اندازه گیریAFP بعد از هفته پانزدهم بارداری

آلفافیتوپروتئین (AFP)  بطور معمول در خون مردان سالم و زنان غیر باردار یافت نمی‌شود و یا میزان آن بسیار اندک است. اندازه گیری سطح سرمی آلفا فیتوپروتئین در مادران حامله بخشی از آزمایش های غربالگری است و از آن می‌توان جهت تشخیص برخی بیماری‌ها و ناهنجاری های جنین مانند نقص کانال نخاعی، انانسفالی، سندروم داون و بیماری های نادر مانند سندروم‌های کروموزومی (تریزومی) یا امفالوسل که یک نقص مادرزادی در دیواره شکمی است، استفاده کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا به طور کامل درباره اندازه گیری AFP بعد از هفته پانزدهم بارداری با هم صحبت کنیم.

مزیت اندازه گیری AFP بعد از هفته پانزدهم بارداری

برای تشخیص مسدود شدن کانال نخاعی  (Spinabifida)، چنانچه میزان AFP خون زودتر از ۱۵ هفتگی مورد بررسی قرار بگیرد، قابل اطمینان نیست. با بررسی AFP موجود در خون در زمان مناسب به همراه نتایج دو تست دیگر بنام های «استریول» و HCG می‌توان بیماری سندروم داون (Down) را در همان زمان بارداری تشخیص داد. هنگامی که این سه تست با هم انجام شوند به آن تست تریپل می گویند. این آزمایشات همراه با هم جهت تشخیص مشکلات جنینی، بسیار دقیق تر از تست مجزای AFP است. این تست بر روی سرم خون مادر انجام می‌شود.

AFPتشخیص سندروم داون از روی 

سطح پایین AFP در ۶۰ درصد موارد می‌تواند نشانه سندروم داون باشد اما هنگامی که نتایج تستAFP  همراه با نتایج دو تست استریول و HCG مورد بررسی قرار گیرد، دقت تشخیص بیماری سندروم داون تا 80 درصد افزایش پیدا می کند. 

در صورتی که داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین یا وارفارین مصرف می‌کنید، قبل از انجام خونگیری برای آزمایش AFP به پزشک اطلاع دهید. ممکن است مقادیر نرمال AFP در آزمایشگاه های مختلف با هم تفاوت داشته باشند. این مقادیر نرمال بسته به سن جنین نیز فرق می‌کند. شاید AFP بالا یا پایین به این معنی باشد که سن جنین اشتباه محاسبه شده‌است. به کمک سونوگرافی خیلی دقیق تر می‌توان سن جنین را محاسبه کرد.

از چه زمانی AFP در خانم های باردار افزایش می یابد؟

انجام آمینیو سنتز به منظور اندازه گیری AFP مایع آمینیون توصیه می‌شود. در زنان باردار مقدار AFP در هفته چهاردهم بتدریج شروع به افزایش می‌کند. این حالت تا یکی دو ماه قبل از تولد ادامه یافته و سپس بتدریج میزان آن کاهش می‌یابد. مقادیر AFP در زنان سیاهپوست معمولاً کمی بالاتر از زنان سفید پوست است. برای تخمین صحیح سن جنین لازم است مقدار AFP بدقت اندازه گیری شود.

اندازه نرمال مقدار AFP برای هر خانم بر اساس وزن، نژاد، وضعیت دیابت (یعنی اینکه آیا شخص نیاز به تزریق انسولین داردیا خیر) و سن جنین وی تنظیم می شود. بنابراین نمی توان مقادیر مشخصی را بعنوان شاخص معرفی کرد. اگر طی سونوگرافی تخمین سن جنین تغییر کند باید مقدار AFP را دوباره با آن تطبیق داد. میانگین این اندازه تطبیق داده شده را MOM می‌نامند. مقدار MOM را برای خانم مورد آزمایش، مقدار نرمال در نظر می‌گیرند.

دلایل AFP بالا در خانم های باردار

مقدار بالای AFP در یک زن باردار می‌تواند به دلایلی مانند  سن نامناسب بارداری، یک حاملگی چند قلویی، جنین با نقص لوله عصبی، نقص دیواره شکمی (Omphalocele) و جنین مرده باشد. برای اصلاح Omphalocele یا نقص دیواره شکمی، نوزاد باید پس از تولد مورد عمل جراحی قرار بگیرد. گاهی اوقات نیز مثلا در صورت تشخیص مرگ جنین بارداری پایان می یابد و جنین از رحم مادر خارج می شود. 

دلایل AFP پایین در خانم های باردار

گاهی اوقات نیز مقدار AFP کمتر از حد نرمال است که می تواند به دلایلی مانند سن نامناسب آبستنی، جنین مبتلا به سندروم داون و ... باشد.

عوامل تأثیر گذار بر روی تست آلفا فیتو پروتئین 

سیگار کشیدن باعث افزایش مقدار AFP خون می‌شود ؛ نگهداری بد و نامناسب خون در یخچال و آلوده بودن خون نیز دلایلی هستند که می‌توانند در نتایج تست AFP اختلال ایجاد کنند. چنانچه نتایج AFP غیر طبیعی باشد باید تست های اضافه دیگری را نیز انجام داد. برای ارزیابی AFP غیر طبیعی از سونوگرافی استفاده می‌شود. سونوگرافی علاوه بر اینکه مواردی از قبیل چندقلویی زایی و تخمین سن جنین را مشخص می‌کند، علت افزایش مقدار AFP خون را هم نشان می‌دهد. در صورتی که با سونوگرافی نتوان علت AFP غیر طبیعی را تشخیص داد باید تست آمنیوسنتز انجام شود. مقدار AFP ددقیق موجود در مایع آمنیوتیک را می‌توان به کمک آمنیوسنتز اندازه گیری کرد.

سخن آخر

بسیاری از خانم های باردار این باور غلط را در ذهن خود دارند که برخی از آزمایش هایی که  توسط پزشک تجویز می شود بی مورد است و  حساسیت زیادی به خرج دادن می باشد و معمولا این ذهنیت را افراد قدیمی که کمتر این آزمایشات را انجام می دادند در شما بوجود می آورند. اما یادتان باشد اگر قدیم این آزمایشات انجام نمی شده است در عوض بارداری های بیهوده با تولد نوزاد مرده، تولد تعداد بیشتر فرزندان با اختلالات کروموزومی و ... وجود داشته است. بنابراین بهتر است در این دوران تنها و تنها به پزشک خود اعتماد کنید و مطمئن باشید اگر آزمایشی برای شما تجویز می شود به نفع شما و کودک دلبندتان است.