طول سرویکس (دهانه رحم) نرمال در بارداری

هنگامی که باردار می شوید، بدن شما مامان اومایی عزیز چند بار مورد آزمایش قرار می گیرد و در طول این مدت اصطلاح طول سرویکس یا طول دهانه رحم را زیاد می شنوید. اما معنی این اصطلاح دقیقا چیست؟ سونوگرافی در طول حاملگی عملی رایج است که به پزشک در بررسی سلامت جنین کمک می کند و تماشای حرکات قلب جنین در صفحه مانیتور و شنیدن آن می تواند یک منظره جادویی برای والدین باشد. اما وظیفه اصلی اسکن سونوگرافی دادن اطلاعات به پزشک شما است. یکی از مواردی که در اسکن سونوگرافی اندازه گیری می شود، طول سرویکس است. در این مقاله می خواهیم به شما بگوییم طول سرویکس نرمال در بارداری چقدر است؟ با ما همراه باشید.

در این مقاله می خوانیم:

طول سرویکس چیست؟

اطلاع از وضعیت داخلی بدن در دوران بارداری بسیار مهم است. قسمت پایین یا دهانه رحم که به واژن منتهی می شود، سرویکس نام دارد. طول سرویکس اندازه ورودی دهانه رحم است. این اندازه در طول دوره بارداری تغییر می کند. طول سرویکس به تدریج کاهش می یابد و در نهایت، دهانه رحم به طور کامل باز می شود تا زایمان انجام شود. اما در برخی از زنان، دهانه رحم ممکن است پیش از موعد نرم و باز شود که این مسئله می تواند منجر به زایمان زودرس شود.

علت تغییرات زودرس در طول سرویکس در بارداری چیست؟

عوامل زیادی وجود دارد که می تواند منجر به کاهش زودرس کوتاه شدن طول سرویکس و باز شدن دهانه رحم گردد، از جمله:

•  تفاوت های آناتومی خانم ها
• رحمی که فراتر از ظرفیت کشیده شده است.
•  عوارض بارداری مانند خونریزی
•  عفونت
•  التهاب
•  سرویکس نامناسب

با اسکن سونوگرافی منظم، پزشک می تواند تشخیص دهد آیا در معرض خطر زایمان زودرس هستید یا خیر. نگران نباشید در صورت وجود مشکل پزشک آن را برطرف می کند. همچنین برای اندازه گیری طول سرویکس در بارداری نیازی به اسکن سونوگرافی واژن نیست. اسکن شکمی نیز کافی است.

نشانه ها و علائم زایمان زودرس:

همان طور که گفتیم اگر طول سرویکس زودتر از موعد کاهش یابد، احتمال زایمان زودرس چند برابر می شود. در اینجا علائم و نشانه هایی که باید مورد توجه قرار گیرد ذکر شده است:

•  انقباضات مکرر
•  کمردردی که از بین نمی رود
•  لکه بینی
• افزایش احساس فشار در لگن

اگر دچار این علائم شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشک یک معاینه لگن برای بررسی رحم شما انجام خواهد داد. او سپس یک سونوگرافی برای اندازه گیری طول سرویکس انجام می دهد. اگر دهانه رحم کمتر از 2.5 سانتیمتر باشد، پزشک اقداماتی جهت جلوگیری از زایمان زودرس انجام می دهد.

اگر درد زایمان شروع شده باشد، کار زیادی از پزشک برای جلوگیری از زایمان زودرس بر نمی آید. اما در غیر این صورت، پزشک می تواند اقدامات لازم را برای جلوگیری از زایمان انجام دهد!

روش های جلوگیری از زایمان زودرس

1- تداخلات هورمونی:

پروژسترون برای جلوگیری از زایمان زودرس مورد استفاده قرار می گیرد. این امر با قرار دادن پروژسترون یا پساری در اطراف دهانه رحم انجام می شود. 

2- سرکلاژ:

اگر بارداری شما هنوز به هفته 24 بارداری  نرسیده است، پزشک توصیه می کند از سرکلاژ استفاده کنید. این عمل شامل دوختن دهانه رحم با سوزن است . اگر سابقه زایمان زودرس داشته باشید، این عمل با صلاح دید دکتر انجام می شود. بحث هایی در مورد استفاده از سرکلاژ وجود دارد زیرا می تواند باعث عفونت رحمی و تحریک سرویکس شود. اما متخصصان بر این باورند که مزایای این روش بیشتر از خطرات آن است.

3- استراحت مطلق:

پزشک همچنین ممکن است بر حسب شرایط شما استراحت مطلق را برای جلوگیری از زایمان زودرس تجویز کند که باید حتما به آن اهمیت دهید.

سونوگرافی برای تعیین طول سرویکس

- طول سرویکس با استفاده از سونوگرافی واژینال با مثانه خالی به دقت تعیین می شود. هر چند در حالت عادی این اندازه گیری با سونوی شکمی نیز قابل انجام است اما دقت پایین تری دارد.

- در یک وضعیت نرمال طبیعی، طول سرویکس حداقل 30 میلیمتر (3 سانتیمتر) است.

- مثانه پر می تواند طول سرویکس را به ویژه در اسکن شکمی افزایش دهد و نتیجه دقیقی به پزشک نخواهد داد.

- قیفی شدن یا فانلینگ سرویکس نشانه سرویکس نامناسب و نشان دهنده گشاد شدن قسمت داخلی کانال سرویکس و کاهش طول آن است. بیش از 50٪ قیفی شدن سرویکس قبل از هفته 25 بارداری خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد. 

برای ارزیابی سرویکس اسکن خوب ضروری است. بنابراین برای بررسی دقیق طول سرویکس ترجیحا اسکن واژینال توصیه می شود. ویژگی های قیفی شدن سرویکس از طریق فرمول های زیر بررسی می شود:

• درصد قیفی شدن: طول قیف / (طول سرویکس + طول قیف)
• شکل قیف: V شکل یا U شکل. قیف U شکل خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد.
• عمق و عرض قیف: قیف V شکل دارای عمق است ولی عرض ندارد. اما قیف U شکل عرض را به عنوان یک پارامتر مهم دارد.
• کوتاه شدن کانال سرویکس به عنوان کوتاه شدن غیر طبیعی طول سرویکس می باشد. این نشانه نیز به معنی نامناسب بودن سرویکس در دوران بارداری است و می تواند منجر به زایمان زودرس شود.

اندازه طبیعی طول سرویکس در بارداری

در حاملگی طبیعی طول سرویکس تا هفته 37 بارداری حدود 4 سانتی متر در نظر گرفته می شود، در حالی که در بارداری چند قلو اغلب می تواند تا هفته 32 بارداری  <3 سانتی متر باشد. طول کانال سرویکس <3 سانتی متر و یا <2.5 سانتی متر سرویکس کوتاه در نظر گرفته می شود.

اندازه طول سرویکس در هفته های بارداری

• هفته 8 تا 14 بارداری: حداقل طول سرویکس 28 میلیمتر و حداکثر 56 میلیمتر
• هفته 15 تا 28 بارداری: حداقل طول سرویکس 26 میلیمتر و حداکثر 52 میلیمتر
• هفته 29 تا 37 بارداری: حداقل طول سرویکس 27 میلیمتر و حداکثر 52 میلیمتر

نامناسب بودن دهانه رحم به گشاد شدن خودبخودی سرویکس رحم اشاره دارد و علت اصلی بسیاری از مشکلات حاملگی در سه ماهه دوم است. به طور معمول بی کفایتی سرویکس در سه ماهه دوم نشان داده می شود. شرایط زیر خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد:

•  idiopathic (شایع ترین)
•  ناهنجاری های رحمی 
•  قرار گرفتن در معرض دئودیلتیزل بسترول (DES)
•  ترومای قبلی یا جراحی سرویکس قبلی
•  سقط جنین قبلی
• زایمان زودرس قبلی
•  حاملگی چندقلو
•  اختلال بافت همبند (سندرم Ehlers-Danlos)
•  تست های بالینی
•  آزمایش فیبرونکتین جنین (fFN) در مخاط واژینال: قبل از انجام اسکن مجدد واژن باید انجام شود

یافته های سونوگرافی در تعیین طول سرویکس

سونوگرافی واژینال، اغلب برای ارزیابی دهانه رحم به طور دقیق استفاده می شود. باید تأکید کرد که ظاهر سرویکس در طول معاینه تغییر می کند و بنابراین معاینات متعددی توصیه می شود. مواردی که در این بررسی ها به دست می آید عبارتند از: 

1- برآمدگی غشاء جنین 

 ظاهر این حالت می تواند از شکل T به شکل Y و بعد به شکل V و در نهایت به شکل U تبدیل شود. اگر برآمدگی کامل وجود داشته باشد، می تواند ظاهر ساعت شنی ایجاد شود.

2- کوتاه کردن کانال سرویکس

طول سرویکس (CL) با اندازه گیری کانال آندوسکوئیک از سرویکس داخلی تا سرویکس خارجی بدست می آید. سرویکس طبیعی باید حداقل 30 میلیمتر باشد. خطر زایمان زودرس به صورت معکوس متناسب با طول سرویکس است. یعنی هر چه طول سرویکس زودتر کوتاه شود خطر زایمان زودرس هم افزایش می یابد.

•  18٪ برای <25 میلیمتر
•  25٪ برای <20 میلی متر
•  50٪ برای <15 میلی متر

سخن آخر

همان طور که ملاحظه کردید طول دهانه رحم یکی از ویژگی های اصلی در بررسی بارداری و سلامت آن است که خطرات احتمالی را برای پزشک مشخص می کند بنابراین در صورت ایجاد مشکل و اندازه نامناسب سرویکس هر تجویزی که پزشکتان کرد به طور دقیق و بدون سهل انگاری انجام دهید و به او اعتماد کامل داشته باشید تا خطرات ناشی از این عارضه به حداقل برسد و بارداری شما با سلامت کامل و تولد یک فرشته کوچولوی ناز و سالم پایان یابد.