گروه سلامت اوما: دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که به دو نوع اصلی دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 تقسیم میشود. هرچند که هر دو نوع دیابت با مشکل در تولید یا استفاده از انسولین در بدن همراه هستند، اما مکانیسم‌ها، علائم و روش‌های درمانی هر کدام متفاوت است. دیابت نوع 1 که به عنوان دیابت وابسته به انسولین نیز شناخته میشود، اغلب در سنین کودکی یا نوجوانی شروع میشود و ناشی از تخریب سلول‌های بتای پانکراس است که تولید انسولین را مختل میکند. در مقابل، دیابت نوع 2 که بیشتر در بزرگسالان و افراد مسن دیده میشود، به علت مقاومت به انسولین یا عدم تولید کافی آن ایجاد می‌گردد و به طور مستقیم با سبک زندگی و عوامل محیطی مرتبط است.
شناخت علائم اولیه این بیماری‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا تشخیص زودهنگام می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. این مقاله به بررسی جامع علائم و روش‌های درمان دیابت نوع 1 و نوع 2 می‌پردازد، تا ضمن ارائه اطلاعات لازم، به بیماران و جامعه کمک کند تا با این بیماری‌ها بهتر مقابله کنند.
دیابت یا قند خون یا مرض شکر، در جامعه امروز بسیار رواج پیدا کرده است. متاسفانه دیابت نوع 1 و2 در رده های سنی متفاوت دیده میشود. اغلب درمان های مشترک زیادی دارند، اما داروهای مصرفی در این نوع دیابت ممکن است باهم متفاوت باشد. همچنین برخی علائم دیابت در نوع 1 و 2 باهم فرق می کند. مثلا افراد دیابت نوع 1 اغلب لاغر و نوع 2 اغلب چاق هستند.
در این مقاله می خوانیم:
مهم ترین علائم دیابت
انواع دیابت و پیشگیری از آن
مهمترین عامل دیابت چیست؟
ریسک فاکتورهای دیابت چه هستند؟
چگونه بفهمیم دیابت داریم
چرا قند خون در خانه بررسی می شود؟
عوارض دیابت چیست
درمان قطعی دیابت نوع 1 و2
دیابت
قبل از شروع به خواندن مقاله توصیه میکنم که فیلم دیابت بالا ببینید تا بیشتر با بیماری دیابت آشنا شوید. بیماری دیابت یک بیماری مزمن است و در واقع نوعی بیماری کشنده خاموش است. ممکن است شما سال ها به این بیماری مبتلا باشید اما به دلیل عدم وجود علائم اولیه از آن بی خبر بمانید و زمانی که قند خیلی بالا رفت تازه علائم دیابت یکی یکی ظاهر شود که گاهی ممکن است خیلی دیر باشد. بنابراین شناخت بیماری دیابت، علائم آن و نحوه درمانش برای هر فرد چه زن و چه مرد، چه پیر و چه جوان واجب است.
- دیابت قندی یک گروه از بیماری های متابولیکی است که با سطح قند خون بالا (گلوکز) همراه است که منجر به نقص در ترشح انسولین می شود. دیابت ابتدا به عنوان یک بیماری مرتبط با "ادرار شیرین" و کاهش بیش از حد عضلات شناخته شد. سطح بالای گلوکز خون (هیپرگلیسمی) منجر به وارد شدن گلوکز به ادرار می شود، از این رو اصطلاح ترشح شیرین ادرار برای این بیماری به کار می رود.
- به طور معمول، سطح گلوکز خون با انسولین تولید شده توسط پانکراس، کنترل می شود. انسولین سطح قند خون را کاهش می دهد و آن را تنظیم می کند. بنابراین هنگامی که گلوکز خون افزایش می یابد (به عنوان مثال، پس از خوردن غذا)، انسولین از پانکراس آزاد می شود تا سطح گلوکز را با افزایش جذب گلوکز به سلول های بدن تنظیم کند. در بیماران مبتلا به دیابت، فقدان تولید کافی یا عدم پاسخ مناسب بدن به انسولین باعث ایجاد هیپرگلیسمی یا بالا رفتن سطح قند خون می شود. دیابت یک بیماری مزمن است، به این معنی که اگر چه می توان آن را کنترل کرد، اما تا آخر عمر همراه بیمار می باشد.
مهم ترین علائم دیابت
علائم اولیه دیابت درمان نشده با افزایش سطح قند خون و میزان گلوکز در ادرار ارتباط دارد. مقدار بالای گلوکز در ادرار می تواند باعث تکرر ادرار و منجر به کم آبی بدن شود.
- کمبود آب همچنین باعث افزایش تشنگی و مصرف آب بیش از حد می شود.
- کمبود انسولین نسبی در دیابت نوع 1 در نهایت منجر به کاهش وزن می شود.
- با اینکه وزن کاهش پیدا می کند اما اشتها زیاد می شود.
- برخی از بیماران دیابتی درمان نشده نیز از خستگی شکایت دارند.
- تهوع و استفراغ نیز ممکن است در بیماران مبتلا به دیابت درمان نشده رخ دهد.
- عفونت های مکرر (مانند عفونت های مثانه، پوست و واژن) بیشتر در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده و یا ضعیف کنترل شده دیده می شود.
- نوسانات سطح قند خون می تواند منجر به تاری دید شود.
- سطوح بالای قند خون می تواند منجر به کما شود.
بسیاری از افراد به ویژه در مراحل اولیه که علائمی دیده نمی شود، آگاه نیستند که دیابت دارند. تنها روش قطعی تشخیص دیابت آزمایش قند خون می باشد. اگر دچار علائم دیابت یا نگران ابتلا به دیابت هستید، به پزشک مراجعه کنید تا برایتان آزمایش تجویز کند.
نکته بسیار مهم:
توجه داشته باشید اگر درمیان خانواده شما در افرادی مثل پدر و مادر یا افراد دورتر سابقه دیابت وجود دارد بهتر است حتما آزمایش قند خون را انجام دهید زیرا عامل وراثت نیز در این بیماری دخالت دارد.
انواع دیابت و پیشگیری از آن
- دیابت یک بیماری مزمن در ارتباط با میزان غیر طبیعی قند (گلوکز) در خون است. انسولین تولید شده توسط پانکراس باعث کاهش قند خون می شود. بنابراین عدم وجود یا تولید ناکافی انسولین، یا عدم توانایی بدن برای استفاده مناسب از انسولین باعث ایجاد دیابت می شود.
- دو نوع دیابت نوع 1 و نوع 2 داریم. نام پیشین این بیماری ها، دیابت وابسته به انسولین و غیر وابسته به انسولین، یا دیابت نوجوانان و بزرگسالان بوده است.
- در دیابت نوع 1، لوزالمعده به بدن حمله می کند و قادر به ساخت انسولین نیست. آنتی بادی های غیر طبیعی در اکثر بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 دیده می شود. آنتی بادی ها پروتئین هایی در خون هستند که قسمتی از سیستم ایمنی بدن می باشند اما اگر بیش از حد تولید شوند برای سلامت بدن خطرناک هستند. بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 باید به داروهای انسولین برای بقا و ادامه زندگی خود تکیه کند.
1- دیابت نوع 1 چیست؟
- در بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1، سیستم ایمنی به اشتباه آنتی بادی ها و سلول های التهابی تولید می کند که بدن در برابر آن ها مقاومت می کند و سبب آسیب رساندن به بافت بدن انسان می شوند. در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سلول های بتای پانکراس، که مسئول تولید انسولین هستند، توسط سیستم ایمنی ناخواسته مورد حمله قرار می گیرند. اعتقاد بر این است که این حالت به طور جزئی، به صورت ژنتیکی به ارث رسیده است، هر چند هنوز جزئیات به طور کامل مشخص نیست.
- قرار گرفتن در معرض برخی از عفونت های ویروسی یا دیگر سموم محیطی نیز ممکن است باعث پاسخ های غیرطبیعی آنتیبادی شود که موجب آسیب به سلول های پانکراس می شود و در تولید انسولین تداخل ایجاد می کند.. برخی از آنتی بادی هایی که در دیابت نوع 1 دیده می شوند شامل آنتی بادی ضد سلولی، آنتی بادی ضد انسولین و آنتی بادی های ضد انعقادی گلوتامیک دکربوکسیلاز می باشند. این آنتی بادی ها در اکثر بیماران دیابتی شناسایی می شوند و ممکن است به تعیین اینکه افراد مبتلا به دیابت نوع 1 در معرض خطر هستند، کمک کند.
- در حال حاضر انجمن دیابت آمریکا غربالگری عمومی را برای دیابت نوع 1 توصیه نمی کند. دیابت نوع 1 در افراد جوان و لاغر معمولا قبل از 30 سالگی رخ می دهد؛ با این حال ممکن است بیماران مسن تر نیز با این نوع دیابت مواجه شوند. این زیرگروه به عنوان دیابت نهفته در بزرگسالان نامیده می شود. این دیابت آهسته و پیشرونده است. خوشبختانه در بین افرادی که مبتلا به دیابت هستند، تقریبا 10٪ مبتلا به دیابت نوع 1 هستند و 90٪ باقی مانده دیابت نوع 2 دارند.
2- دیابت نوع 2 چیست؟
- دیابت نوع 2 به عنوان دیابت غیر وابسته به انسولین یا دیابت بزرگسالان نامگذاری شده است. در دیابت نوع 2، بدن بیمار هنوز هم می تواند انسولین تولید کند، اما به دلیل مقاومت به انسولین از طرف بدن مناسب نیاز بدن نیست. همچنین در بسیاری از موارد لوزالمعده بیش از حد انسولین تولید می کند. یکی از ویژگی های مهم دیابت نوع 2 عدم وجود حساسیت به انسولین توسط سلول های بدن (به ویژه سلول های چربی و عضلانی) است.
- علاوه بر مشکلات افزایش مقاومت به انسولین، آزادسازی انسولین توسط پانکراس ممکن است معیوب باشد. در حقیقت، میزان تولید انسولین بتا در دیابت نوع 2 به طور مداوم کاهش می یابد که سبب کاهش غلظت گلوکز می شود. این یک عامل مهم برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 است که در نهایت نیاز به درمان انسولین دارند. در نهایت، با وجود افزایش سطح گلوکز، کبد در این بیماران، به تولید گلوکز ادامه می دهد.
- در حالی که گفته شده است دیابت نوع 2 بیشتر در افراد بالای 30 سال رخ می دهد و احتمال آن با افزایش سن بیشتر می شود، تعداد زیادی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نوجوان هستند. اکثر این موارد به طور مستقیم نتیجه عادت غذا خوردن نامناسب، وزن بالای بدن (رژیم لاغری | چگونه لاغر شویم ) و فعالیت نداشتن است.
- در حالی که یک مولفه ژنتیکی قوی برای پیشرفت این نوع دیابت وجود دارد، عوامل دیگری نیز وجود دارد که مهمترین آنها چاقی است. برآورد شده است شانس ابتلا به دیابت با افزایش 20 درصدی وزن دو برابر می شود.
- با توجه به سن، داده ها نشان می دهد برای هر دهه پس از 40 سال بدون در نظر گرفتن وزن، افزایش بروز دیابت نوع 2 وجود دارد. شيوع ديابت در افراد 65 ساله و بالاتر 26 درصد است. دیابت نوع 2 در گروه های قومی خاص نیز رایج است.
علائم دیابت نوع 1 و نوع 2
علاوه بر علائم کلی گفته شده علائم زیر نیز در بیماران دیابتی دیده می شود:
- گرسنگی
- مشکلات پوستی
- ترمیم آهسته زخم ها
- عفونت های قارچی
- سوزش یا بی حسی در پا یا انگشتان پا
برخی از عوامل خطر ابتلا به دیابت شامل داشتن اضافه وزن یا چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، فشار خون بالا و سطح پایین کلسترول خوب و افزایش سطح تری گلیسیرید در خون می باشد.
3- دیابت بارداری
دیابت می تواند به طور موقت در دوران بارداری رخ دهد و گزارش شده است که در 2 تا 10 درصد از حاملگی ها دیابت بارداری دیده می شود. تغییرات هورمونی مهم در دوران بارداری می تواند منجر به افزایش قند خون در افراد مستعد به مشکلات ژنتیکی شود. دیابت حاملگی معمولا هنگامی که نوزاد متولد می شود، از بین می رود.
با این حال، 35 تا 60 درصد از زنان مبتلا به دیابت حاملگی در نهایت در 10 تا 20 سال آینده دچار دیابت نوع 2 خواهند شد، به ویژه کسانی که در دوران بارداری نیاز به انسولین داشته اند و کسانی که پس از زایمان اضافه وزن دارند. از زنان مبتلا به دیابت بارداری معمولا خواسته می شود آزمون تحمل گلوکز را حدود شش هفته پس از زایمان انجام دهند تا ببینند دیابت از بین رفته است یا هنوز علائم آن وجود دارد تا در صورت وجود علائم درمان را شروع کنند.
4- دیابت ثانویه
دیابت "ثانویه" به افزایش سطح قند خون اشاره دارد. دیابت ثانویه زمانی ایجاد می شود که بافت پانکراس مسئول تولید انسولین در اثر بیماری هایی مانند پانکراتیت مزمن (التهاب لوزالمعده توسط سموم مانند الکل بیش از حد)، تروما و یا جراحی برداشتن پانکراس، تخریب شده باشد.
5- دیابت ناشی از اختلالات هورمونی
تولید بیش از حد هورمون رشد (آکرومگالی) و سندرم کوشینگ باعث دیابت می شود. در آکرومگالی، تومور غده هیپوفیز در پایه مغز باعث تولید بیش از حد هورمون رشد می شود . در سندرم کوشینگ، غده فوقانی بیش از حد کورتیزول تولید می کند و باعث افزایش قند خون می شود.
6- دیابت ناشی از مصرف انواع داروها
بعضی از داروها نیز ممکن است کنترل دیابت را بدتر کنند. این حالت در اثر مصرف داروهای استروئید (مانند پردنیزون) دیده می شود و همچنین با داروهای مورد استفاده در درمان عفونت HIV (ایدز) ( آشنایی با ایدز، درمان و راه های انتقال ایدز) ابتلا به دیابت امکان پذیر است.
مهمترین عامل دیابت چیست؟
تولید ناکافی انسولین (به طور کامل یا نسبت به نیاز بدن) ، تولید انسولین معیوب (که غیر معمول است) یا عدم توانایی سلول ها در استفاده از انسولین به صورت درست و کارآمد منجر به هیپرگلیسمی و دیابت می شود.
- این حالت بیشتر در سلول های بافت عضلانی و چربی اتفاق می افتد و موجب ایجاد وضعیتی به نام مقاومت به انسولین می شود. این مشکل اولیه در دیابت نوع 2 است.
- کمبود مطلق انسولین، معمولا بر سلول های بتا انسولین در پانکراس تأثیر می گذارد،. این مشکل اصلی در دیابت نوع 1 است.
در دیابت نوع 2 کاهش پایدار سلول های بتا وجود دارد که باعث افزایش قند خون می شود. اساسا، اگر کسی به انسولین مقاوم باشد، بدن می تواند تا حدی تولید انسولین را افزایش دهد و سطح مقاومت را برطرف کند. پس از گذشت زمان، اگر تولید کاهش یابد و انسولین همچنان به مقدار زیاد آزاد شود، هیپرگلیسمی افزایش می یابد.
گلوکز (قند خون) چیست؟
گلوکز نام قند ساده در غذا است. گلوکز مواد مغذی ضروری است که انرژی لازم برای عملکرد مناسب سلول های بدن را فراهم می کند. کربوهیدرات ها در روده کوچک تجزیه می شوند و گلوکز در غذای هضم شده توسط سلول های روده جذب می شود و به جریان خون به تمام سلول های بدن منتقل خواهد شد.
با این حال، گلوکز نمی تواند به تنهایی وارد سلول شود و نیاز به انسولین برای انتقال آن به سلول ها دارد. بدون انسولین، با وجود گلوکز فراوان در جریان خون، سلول ها همچنان نیاز به گلوکز دارند. در برخی از انواع دیابت، عدم توانایی سلول در استفاده از گلوکز موجب ایجاد وضعیت وخیم گرسنگی می شود. وقتی انسولین کافی نباشد و بدن نتواند از گلوکز خون استفاده کند گلوکز بدون استفاده به راحتی از طریق ادرار دفع می شود.
انسولین چیست؟
انسولین هورمونی است که توسط سلول های اختصاصی (سلول های بتای) پانکراس تولید می شود. پانکراس اندامی در شکم واقع در پشت معده است. انسولین علاوه بر کمک به گلوکز برای ورود به سلول ها، در تنظیم دقیق سطح قند خون نقش مهمی دارد.
بعد از هر وعده غذایی سطح قند خون افزایش می یابد. در پاسخ به افزایش سطح گلوکز، پانکراس به طور معمول انسولین را به جریان خون آزاد می کند تا گلوکز وارد سلول ها شود و سطح گلوکز اضافی خون را بعد از غذا کاهش دهد. هنگامی که سطح قند خون پایین می رود، آزادسازی انسولین از لوزالمعده قطع می شود.
توجه داشته باشید حتی در حالت ناشتا آزادسازی انسولین انجام می شود تا قند خون ثابت بماند. در افراد عادی، این سیستم نظارتی به حفظ سطح قند خون در یک محدوده مناسب کمک می کند. همانطور که در بالا ذکر شد، در بیماران مبتلا به دیابت، انسولین یا وجود ندارد، یا به اندازه نیازهای بدن تولید نمی شود، یا به درستی توسط بدن مورد استفاده قرار نمی گیرد. همه این عوامل باعث افزایش سطح قند خون (هیپرگلیسمی) می شوند.
ریسک فاکتورهای دیابت چه هستند؟
عوامل خطرناک ابتلا به دیابت نوع 1 مانند دیابت نوع 2 قابل تشخیص نیست. سابقه خانوادگی یک عامل خطر شناخته شده برای دیابت نوع 1 است. سایر عوامل خطر شامل داشتن عفونت های خاص یا بیماری های پانکراس می باشند. اما عوامل خطر برای دیابت نوع 2 و پیش دیابت بسیار زیاد هستند. موارد زیر می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد:
- چاقی یا اضافه وزن
- فشار خون بالا
- سطح بالای تری گلیسیرید وچربی خون
- شیوه زندگی کم تحرک
- سابقه خانوادگی
- افزایش سن
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- اختلال تحمل گلوکز
- مقاومت انسولین
- دیابت بارداری
- زمینه های قومی
چه پزشکی دیابت را درمان می کند؟
متخصص غدد درون ریز، اختلالات هورمونی غدد درون ریز و دیابت را بررسی می کند. هنگامی که عوارض ایجاد می شود، افراد مبتلا به دیابت ممکن است به توصیه پزشک خود توسط متخصصین دیگر، از جمله متخصصین مغز و اعصاب، چشم پزشک ها، جراحان، متخصصان قلب و دیگران نیز مورد ویزیت قرار بگیرند.
چگونه بفهمیم دیابت داریم؟
آزمون قندخون ناشتا روش ترجیحی برای تشخیص دیابت است. این روش آسان و راحت است. پس از آنکه فرد یک و نیم شبانه روز (حداقل 8 ساعت) چیزی نخورده باشد، یک نمونه از خون او گرفته می شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود. این آزمون همچنین با استفاده از دستگاه اندازه گیری گلوکز در مطب یا خانه انجام می شود.
- غلظت نرمال گلوکز پلاسما ناشتا کمتر از 100 میلیگرم در دسی لیتر است.
- میزان قند خون ناشتا بیش از 126 میلیگرم در دسی لیتر در دو یا چند آزمایش در روزهای مختلف نشان دهنده دیابت است.
- آزمایش گلوکز خون تصادفی نیز می تواند برای تشخیص دیابت استفاده شود. میزان قند خون 200 میلیگرم بر دسی لیتر یا بالاتر نشانگر دیابت است.
- هنگامی که قند خون ناشتا بیش از 100 میکروگرم در دسی لیتر، اما در محدوده 100-126 میلی گرم در دسی لیتر باشد، این به عنوان اختلال گلوکز ناشتا (IFG) شناخته می شود. بیماران مبتلا به IFG یا پیش دیابت در واقع دیابت ندارند، اما این بیماری هم خطرات و نگرانی های خود را دارد و باید درمان و کنترل شود.
آزمون تحمل گلوکز خوراکی
آزمون تحمل گلوکز خوراکی استاندارد طلایی برای تشخیص دیابت نوع 2 است. به علاوه این آزمایش برای تشخیص دیابت حاملگی ( دیابت حاملگی و راه های پیشگیری و درمان آن ) و در شرایط پیش دیابت، مانند تنبلی تخمدان نیز استفاده می شود.
برای آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، فرد باید یک شب (حداقل هشت تا نه ساعت) چیزی نخورد. ابتدا گلوکز پلاسمای ناشتا آزمایش می شود. پس از این آزمایش، فرد یک دوز خوراکی (75 گرم) گلوکز دریافت می کند. روش های متعددی برای انجام این آزمایش توسط متخصص زنان و زایمان وجود دارد، اما مورد استاندارد به شکل گفته شده می باشد. معمولا، گلوکز یک مایع شیرین مزه است که فرد می نوشد. نمونه های خون در فواصل خاصی برای اندازه گیری قند خون گرفته می شوند و مورد بررسی قرار می گیرند. برای نتایج قابل اعتماد:
- فرد باید در سلامت باشد (بیماری های فصلی دیگر، حتی سرماخوردگی نداشته باشد).
- فرد باید به طور معمول فعال باشد (به عنوان مثال، به عنوان یک بیمار بستری در بیمارستان نباشد)
- فرد نباید داروهایی را که می تواند قند خون ( قند خون نرمال چند است؟) را تحت تاثیر قرار دهد، مصرف کند.
- صبح آزمایش، فرد نباید قهوه بخورد یا سیگار بکشد.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی سطح گلوکز خون را پنج بار در طی سه ساعت اندازه گیری می کند.
- برخی از پزشکان به سادگی یک نمونه خون پایه را پس از دو ساعت بعد از نوشیدن محلول گلوکز دریافت می کنند.
- در فرد بدون دیابت سطح گلوکز افزایش می یابد و سپس به سرعت سقوط می کند. در افرادی که مبتلا به دیابت هستند، سطح گلوکز بالاتر از حد طبیعی است و نمی تواند به سرعت کاهش یابد.
- افرادی که سطح گلوکز بین طبیعی و دیابتی دارند، اختلال در تحمل گلوکز یا مقاومت به انسولین دارند.
- افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز دیابت ندارند، اما در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.
- هر سال، 1٪ تا 5٪ از افرادی که نتایج آزمایشات اختلال تحمل گلوکز دارند مبتلا به دیابت می شوند.
- کاهش وزن و ورزش می تواند به افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز کمک کند تا سطح قند خون خود را به حالت طبیعی بازگردانند.
- علاوه بر این، بعضی از پزشکان مصرف داروهایی نظیر متفورمین را برای جلوگیری یا تأخیر در شروع دیابت توصیه میکنند. تحقيقات نشان داده است تحمل گلوكز يك عامل خطر براي بيماري قلبي است.
ارزیابی نتایج آزمون تحمل گلوکز خوراکی
تست های تحمل گلوکز منجر به یکی از تشخیص های زیر می شود:
- پاسخ عادی: هنگامی که سطح قند خون 2 ساعته کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد و تمام مقادیر بین 0 تا 2 ساعت کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- اختلال تحمل گلوکز (پیش دیابت): گفته می شود در فرد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز قند خون ناشتا کمتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر است و میزان گلوکز 2 ساعته بین 140 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
- دیابت: فرد مبتلا به دیابت هنگامی که دو آزمایش تشخیصی در روزهای مختلف انجام می دهد سطح قند خون بالایی دارد.
- دیابت بارداری: در خانم های باردار مبتلا به دیابت، گلوکز پلاسمای ناشتا 92 میلی گرم / دسی لیتر یا بیشتر است، یا گلوکز 1 ساعته 180 میلی گرم / دسی لیتر یا بیشتر می باشد و یا گلوکز دو ساعته 153 میلی گرم / دسی لیتر و یا بیشتر خواهد بود. در هر سه حالت فرد دچار دیابت شده است.
چرا قند خون در خانه بررسی می شود؟
- تست قند خون (گلوکز) در خانه بخش مهمی از کنترل قند خون است. یکی از اهداف مهم درمان دیابت نگه داشتن میزان گلوکز خون در مقادیر طبیعی 70 تا 120 میلیگرم در دسی لیتر قبل از غذا و کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر 2 ساعت بعد از غذا می باشد. سطوح قند خون معمولا قبل و بعد از غذا و در هنگام خواب باید مورد آزمایش قرار بگیرند.
- سطح قند خون به طور معمول با زدن یک سوزن نازک به نوک انگشت و زدن خون بر روی دستگاه اندازه گیری گلوکز، مشخص می شود.
- برخی از پیشرفت ها در بررسی قند خون شامل سنسورهای مداوم گلوکز است. سیستم های سنسورهای مداوم گلوکز شامل یک لوله است که زیر پوست شکم یا بازو قرار داده می شود. این لوله نمونه های مکرر قند خون را میگیرد. به این لوله یک فرستنده متصل است که داده ها را به دستگاهی مانند پیجر ارسال می کند. این دستگاه دارای یک صفحه نمایش است که به کاربر اجازه می دهد قند فعلی و روند گرافیکی آن را ببیند.
در برخی از دستگاه ها، میزان تغییر قند خون نیز نشان داده شده است. آلارم برای سطوح پایین و بالای قند وجود دارد. در برخی از مدل ها اگر میزان تغییر زیاد باشد و خطر افت گلوکز خون یا افزایش سریع آن وجود داشته باشد هشدار می دهد. برخی دستگاه ها برای ارتباط با پمپ انسولین طراحی شده است. در اغلب موارد، بیمار باید به صورت دستی انسولین را تزریق کند (پمپ نمی تواند به اطلاعات گلوکز که دریافت می کند، پاسخ دهد. دستگاه فقط می تواند محاسبه کند آیا مصرف کننده باید انسولین تزریق کند یا خیر).
با این حال، در سال 2013، FDA ایالات متحده ساخت اولین دستگاه پانکراس مصنوعی را تأیید کرد؛ دستگاهی که با پایین آمدن سطح گلوکز، سنسور ایمپلنت و پمپ ترکیبی تزریق انسولین را متوقف می کند. تمام این دستگاه ها باید قبل از اینکه مستقل عمل کنند، کالیبره شوند.
هموگلوبین (A1c (HBA1c ( قند خون سه ماهه)
- اگر قند سفت شود و زمانی طولانی بگذرد جدا کردن آن سخت می شود. در بدن نیز شکر سفت می شود و به خصوص به پروتئین ها می چسبد. گلبول های قرمز خون در بدن انسان حدود 3 ماه زندگی می کنند. هنگامی که قند به پروتئین هموگلوبین در این سلول ها می رسد، به هموگلوبین گلیکوزیله یا هموگلوبین ( HBA1c) تبدیل می شود. اندازه گیری HBA1c به ما نشان می دهد چقدر قند در جریان خون در سه ماه گذشته وجود داشته است.
- در اکثر آزمایشگاه ها، محدوده نرمال 4 تا 5/9 درصد است. در کنترل ضعیف دیابت، 8.0٪ یا بالاتر و در بیماران کنترل شده کمتر از 7.0٪ (کمتر از6.5٪ مطلوب است) می باشد.
- مزایای اندازه گیری A1c این است که دیدگاه منطقی و پایدارتری نسبت به آنچه در طول زمان (سه ماه) اتفاق می افتد به پزشک و بیمار می دهد. بین مقدار A1c و سطح قند خون متوسط رابطه مستقیمی وجود دارد. در حال حاضر، A1c را به عنوان یک ابزار استاندارد برای تعیین قند خون در بیماران دیابتی می شناسند.
HBA1c(%) متوسط قند خون (mg/dl)
6 135
7 170
8 205
9 240
10 275
11 310
12 345
دو نکته مهم:
مطالعات نشان می دهد برای هر یک درصد کاهش A1c ، حدود 35 درصد کاهش در خطر نسبی بیماری های میکروویروس وجود دارد. هر چقدر A1c به حالت عادی نزدیکتر شود خطر مطلق بیماری های عصبی نیز پایین تر می آید.
در اینجا باید ذکر شود در برخی شرایط مقدار A1c ممکن است دقیق نباشد. به عنوان مثال، در کم خونی شدید ، تعداد گلبول های قرمز کم است، بنابراین A1c تغییر می کند.
عوارض دیابت چیست؟
در این قسمت در مورد عوارض دیابت نوع یک و دو و عوارض مزمن این بیماری صحبت میشود:
عوارض دیابت نوع 2
در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، استرس، عفونت و داروها (مانند کورتیکواستروئیدها) می تواند منجر به افزایش شدید قند خون شود. همراه با کم آبی بدن، افزایش شدید قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می تواند منجر به افزایش میزان اسمولالیته خون (حالت هیپراسومولار) شود. این وضعیت می تواند بدتر شده و منجر به کما شود (کم کاری هیپرسومولار). معمولا در بیماران سالمند مبتلا به دیابت نوع 2، کما هیپرزومولار اتفاق می افتد. همانند کتواسیدوز دیابتی، کما هیپرزومولار یک وضعیت اورژانسی است.
درمان سریع با مایع داخل وریدی و انسولین در معکوس کردن حالت هیپراسومولار مهم است. به طور کلی، دیابت نوع 2 در یک جمعیت مسن بیشتر رخ می دهد و بیماری در آن ها پیشرفت می کند. میزان عوارض و مرگ و میر ناشی از کم کاری هیپروسومولار در مقایسه با کتواسیدوز دیابتی بیشتر است.
گلوکز خون برای عملکرد مناسب سلول های مغزی ضروری است. بنابراین، قند خون پایین می تواند به علائم سیستم عصبی مرکزی منجر شود:
- سرگیجه (سرگیجه نشانه چیست؟)
- گیجی
- ضعف
- لرزش
- این علائم در قند خون های مختلفی در افراد متفاوت ظهور می کند، اما معمولا وقتی که قند خون کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر باشد، اتفاق می افتد. قند خون خیلی پایین می تواند منجر به کما، تشنج و در بدترین حالت مرگ مغزی غیر قابل برگشت شود.
- درمان قند خون پایین شامل تزریق منبع گلوکز جذب شده سریع است که شامل نوشیدنی حاوی گلوکز مانند آب پرتقال، نوشیدنی های بدون قند و یا قرص های گلوکز در دوزهای 15-20 گرم است.
- گلوکاگون یک هورمون است که باعث آزاد شدن گلوکز از کبد می شود. گلوکاگون می تواند نجات دهنده زندگی باشد و هر بیمار مبتلا به دیابت که دارای سابقه هیپوگلیسمی (به ویژه آنهایی که انسولین مصرف می کنند) است باید یک کیت گلوکاگون داشته باشند. یکی دیگر از دستگاه های نجات دهنده دستبند هشدار پزشکی است که باید توسط تمام بیماران مبتلا به دیابت پوشیده شود.
عوارض دیابت نوع 1
انسولین برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 حیاتی است. آنها نمی توانند بدون منبع انسولین خارجی زندگی کنند. بدون انسولین، میزان قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 به شدت افزایش می یابد. این مسئله باعث افزایش گلوکز ادرار می شود که به نوبه خود منجر به از دست دادن بیش از حد مایع و الکترولیت ها در ادرار خواهد شد.
عدم وجود انسولین همچنین باعث ناتوانی در ذخیره سازی چربی و پروتئین همراه با تجزیه پروتئین ها و ذخیره چربی ها می شود. این اختلال در تنظیم، باعث فرایند کتوز و آزادسازی کتون ها در خون می شود. کتون ها خون را اسیدی می کنند و منجر به بیماری کبد دیابتیک می شود.
علائم کبد دیابتیک یا کتواسیدوز دیابتی شامل موارد زیر می شود:
- تهوع
- استفراغ
- درد شکم
بدون درمان فوری، بیماران مبتلا به کتواسیدوز دیابتی می توانند به سرعت به شوک، کما، و حتی مرگ دچار شوند. کتواسیدوز دیابتی می تواند به علت عفونت، استرس یا آسیب جسمی ایجاد شود که نیاز به انسولین را افزایش می دهد.
علاوه بر این، کاهش مصرف انسولین نیز یک عامل خطرناک برای توسعه کتواسیدوز دیابتی است. درمان فوری کتوآکیدوز دیابتی شامل تزریق داخل وریدی مایع، الکترولیت ها و انسولین است که معمولا در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان انجام میشود.
در این بیماری در حالت وخیم بدن به شدت آب از دست می دهد و نیاز به جایگزینی 6-7 لیتر مایع دارد. همچنین آنتی بیوتیک ها برای رفع عفونت تجویز می شوند ( نام آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری).
عوارض مزمن دیابت چه هستند؟
این عوارض دیابت مربوط به بیماری های رگ های خونی است و به طور کلی به بیماری عروق کوچک مانند بیماری های چشم، کلیه ها و اعصاب (بیماری های قلبی عروقی) و بیماری عروق بزرگ شامل قلب و عروق خونی (بیماری مغزی) تقسیم میشود. دیابت به علت کم خونی باعث تشدید عروق خونی بزرگتر می شود که در حالت مزمن و کنترل نشده منجر به بیماری های قلبی عروقی (آنژین یا حمله قلبی)، سکته مغزی و درد در اندام های پایین تر می شود.
1- بیماری های چشم
- یکی از بیماری های چشمی دیابت، رتینوپاتی دیابتی است. رتینوپاتی دیابتی در بیماران مبتلا به دیابت که حداقل پنج سال دیابت داشته اند رخ می دهد. در این حالت رگ های خونی کوچک در پشت چشم سبب نشت پروتئین و خون در شبکیه می شوند. بیماری در این رگ های خونی همچنین باعث تشکیل آنوریسم های کوچک (میکروآنوریسم) و عروق خونی جدید، اما شکننده می شود. خونریزی خود به خودی از عروق خونی جدید و شکننده می تواند منجر به زخم شبکیه و جدا شدن شبکیه شود، بنابراین باعث اختلال بینایی خواهد شد.
- برای درمان رتینوپاتی دیابتی، از لیزر برای از بین بردن و جلوگیری از عود این آنوریسم های کوچک و عروق خونی شکننده استفاده می شود. تقریبا 50٪ از بیماران مبتلا به دیابت پس از 10 سال دیابت به نوعی بیماری رتینوپاتی دیابتی مبتلا می شوند و 80٪ از بیماران دیابتی پس از 15 سال دچار بیماری رتینوپاتی خواهند شد. کنترل ضعیف قند خون و فشار خون بالا باعث افزایش احتمال بیماری چشم در دیابت می شود.
- آب مروارید و گلوکوم نیز در بین بیماران دیابتی رایج هستند. همچنین توجه داشته باشید لنز چشم آب جذب می کند و اگر غلظت قند خون نوسان زیادی داشته باشد، لنز چشم جمع شده و با مایع متورم می شود. به عنوان یک نتیجه، تاری دید در دیابت کنترل نشده بسیار شایع است. بهتر است تا زمانی که قند خون کنترل نشده است بیمار عینک تهیه نکند. شماره عینک پس از کنترل قند خون دقیق تر خواهد بود.
2- آسیب کلیه
آسیب کلیه به دلیل دیابت، نفروپاتی دیابتی نامیده می شود. شروع بیماری کلیوی و پیشرفت آن بسیار متغیر است. در ابتدا، عروق خونی کوچک بیمار در کلیه باعث نشت پروتئین در ادرار می شود. بعدها، کلیه ها توانایی خود را برای تمیز کردن و فیلتر کردن خون از دست می دهند.
با انباشت مواد زائد سمی در خون نیاز به دیالیز ضروری می شود. دیالیز شامل یک دستگاه است که عملکرد کلیه را توسط فیلتر کردن و تمیز کردن خون انجام می دهد. در بیمارانی که نمیخواهند دیالیز مزمن را انجام دهند، باید پیوند کلیه انجام شود. خوشبختانه پیشرفت نفروپاتی در بیماران با کنترل فشار خون بالا ( مروری کامل بر فشار خون ) و کاهش شدید میزان قند خون کاهش می یابد.
3- آسیب های عصبی
- آسیب عصبی ناشی از دیابت، نوروپاتی دیابتی نامیده می شود و همچنین به علت بیماری عروق خونی کوچک ایجاد خواهد شد. در اصل، جریان خون به اعصاب محدود می شود، اعصاب بدون جریان خون می مانند و در نتیجه آسیب می بینند و یا می میرند (اصطلاح به نام ایسکمی).
علائم آسیب عصبی دیابت شامل بی خوابی، سوزش و درد پاها و اندام های پایینی است. هنگامی که بیماری عصبی باعث از دست دادن کامل احساس در پا شود، بیمار ممکن است از آسیب های پاها آگاه نباشد و به درستی از آنها محافظت نکند.
در این حالت باید کفش های مناسب استفاده شود. به منظور جلوگیری از عفونت های جدی آسیب های جزئی پوست باید به سرعت درمان شوند. به علت گردش خون ضعیف، آسیب های پای دیابتی ممکن است بهبودی نداشته باشد. گاهی آسیب جزئی پا می تواند منجر به عفونت جدی، زخم، و حتی گانگرن شود، و عمل جراحی قطع عضو از جمله انگشتان پا، پا و سایر قسمت های عفونی ضروری می شود.
- آسیب عصبی دیابتی می تواند بر اعصاب نعوظ آلت تناسلی نیز تاثیر بگذارد ( چگونگی افزایش میل جنسی) و باعث اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی) می شود. اختلال نعوظ همچنین می تواند ناشی از جریان خون ضعیف به آلت تناسلی ناشی از بیماری عروق خونی دیابتی باشد.
- نوروپاتی دیابتی همچنین می تواند اعصاب معده و روده را تحت تاثیر قرار دهد و باعث تهوع، کاهش وزن، اسهال و سایر علائم گاستاپراس (تخلیه مواد غذایی از معده به روده به علت انقباض عضلات معده) شود.
- درد عصب دیابتی ممکن است به درمان های سنتی با داروهای خاص مانند گاباپنتین (Neurontin)، فنیتوین (دیلانتین) و کاربامازپین (Tegretol) ( عوارض قرص کاربامازپین) پاسخ دهد که در درمان اختلالات تشنج استفاده می شود. آميتريپتيلين (Elavil، Endep) و ديزاپامين (نورپرمينين) داروهایي هستند که به طور سنتي براي افسردگي استفاده مي شوند. در حالی که بسیاری از این داروها به طور خاص برای درمان درد عصب مرتبط با دیابت ساخته نشده است ولی معمولا توسط پزشکان تجویز می شوند.
- درد ناشی از آسیب عصبی دیابتی می تواند با کنترل قند خون بهتر بهبود یابد، هر چند که متاسفانه کنترل قند خون و دوره نوروپاتی همراه با هم اتفاق نمی افتد. داروهای جدیدتر برای درد عصبی شامل (Pregabalin Lyrica) و ( Duloxetine Cymbalta) می باشند.
درمان قطعی دیابت نوع 1 و2
بهترین درمان دیابت کنترل آن است. وقتی شما به دیابت مبتلا شدید نباید توقع داشته باشید که بیماری برای همیشه خوب شود. چون این بیماری یک بیماری مزمن است و تنها می توانید آن را کنترل کنید تا بددتر نشود.
درمان دیابت نوع1
در این نوع دیابت درمان دارویی اغلب جواب نمی دهد و فرد مجبور است انسولین تزریق کند. انسولین انواع مختلفی دارد که براساس شرایط فرد، پزشک نوع آن را مشخص میکند. این افراد حتما باید رژیم غذایی خود را رعایت کنند و در کنار آن روزانه ورزش کنند.
درمان دیابت نوع 2
این نوع از دیابت با مصرف دارو قابل کنترل است. در خیلی از افراد بعد از گذشت مصرف چند دوره قرص، قند خون با رژیم غذایی و ورزش کاملا قابل کنترل می شود. رژیم غذایی و ورزش در این بیماران حرف اول را میزند و ازاهمیت بالایی برخورداراست.
- یافته ها نشان می دهد کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 بهترین درمان و باعث کاهش عوارض نفروپاتی، نوروپاتی، رتینوپاتی می شود و می تواند وقوع و شدت بیماری های رگ های بزرگ خونی را کاهش دهد. کنترل همراه با درمان شدید بدین معنی است که سطح گلوکز ناشتا بین 70 تا 120 میلی گرم در دسی لیتر، سطح گلوکز کمتر از 160 میلی گرم در دسی لیتر بعد از وعده های غذایی؛ و سطح هموگلوبین A1c نزدیک طبیعی باشد.
- مطالعات انجام شده در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 نشان می دهد کنترل قند خون در بیماران دیابتی باعث کاهش بیماری چشم دیابتی به میزان 76٪، بیماری کلیوی به میزان 54٪ و بیماری عصبی به میزان 60٪ می شود.
- اخیرا آزمایش EDIC نشان داده است مانند دیابت نوع 2، دیابت نوع 1 نیز همراه با افزایش بیماری قلبی است. به همین علت، کنترل دیابت برای دستیابی به سطح گلوکز بین 70 تا 120 میلی گرم در دسی لیتر برای کودکان زیر 13 سال، بیماران مبتلا به هیپوگلیسمی شدید عودکننده، بیماران ناآگاه از هیپوگلیسمی و بیماران مبتلا به عوارض پیشرفته دیابت توصیه نمی شود.
برای دستیابی به کنترل گلوکز مطلوب بدون خطر غیرمعمول کاهش سطح قند خون، بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 باید حداقل 4 بار در روز گلوکز خون خود را بررسی کنند و حداقل 3 بار در روز انسولین مصرف کنند. در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، کنترل قند خون تهاجمی دارای اثرات مفید بر روی چشم، کلیه ها، اعصاب و عروق خونی است.
پیش آگهی فرد مبتلا به دیابت چیست؟
- پیش آگهی دیابت مربوط به میزان کنترل بیماری است که مانع پیشرفت عوارض شناخته شده در بخش های قبلی می شود. برخی از عوارض جدی تر دیابت، مانند نارسایی کلیه ( برای عفونت کلیه چی بخوریم؟ ) و بیماری قلبی عروقی، می توانند خطرناک باشند.
- عوارض حاد مانند کتواسیدوز دیابتی نیز می تواند خطرناک باشد. همانطور که در بالا ذکر شد، کنترل تهاجمی سطح قند خون می تواند از بروز عوارض جلوگیری کرده یا مشکلات را به تأخیر بیندازد.
سوالات رایج شما درباره دیابت:
در این قسمت به سوالات رایج شما پاسخ داده میشود:
1- اگر سطح گلوکز خون کودک در زمان غذا یا میان وعده زیاد باشد چه باید بکنم؟
به شرایط و به درمان با تزریق یا پمپ بستگی دارد. 1- تزریق: غذا یا میان وعده باید به طور معمول داده شود. غذا ندادن به کودک در هنگام گرسنگی، فقط به این دلیل که قند خون بالا است توصیه نمی شود. اگر انسولین تنظیم نیست، توصیه های کلی ما این نیست که انسولین سریع و کوتاه مدت را برای اصلاح قند خون افزایش دهیم. به هیچ وجه بدون نظارت پزشک دوز انسولین را تغییر ندهید 2- پمپ: تصحیح می تواند به راحتی با پمپ، یا با غذا یا میان وعده، انجام شود.
2- تفاوت کربوهیدرات ها و شکر چیست؟
کربوهیدرات ها غذاهایی هستند که در خون شما به گلوکز (قند) تبدیل می شوند. شکر یک نوع کربوهیدرات است که با سرعت بیشتری در بدن به گلوکز تبدیل می شود. کربوهیدرات ها بخش مهمی از رژیم سالم هستند، اما چون سطح قند خون را تحت تاثیر قرار می دهند، میزان و نوع آن ها مهم است.
3- چرا در افراد مبتلا به دیابت مراقبت از پا بسیار مهم است؟
مراقبت از پا بخش مهمی از مدیریت دیابت است. باید روزانه پاهای خود را چک کنید. هر گونه برش، کبودی، زخم، یا تغییر رنگ را بررسی کنید. پاهای سرد نشانه مشکلات گردش خون می باشد. فقدان جریان خون به پا و انگشتان برای افراد مبتلا به دیابت شایع است.
نشانه دیگری از کاهش جریان خون، از دست دادن رشد مو در انگشتان پا یا پا است. کاهش جریان خون می تواند برای افراد مبتلا به دیابت دچار زخم یا عفونت شود و در صورت عدم توجه و وخیم شدن شرایط منجر به قطع عضو می شود. به همین دلیل مهم است که افراد مبتلا به دیابت هر روزهر گونه برش و زخم پا را بررسی کنند و در صورت مشاهده به سرعت مراقبت های پزشکی را دریافت کنند.
4- کودک من استفراغ می کند، دیابتی هستش، قبل از تماس با بیمارستان چه باید بکنم؟
هر وقت فرزند شما بد حال است، لطفا کتون ها را بررسی کنید. ما همیشه باید کتون ها را به عنوان یک علت برای استفراغ در نظر بگیریم. برای اطلاعات بیشتر در مورد کتون و کمای دیابتی قسمت عارضه های دیابت را مطالعه کنید.
5- آیا مصرف شیرین کننده های مصنوعی مناسب است؟
شیرینی ها مانند سربتول در شیرینی های دیابتی باید به مقدار کم مصرف شود، زیرا می تواند منجر به اسهال و گرفتگی شکم شود. شیرین کننده های مصنوعی به طور گسترده ای در موادغذایی و نوشیدنی های رژیمی استفاده می شود و در صورتی که در حد اعتدال مصرف شوند، می توانند ایمن و قابل قبول باشند.
بعضی از شیرین کننده ها (مانند Splenda،استویا ) را می توان در پخت نیز استفاده کرد، اما استفاده از قند معمولی یک جایگزین مناسب است، زیرا تاثیر آن بر سطح قند خون کم است. استفاده گسترده از شیرین کننده های مصنوعی ضروری نیست، زیرا شکر می تواند به عنوان بخشی از یک رژیم سالم و متعادل بدون اختلال کنترل دیابت استفاده شود. نکته مهم این است که در اندازه صحیح مصرف شود.
6- چگونه باید در خصوص مقدار غذاهای کربوهیدراتی دقیق باشم؟
طرح های انسولین مدرن (تزریق یا پمپ) بهترین کنترل انجام می دهند زیرا تناسب دقیق مصرف کربوهیدرات به دوز انسلوین را مدیریت می کنند. بنابراین، امتحان کردن آن ارزش دارد. گاهی اوقات این کار بخصوص برای غذاهای ناآشنا یا غذا های رستورانی، آسان نیست اما در خانه به راحتی می توانید با استفاده از مقیاس ها و خواندن برچسب های غذایی در صورت لزوم با دقت مقدار کربوهیدرات را ارزیابی کنید.
سخن آخر
در پایان امیدواریم هیچ کدام از شما مخاطبان اومایی عزیز به این بیماری مبتلا نشوید و در صورت ابتلا با توجه به مطالبی که در این مقاله به طور کامل برایتان توضیح دادیم نسبت به آن توجه کافی را داشته باشید تا در حد امکان عوارض ناشی از آن را کاهش دهید.
