خیلی از مامان ها نگران این هستند که چرا شکمشون بزرگ نشده و حتما وزن جنین کم است یا به اندازه کافی رشد نکرده، در این مقاله میخوایم درباره وزن جنین صحبت کنیم و اینکه چه جنینی از نظر وزنی محدود میشه و چه اقداماتی باید انجام داد.
عمومی ترین تعریف محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) حالتی است که وزن جنین کمتر از 10 درصد وزن مناسب سن حاملگی است و از طریق اولتراسوند تعیین می شود. این حالت با عنوان کوچک برای سن بارداری (SGA) و یا محدودیت رشد جنین نیز نامیده می شود.
وزن نرمال جنین چقدر است؟
در هفته 15 جنین روزی 5 گرم ؛ در 15 هفتگی 15-20 گرم و در 34 هفتگی 30-35 گرم وزن میگیرد. (پس نتیجه میگیریم جنین از 34 هفتگی به بعد بیشتر وزن میگیرد) وزن نرمال در جنین رسیده یعنی جنین هایی که از 37 هفته و 6 روز تا 41 هفته و 6 روز ب دنیا آمده ند حدود 2.500 تا 4000 گرم است.
آیا انواع مختلف IUGR وجود دارد؟
اساسا دو نوع مختلف IUGR وجود دارد:
- IUGR قرینه یا اولیه توسط کاهش اندازه تمام اندام های داخلی تعیین می شود. IUGR قرینه 20 تا 25 درصد از تمام موارد IUGR را تشکیل می دهد.
- IUGR غیرقرینه یا ثانویه حالتی است که اندازه سر و مغز طبیعی است، اما شکم کوچکتر است. به طور معمول این حالت تا سه ماهه سوم مشخص نمی شود.
عوامل خطر برای پیشرفت محدودیت رشد داخل رحمی جنین چیست؟
بارداریهایی که یکی از شرایط زیر را دارند ممکن است بیشتر در معرض خطر IUGR باشند:
- وزن مادر کمتر از 100 پوند
- تغذیه نامناسب در دوران بارداری
- نقص های زایمان یا ناهنجاری های کروموزومی
- استفاده از مواد مخدر، سیگار، و / یا الکل
- فشار خون بالا ناشی از بارداری (PIH)
- اختلالات جفتی
- ناهنجاری های بند ناف
- حاملگی چندقلو
- دیابت حاملگی در مادر
- سطح پایین مایع آمنیوتیک
حجم مایع آمنیوتیک|رنگ مایع آمنیوتیک|درمان کاهش مایع آمنیوتیک
دیابت حاملگی و راه های پیشگیری و درمان آن
علائم داشتن پره اکلامپسی و اکلامپسی در بارداری
IUGR چگونه تشخیص داده می شود؟
یکی از مهم ترین مواردی که در تشخیص IUGR وجود دارد اطمینان از تاریخ دقیق حاملگی است. سن حاملگی را می توان با استفاده از روز اول از آخرین دوره قاعدگی (LMP) و همچنین با محاسبات اولیه اولتراسوند محاسبه کرد. پس از تعیین سن حاملگی، روشهای زیر برای تشخیص IUGR استفاده می شود:
- قد جنین که با سن حاملگی همخوانی ندارد
- اندازه گیری های تعیین شده در سونوگرافی کوچکتر از حد انتظار برای سن حاملگی است
- یافته های غیر طبیعی که توسط سونوگرافی داپلر کشف شده است.
پزشکان راه های بسیاری برای برآورد اندازه نوزادان در دوران بارداری دارند یکی از ساده ترین و رایج ترین اندازه گیری فاصله فوندوس مادر ( بالای رحم ) تا استخوان شرمگاهی است بعد از هفته 20 بارداری، اندازه گیری در سانتی متر معمولاً با تعداد هفته از بارداری مربوط است اندازه گیری بیش از حد انتظار پایین ممکن است نشان دهد که نوزاد آن گونه که باید در حال رشد نیست. روش های دیگر برای تشخیص IUGR و ارزیابی سلامت کودک شامل موارد زیر است:
1- سونوگرافی:
آزمون اصلی برای چک کردن رشد نوزاد در رحم، سونوگرافی شامل استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از کودک است. تست سونوگرافی اجازه می دهد که دکتر کودک را در رحم با ابزاری که در بالای شکم مادر حرکت می دهد مشاهده نماید. سونوگرافی می تواند برای اندازه گیری سر و شکم کودک استفاده شود دکتر می تواند با اندازه گیری، نمودار رشد را نسبت به وزن نوزاد مقایسه نماید سونوگرافی همچنین می توانید مقدار مایع آمنیوتیک در رحم را تعیین نماید مورد مقدار پایین مایع آمنیوتیک می تواند IUGR نشان دهد.
2- جریان داپلر:
جریان داپلر یک تکنیک است که با استفاده از امواج صوتی مقدار و سرعت جریان خون در رگ های خونی را اندازه گیری می کند پزشکان ممکن است این آزمون برای بررسی جریان خون در بند ناف و عروق مغز نوزاد استفاده کنید (سونوگرافی داپلر در بارداری).
3- چک وزن:
پزشکان به طور معمول وزن مادر را در هر معاینه و پیش از زایمان چک و ثبت می کنند افزایش وزن در مادر می تواند برای اندازه گیری رشد کودک متولد نشده اش هم استفاده شود اگر یک مادر است افزایش وزن ندارد این می تواند یک مشکل رشد در نوزاد او را نشان دهد.
4- نظارت بر جنین:
این آزمون شامل قرار دادن الکترود حساس در روی شکم مادر است الکترود در محل توسط یک وزن سبک به یک مانیتور متصل می شوند سنسور سرعت و الگوی ضربان قلب کودک را اندازه گیری و آنها را بر روی یک مانیتور نمایش و یا آنها را چاپ می کند.
5- آمینوسنتز:
در این روش (تست آمنیوسنتز چیست؟)، یک سوزن از طریق پوست شکم مادر در رحم و مقدار کمی از مایع آمنیوتیک برای آزمایش برداشته می شود تست ممکن است عفونت و یا برخی از ناهنجاری های کروموزومی که می تواند به IUGR منجر شود را تشخیص می دهد.
پزشک در سه ماهه اول یک معاینه لگن برای ارزیابی اندازه رحم شما انجام پس از آن رشد کودک شما را با اندازه گیری شکم شما در هر ویزیت بررسی می کند اگر اندازه گیری کوچکتر از موعد مقرر که باید باشد نشان دهد برای پیگیری یک سونوگرافی به دقت اندازه و وزن نوزاد شما را مشخص می کند اگر شما در نیمه اول بارداری هستید و اولین بار سونوگرافی می کنید شما ممکن است کوچک کودک به دلیل اشتباه در زمان آخرین دوره پریود شما باشد با این حال، شما سونوگرافی دیگری در چند هفته بعد برای رشد کودک خود انجام دهید اگر سونوگرافی دوم نشان می دهد که کودک شما رشد کم دارد ممکن است IUGR تشخیص داده شود.
محدودیت رشد داخل رحمی چگونه درمان می شود؟
علیرغم تحقیقات جدید، درمان بهینه برای IUGR مشکل ساز است. به احتمال زیاد درمان بستگی به سن بارداری دارد.
اگر سن حاملگی 34 هفته یا بیشتر باشد:
- اگر سونوگرافی داپلر طبیعی باشد باید حجم مایع آمنیون و ضربان قلب جنین(هرروز) بررسی شود.سونوگرافی داپلر باید هر هفته انجام شود و سونوگرافی برای بررسی رشد هر 3-4 هفته ضروت دارد تست های BPP و NST هم باید انجام شود..
- اگر حجم آمنیون کم باشد معمولا زایمان بین 34-37 هفته انجام میشود. ممکن است پزشک زایمان زودرس را توصیه کند.
تست نوار قلب جنین (NST) برای چیست؟
تست بیوفیزیکال پروفایل (BPP) چیست؟
اگر سن حاملگی کمتر از 34 هفته باشد:
- اگر حجم مایع آمنیون طبیعی باشد انجام تست های NST و BPP ضرورت دارد.اگر جنین رشد داشته باشد تا 34 هفتگی صبر میکنند.
- مثل مورد بالا هر 3-4 هفته از لحاظ رشد،سونوگرافی داده میشود و هرهفته سونوگرافی داپلر و تست NST و بررسی حجم مایع آمنیون انجام شود
- اگر نتیجه تست ها غیر طبیعی باشد معمولا مادر بستری میشود تا وقتی که نتیجه تست ها طبیعی شود.
پزشک تا هفته 34 بارداری یا بیشتر به بررسی شرایط ادامه خواهد داد. حال جنینی و میزان مایع آمنیوتیک در طول این زمان بررسی خواهد شد. اگر هر یک از این موارد دچار مشکل شود، توصیه های فوری انجام می شود. مادر هر 2 تا 6 هفته به پزشک مراجعه می کند. اگر زایمان قبل از هفته 34 بارداری توصیه شود، پزشک ممکن است آمنیوسنتز را برای کمک به ارزیابی بلوغ ریه جنین انجام دهد.
کدوم زایمان برای نوزاد دچار محدودیت رشد بهتر است؟
نوع زایمان به عوامل زیادی بستگی دارد که نهایتا پزشک تشخیص میدهد.
- اگر ضربان قلب جنین طبیعی و منظم باشد زایمان طبیعی ضرورت دارد در غیر این صورت یعنی اگر جنین افت ضربان قلب داشته باشد مادرباید زایمان سزارین شود.
- اگر مشکل از جفت باشد یا حجم مایع آمنیوتیک کم باشد زایمان سزارین ضرورت دارد.
خطرات موجود برای نوزادی که با IUGR متولد شده است چیست؟
- افزایش خطر زایمان سزارین
- افزایش خطر ابتلا به هیپوکسی (کمبود اکسیژن در هنگام تولد نوزاد)
- افزایش خطر ابتلا به آسپیراسیون مکانیوم، زمانی است که کودک بخشی از حرکت اول روده را فرو برد. این مسئله باعث می شود آلوئول ها بیش از حد متورم شوند، پنوموتوراکس رخ می دهد و / یا جنین دچار پنومونی باکتریایی می شود.
- هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
- Polycythemia (افزایش تعداد گلبول های قرمز)
- Hyperviskosity (کاهش جریان خون به دلیل افزایش تعداد گلبول های قرمز)
- افزایش خطر ابتلا به اختلالات حرکتی و عصبی
تهیه و تنظیم: گروه سلامت اوما
منبع: americanpregnancy.org
