رحم دو شاخ چیست؟

 رحم یکی از اندام های داخلی زن است که مکان اصلی رشد جنین می باشد و به همین دلیل سلامت آن برای بارداری و تولد نوزاد و همچنین خود فرد بسیار مهم است و باید همیشه مراقب باشید که دچار عوارض خاص رحمی نشود و یا در صورت ابتلا به انواع کیست و ... سریعا مورد درمان قرار بگیرید. شاید تا به حال اسم رحم دو شاخ به گوشتان خورده باشد و برایتان سوال باشد که رحم دو شاخ چیست؟ آیا خطرناک است و یا طبیعی است؟

در این مطلب می خواهیم به طور کامل رحم دو شاخ را بررسی کرده و همه نکات مهم درباره این نوع رحم را برایتان توضیح دهیم. پس با گروه سلامت اوما همراه باشبد. 

در این مقاله می خوانیم:

رحم دو شاخ چیست؟

رحم دوشاخ به رحمی گفته می شود که به شکل قلب است. باید شما خانم عزیز بدانید که شکل رحم در بارداری مهم است و بر نحوه قرارگیری جنین در رحم تاثیر می گذارد. برخی از زنان بصورت مادرزادی دچار اختلالاتی در شکل، اندازه و نحوه قرارگیری رحم هستند. در واقع حدود 3% از خانم ها با این مشکلات متولد می شوند و رحم دوشاخ نیز یکی از انواع ناهنجاری های رحم زنان است که می تواند از بدو تولد با او همراه باشد.

عکس رحم دو شاخ

همان طور که گفتیم اختلالات دستگاه تناسلی و رحم در زنان بصورت مادرزادی است و اصولا افراد مبتلا، با این ناهنجاری متولد می شوند. به همین دلیل باید خانم ها با دستگاه تناسلی خود بیشتر آشنا شوند تا در صورت ایجاد مشکلات بعدی بتوانند آن را کنترل کنند. زیرا برخی از ناهنجاری های رحمی در دوران بارداری موجب سقط جنین و زایمان زودرس می شود. این ناهنجاری های رحمی بر روی دهانه رحم که عضوی مهم در زایمان است تاثیر می گذارد. در ادامه بصورت مجزا برخی از ناهنجاری های رحمی را با هم بررسی می کنیم:

رحم دوشاخ (قلب شکل)

رحم دوشاخ  (Bicornuate uterus) به شکل قلب است. خوشبختانه برای زنان دارای رحم دوشاخ در بارداری مشکلی ایجاد نمی شود. اما همچنان احتمال مشکلاتی مانند سقط جنین و زایمان زودرس وجود دارد. در اواخر بارداری نیز شکل این رحم بر نحوه قرار گیری جنین تاثیر می گذارد. به همین دلیل تولد نوزاد اکثر خانم هایی که دچار این ناهنجاری هستند به شکل سزارین می باشد.

رحم تک شاخ

داشتن رحم تک شاخ بسیار نادر است. رحم تک شاخ به این معنی است که رحم شما نصف اندازه رحم طبیعی است و یک طرف آن مانند تصویر زیر رشد نکرده است. در این نوع ناهنجاری رحمی، خطر افزایش حاملگی خارج از رحم، سقط جنین و زایمان زودرس وجود دارد. در صورتی که محل قرارگیری جنین در اواخر بارداری در این رحم نامناسب باشد باید بصورت سزارین متولد شود. هر زنی ممکن است این ناهنجاری را داشته باشد اما طبق آمار پزشکی افراد نابارور بیشتر دچار این نوع رحم هستند. 

رحم دوگانه (دوتایی)

رحم دوگانه به شکلی است که رحم از جایی متفاوت از رحم طبیعی مانند شکل زیر به دو قسمت تقسیم می شود که هر طرف دارای حفره جداگانه می باشد. این نوع رحم علاوه بر تاثیر بر روی قرارگیری جنین و دهانه رحم و خطرات ناشی از آن ممکن است مثانه، مجرای ادراری و مهبل را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. خطر سقط جنین در این نوع رحم ها کمتر است اما همچنان خطر زایمان زودرس وجود دارد.

رحم دو شاخ سپتوم دار

رحم سپتوم دارای یک دیواره عضلانی است که مانند شکل زیر در مرکز به دو قسمت تقسیم می شود. گاهی اوقات دیوار فقط تا حدودی به سمت قسمت پایین رحم (قسمت زیرین) می رود و گاهی به طور کامل تا پایین رحم حرکت می کند. زنان با رحم های سپتوم مشکلات بیشتری را در بارداری تجربه می کنند. همچنین افزایش خطر سقط جنین در سه ماهه اول بارداری و زایمان زودرس وجود دارد. 

رحم کمانی

رحم کمانی بسیار شبیه به یک رحم طبیعی است اما در بالای آن مانند عکس زیر، مقداری شیب وجود دارد. رحم کمانی خطر ابتلا به زایمان زودرس یا سقط جنین در سه ماهه اول بارداری را افزایش نمی دهد، اما خطر بروز سقط جنین در سه ماهه دوم را افزایش می دهد. در اواخر بارداری نیز ممکن است جنین در موقعیتی غیرمعمول قرار گیرد و نیاز به سزارین برای تولد نوزاد باشد.

رحم دوشاخ چه مشکلاتی دارد؟

با اینکه گفتیم رحم دوشاخ یک حالت مادرزادی است اما احتمالا فرد تا زمانی که آزمایشات و سونوگرافی ها را انجام ندهد متوجه این موضوع نمی شود. زیرا این نوع رحم علائم خارجی خاصی ندارد که بتواند فرد از از این موضوع مطلع کند. اما در برخی از زنان مبتلا به رحم دو شاخ علائم زیر دیده می شود:

• خونریزی نامنظم واژینال
• سقط جنین مکرر
• پریودی های دردناک
• ناراحتی شکمی
• درد در هنگام مقاربت ( اختلال جنسی واژینیسموس را بشناسید)

آیا رحم دوشاخ در بارداری خطرناک است؟

- رحم به شکل قلب احتمالا باروری شما را تحت تاثیر قرار نمی دهد. در واقع، مطالعات نشان داده است که داشتن یک رحم دو شاخ، احتمال بارداری زن را کاهش نمی دهد. اما برخی تحقیقات قدیمی نشان می دهد که این اختلالات در زنان نابارور شایع تر است.

- رحم دوشاخ خطر سقط جنین را در دوران بارداری و زایمان افزایش می دهد. برخی از محققان معتقدند که این مشکلات به دلیل انقباضات نامنظم رحم یا کاهش توانایی رحم اتفاق می افتند.

- آمارهای متفاوتی در خصوص تعداد زنانی که این مشکلات را تجربه می کنند وجود دارد. به عنوان مثال، یک گزارش نشان می دهد که شیوع سقط مکرر در زنان مبتلا به نقص رحم بین 1.8 تا 37.6 درصد است. علاوه بر این، نوزادان متولد شده از مادران با رحم دوشاخ،نسبت به نوزادان متولد شده از رحم طبیعی بیشتر دچار نقایص مادرزادی می شوند.

- اگر رحم شما دوشاخ باشد، بارداری شما از نوع بارداری های پر خطر است. به همین دلیل دکتر شما با دقت بارداری شما را کنترل خواهد کرد. پزشک ممکن است سونوگرافی های مکرر انجام دهند تا موقعیت کودک شما را بهتر بررسی کند. در این نوع رحم ممکن است جنین در موقعیت نشسته قرار گیرد، یعنی پاها قبل از تولد رو به پایین باشد و موقعیتش برای زایمان طبیعی مناسب نباشد. در این حالت ممکن است نیاز به آزمایش های بیشتری باشد و احتمال زایمان سزارین نیز افزایش می یابد. 

علت داشتن رحم دوشاخ چیست؟

رحم دو شاخ یک اختلال مادرزادی است. این اتفاق زمانی می افتد که رحم دختر به طور طبیعی در حالت جنینی رشد نمی کند یا طوری رشد می کند که ناهنجاری های مختلف مثل رحم دو شاخ ایجاد می شود. در واقع وقتی شاخ ها کمی کوچک می شوند، مانند تصویر بالا رحم به شکل قلب دیده می شود. اگر این مشکل را داشته باشید نمیتوانید از آن جلوگیری کنید و یا آن را متوقف کنید. تنها باید با انجام توصیه های پزشکی ان را کنترل کرده و خطرات ناشی از رحم دوشاخ در بارداری را کاهش دهید.

چگونه می توانم بفهمم که رحم دو شاخ دارم؟

علائم خاص جسمانی که نشانه ای از رحم دو شاخ باشد بخصوص در بارداری اول وجود ندارد. اما احتمالا در سونوگرافی های روتین تشخیص داده می شود. در بعضی موارد نیز اگر ناهنجاری رحم شدید نباشد در سونوگرافی های معمولی نیز مشخص نمی شود. اگر فرد قبلا متوجه این موضوع نشده باشد در بارداری هم به ندرت متوجه می شود اما در صورتی که در بارداری های قبلی دچار سقط شده باشد و یا مشکلات زنانه مثل خونریزی غیر طبیعی و بین دوره ای را تجربه کرده باشد احتمالا با بررسی های دقیق تر پزشک متوجه اختلال رحمی خود می شود.

نحوه تشخیص رحم دو شاخ

معمولا پزشکان در صورت مشاهده علائم گفته شده یکی از روش های زیر را برای تشخیص اختلالات رحمی انجام می دهند:

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی  شامل یک دوربین کوچک است که از طریق دهانه رحم به داخل حفره رحم وارد می شود. برای انجام این کار، یک سیال برای بزرگ شدن حفره ی رحم و عکس برداری بهتر استفاده می شود. در طی این عمل، پزشک می تواند، شکل رحم و همچنین سایر اختلالات دیگر مانند  فیبروم یا میوم رحم و ضخامت پوشش رحم را تشخیص دهد. بررسی رحم با این دستگاه عوارض کوتاه مدتی مانند خونریزی، عفونت و آسیب دیدن دهانه رحم، دردهایی شبیه درد پریودی و خونریزی طبیعی وجود دارد. در این مواقع بهتر است از تامپون استفاده نکنید زیرا خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی یک ابزار فیبر نوری است که از طریق دیواره شکم به منظور مشاهده رحم وارد می شود و از رحم تصویربرداری می کند. 

سونوگرافی لگن

سونوگرافی سه بعدی  لگن از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم استفاده می کند و به خوبی تصویر واضحی از رحم را ایجاد می کند. 

همچنین پزشکان می توانند از تست های زیر برای تشخیص رحم دوشاخ استفاده کنند:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• hysterosalpingogram

اغلب اوقات رحم دو شاخ در طول سونوگرافی در طول بارداری یا بررسی رحم تشخیص داده می شود. بسیاری از خانم ها از اینکه رحم قلب شکل دارند شگفت زده می شوند، زیرا تا این زمان نمی دانستند که دچار این اختلال هستد.

درمان رحم دوشاخ چگونه است؟

- جراحی، که متروپلاستی Strassman نامیده می شود، گاهی می تواند برای اصلاح رحم دو شاخ در زنان با سابقه سقط جنین استفاده شود. در یک تجزیه و تحلیل پزشکی، 88 درصد از کسانی که متروپلاستی Strassman داشتند، پس از عمل، بارداری موفقی را تجربه کردند. با این حال، اکثر زنان نیازی به جراحی برای ترمیم رحم دو شاخ ندارند.

- انجام این عمل در زنان مبتلا به رحم دوشاخ که دچار ناباروری هستند هنوز مورد تحقیق و بررسی است. جالب است بدانید نتیجه بیشتر تحقیقاتی که تا الان انجام شده است نشان می دهد که رحم دو شاخ ربطی به ناباروری آن ها ندارد.

- داشتن یک رحم دو شاخ بر روی خود باروری و شرایط آن تاثیر ندارد. اما احتمال خطراتی مانند سقط جنین و زایمان زودرس وجود دارد. به این نکته نیز توجه کنید که در صورت مبتلا بودن به رحم دو شاخ و بارداری نباید استرس داشته باشید. چون همیشه استرس شرایط را بدتر می کند. این را هم بدانید که بسیاری از زنان مبتلا به این عارضه به راحتی با عمل به توصیه های پزشکی فرزندانی سالم به دنیا آورده اند.

- مهم است که توسط یک تیم پزشکی خوب که با دقت بارداری را کنترل می کنند، تحت درمان باشید و هر سوالی دارید از پزشک خود بپرسید.

- اگر جنین شما در اواخر بارداری در یک موقعیت نامناسب برای زایمان طبیعی قرار بگیرد باید به روش سزارین متولد شود.