب کنید که دارای گلیسرین و بدون پارابن است و علاوه بر تمیز کردن واژن، PH ناحیه مهبل را نیز تنظیم می کنند. همچنین بهتر است به طور کلی از صابون برای شست و شوی واژن استفاده نکنید زیرا می تواند محیط را برای رشد باکتری ها فراهم کند. همچنین در هنگام شست و شو باید نواحی بیرونی (ولووا) را به آرامی تمیز کنید و به خوبی با آب بشویید تا بافت سالم بماند.
چه زمانی باید به یک پزشک زنان مراجعه کنید؟
در تمام مواردی که علائمی غیر از علائم ترشحات طبیعی مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید. اما بیشتر علائم مربوط به روزهای تخمک گذاری و نوسانات چرخه قاعدگی طبیعی و زودگذر هستند و جای نگرانی ندارند. به طور کلی در صورت مشاهده علائم زیر بصورت شدید در کنار ترشحات زیاد واژن باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد
- خارش
- بثورات
- زخم ها
- تب
- بوی غیرطبیعی
- ترشحات زرد، سبز یا خاکستری
- خونریزی غیرطبیعی، به ویژه در دوره های قاعدگی
سخن آخر
همان طور که گفتیم در بیشتر اوقات ترشحات واژن حتی اگر زیاد هم باشند طبیعی هستند و اگر به خوبی ویژگی های آن ها را بشناسید و بتوانید تشخیص بدهید در بسیاری از موارد کمتر نگران می شوید و در صورت موارد جدی نیز به پزشک مراجعه کرده و به راحتی درمان را شروع خواهید کرد.
Ashley Marcin. What Causes Heavy or Excess Vaginal Discharge? Updated on August 7, 2019
