شرایط آزمایش پرولاکتین چگونه است؟

آیا تا به حال اسم هورمون پرولاکتین به گوشتان خورده است؟ پرولاکتین هورمون مهمی در بدن است که از طریق غده هیپوفیز ترشح می شود و به آن PRL یا هورمون لاکتوژنیک نیز می گویند. این هورمون در باروری  زنان نقش مهمی را ایفا می کند و یکی از وظایف آن تحریک بدن مادر پس از زایمان برای شیردهی است. برای تشخیص میزان این هورمون در بدن از آزمایش پرولاکتین استفاده می کنند.

در این مطلب می خواهیم برایتان توضیح دهیم که پرولاکتین و آزمایش پرولاکتین چیست و در چه مواردی باید انجام شود؟

آزمایش پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز که یک غده کوچک در مغز انسان است آزاد می شود. هیپوفیز علاوه بر آزاد کردن پرولاکتین وظیفه ایجاد تعادل بین بسیاری از هورمون های دیگر بدن را نیز به عهده دارد. این هورمون باعث تحریک رشد پستان و تولید شیر در زنان می شود.  با اینکه در برخی نظریه های علمی گفته می شود این هورمون در باروری مردان نیز تاثیرگذار است اما هنوز هیچ عملکرد طبیعی شناخته شده و قطعی برای تاثیر پرولاکتین در مردان وجود ندارد. 

آزمایش پرولاکتین میزان پرولاکتین موجود در خون را اندازه گیری می کند. معمولاً پرولاکتین در هنگام بررسی تومورهای هیپوفیز و علت آن اندازه گیری می شود. همچنین برای بررسی موارد زیر از آزمایش پرولاکتین استفاده می شود:

•  تولید شیر مادر که مربوط به زایمان نیست.
•  کاهش میل جنسی در زنان و مردان
• مشکلات نعوظ در مردان
•  مشکلات ناباروری
•  قاعدگی نامنظم  یا پریود نشدن (آمنوره)

شرایط آزمایش پرولاکتین:

آزمایش پرولاکتین هورمونی است و باید یکسری موارد را قبل از انجام آزمایش رعایت کنید که شامل:

- 12 ساعت قبل از آزمایش مولتی ­ویتامین­ها و مکمل­های غذایی حاوی ویتامین B7 مصرف نشود.

- 3 ساعت قبل از نمونه­ گیری از خواب بیدار شده باشید.

- 30 دقیقه قبل از انجام آزمایش در داخل آزمایشگاه نشسته باشید و استرس نداشته باشید.

- تحریک پستان شب قبل از آزمایش انجام نشود.

- از پوشیدن لباس تنگ یا سوتین در شب قبل از انجام آزمایش خودداری نمایید.

- شب قبل از آزمایش حتما به میزان کافی بخوابید.(6 تا 8 ساعت)

- از مصرف دارو‌های کلرپرومازین، متیل دوپا، استروژن و مورفین قبل از آزمایش خودداری نمایید.

آزمایش پرولاکتین باید ناشتا بود؟

بیمار ترجیحا ناشتا باشد. بهتر است نمونه گیری در صبح انجام شود.

بهترین زمان آزمایش پرولاکتین

بهترین زمان برای آزمایش پرولاکتین سه ساعت بعد از بیدار شدن از خواب و به هنگام ناشتایی است. در روز سوم پریود باید انجام شود و نباید شب قبل از آزمایش نزدیکی جنسی و فعالیت ورزشی داشته باشید.

آزمایش پرولاکتین در زمان پریود

این آزمایشی است که محدودیتی برای انجام آن در طول سیکل قاعدگی نیست اما مانند سایر آزمایشات هورمونی بهتره در روز سوم تا پنجم پریود انجام شود.

مصرف چه داروهایی باعث بالارفتن پرولاکتین می شود؟

در کنار بیماری های گفته شده مصرف برخی از داروهای خاص می تواند منجر به افزایش پرولاکتین خون شوند. این داروها عبارتند از:

•  داروهای ضد افسردگی
•  بوتیروفنون ها
•  استروژن ها
•  مسدود کننده H2
•  متیل دوپا
•  متوکلوپرامید
•  داروهای مخدر
•  فنوتیازین ها
•  رزین ها
•  ریسپریدون
•  وراپامیل

مصرف محصولات ماری جوانا نیز می توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. همچنین گیاهانی مثل شنبلیله، تخم رازیانه و شبدر قرمز نیز باعث افزایش پرولاکتین می شوند.

در چه صورتی آزمایش پرولاکتین تکرار می شود؟ 

در برخی موارد ممکن است به طور موقت سطح پرولاکتین خون شما بالا باشد اما بیماری خاصی از موارد گفته شده شما را تهدید نکند. با توجه به شرایط شما ممکن است پزشک آزمایش پرولاکتین را برایتان تکرار کند تا از نتیجه و تشخیص خود مطمئن شود. موارد زیر می توانند سطح پرولاکتین را به طور موقت افزایش دهند:

•  استرس عاطفی یا جسمی بصورت موقت در روزهای قبل از آزمایش
• مصرف وعده های غذایی پر پروتئین
•  تحریک شدید پستان
•  معاینه اخیر پستان
•  ورزش هایی که اخیرا انجام شده است.

تفسیر نتایج آزمایش های پرولاکتین بسیار پیچیده و تخصصی است. بنابراین ممکن است پزشک شما را نزد متخصص غدد که در زمینه بررسی هورمون ها تخصص دارد بفرستد تا تشخیص دقیق تری انجام شود.

نتایج طبیعی آزمایش پرولاکتین

در صورتی که جواب ازمایشات پرولاکتین به میزان مشخص و در حد متعادل باشد، از نظر پزشکی طبیعی است و مشکلی وجود ندارد و یا می توان گفت موارد بالا به دلیل تغییرات هورمون پرولاکتین نمی باشد. مقادیر طبیعی پرولاکتین عبارتند از:

- مردان: کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر (425 میکروگرم بر لیتر)

 - زنان غیر باردار: کمتر از 25 نانوگرم در میلی لیتر (25 میکروگرم بر لیتر)

- زنان باردار: 80 تا 400 نانوگرم در میلی لیتر (80 تا 400 میکروگرم بر لیتر)

البته بسته به آزمایشگاهی که این کار را انجام می دهد ممکن است میزان طبیعی این هورمون از نظر آزمایشگاه های مختلف کمی متفاوت باشد. زیرا برخی از آزمایشگاه ها از اندازه گیری های مختلف استفاده می کنند یا نمونه های مختلفی را آزمایش می کنند. بنابراین نباید تنها نتایج این مقاله را معیار قرار دهید و بهتر است در مورد نتیجه آزمایش خود حتما با پزشکتان صحبت کنید.

در چه صورتی نتایج آزمایش پرولاکتین غیر طبیعی است؟

اگر فرد دچار برخی بیماری های خاص باشد هورمون پرولاکتین در بدن وی بالاست و آزمایش پرولاکتین مقدار بالاتری از حد طبیعی را نشان می دهد. این بیماری ها عبارتند از:

• آسیب یا سوزش قفسه سینه
• بیماری ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس
• غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید را تولید نمی کند (کم کاری تیروئید)
• بیماری های کلیوی
• تومور هیپوفیز که باعث ایجاد پرولاکتین (پرولاکتینوما) بیشتر می شود
•  سایر تومورها و بیماری های هیپوفیز در منطقه هیپوفیز

 پرولاکتین و باروری

اگر آزمایش پرولاکتین شما نتایج غیر طبیعی را نشان دهد، باید علت اصلی بی نظمی سطح پرولاکتین مشخص شود و حتما برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهید. شاید درمان بسیار ساده باشد و تنها نیاز باشد که مصرف برخی از داروها را قطع کنید و یا ممکن است دچار کم کاری تیروئید شده باشید که باید آن را درمان کنید تا پرولاکتین به سطح طبیعی خودش برسد. زمانی که سطح پرولاکتین شما متعادل شود و به سطح طبیعی خود برسد احتمال بارداری شما نیز بسیار افزایش پیدا می کند.

سخن آخر

هورمون پرولاکتین هورمونی نیست که در حالت های عادی نا منظم شود بلکه فقط در شرایط خاص گفته شده می تواند کم و زیاد شود. بنابراین در صورت تشخیص میزان پرولاکتین غیر طبیعی حتما باید به دنبال یافتن علت اصلی آن و درمان قطعی باشید تا دوباره میزان این هورمون به سطح عادی خودش برگشته و دچار عوارض بعدی آن نشوید.