آزمایش آنتی مولرین هورمون (AMH) چیست؟

بعضی از زوج ها به دلایل مختلف می خواهند چند سال اول زندگی خود را بدون بچه ادامه دهند و بعد بچه دار شوند. از آن جایی که ذخیره فولیکول تخمدان در همان زمان جنینی در تخمدان ها تشکیل می شود و امکان اضافه کردن آن ها نیست در این شرایط زن باید آزمایشی به نام آزمایش آنتی مولرین را انجام دهد تا مشخص شود آیا به اندازه کافی ذخیره فولیکول دارد که بتواند چند سال صبر کند یا باید زودتر باردار شود زیرا به طور طبیعی هم با افزایش سن میزان این ذخیره کاهش پیدا می کند. در این مقاله شما بانوان اومایی عزیز را به طور کامل با آزمایش آنتی مولرین و مواردی که در آن بررسی می شود آشنا می کنیم. با ما همراه باشید.

در این مقاله می خوانیم:

آنتی مولرین چیست؟

AMH یا هورمون آنتی مولرین یک ماده تولید شده توسط سلول های گرانولوزا در فولیکول های تخمدان است.  این ماده در همان مراحل جنینی در فولیکول های اولیه ساخته شده است. در مراحل اولیه فولیکول ها میکروسکوپی هستند و توسط سونوگرافی دیده نمی شوند. در هر چرخه قاعدگی آنتی مولرین ها و  فولیکول ها رشد می کنند. اما تقریبا هیچ آنتی مولرینی در فولیکول ها (اندازه طبیعی فولیکول برای بارداری ) وجود ندارد که بزرگتر از 8 میلی متر باشد. بنابراین، سطوح این هورمون نسبتا ثابت است و تست آنتی مولرین را می توان در هر روز از چرخه پریودی انجام داد. بنابراین:

• AMH بر خلاف FSH، Inhibin B  و استرادیول در تمام طول سیکل قاعدگی ثابت است. به همین دلیل انجام این تست در هر زمان از چرخه قاعدگی امکان پذیر است.
• AMH یکی از تست های مهم در ارزیابی ناباروری است و بعلاوه در تعیین دوز صحیح داروهای باروری (از جمله داروهای مورد استفاده در روش آی وی اف) به پزشک کمک می کند.
• افزایش AMH در تشخیص PCOS (سندرم تخمدان پلی کیستیک) نیز کمک کننده است.

چه افرادی باید تست AMH را انجام دهند؟

زنان کمتر از ۳۸ سال که قصد دارند بارداری خود را بدلیل مسائل شخصی و یا اجتماعی به تاخیر اندازند باید این تست را انجام دهد. اگر در نتیجه انجام این تست مشخص شود که فرد ذخیره تخمدانی پائینی دارد باید زودتر اقدام به باردار شدن کند تا به این وسیله شانس موفقیت خود را در بچه دار شدن افزایش دهند.

زنان مسن‌تر از ۴۰ سال کاندیدهای خوبی برای انجام این تست نیستند زیرا آنها بطور طبیعی بدلیل بالا بودن سن دارای ذخیره تخمدانی کمتری هستند. گروه دیگری که کاندید برای انجام این تست هستند زنانی هستند که در معرض خطر بالائی برای کاهش ذخیره تخمدانی هستند که شامل افرادی است که سابقه خانوادگی برای نارسائی تخمدان دارند و یا مبتلا به بیماری های خودایمنی هستند و بالاخره افرادی که شیمی‌درمانی کرده اند و یا سابقه جراحی تخمدان دارند نیز باید این تست را انجام دهند.

سایر موارد کاربرد این تست عبارتند از:

• ارزیابی فعالیت تخمدانی و باروری
• ارزیابی سندرم تخمدان پلی کیستیک
• پایش (مانیتورینگ) درمان سرطان تخمدان تومورهای ترشح کننده( AMH )
• ارزیابی ناهنجاری جنینی و تشخیص جنسیت آن
• پیش‌بینی شروع دوران یائسگی
• ارزیابی فعالیت بیضه در نوزادان پسر

هورمون آنتی مولرین و باروری

در ادامه با تاثیر هورمون آنتی-مولرین بر باروری آشنا می شویم:

1- چگونه سطح هورمون AMH می تواند یک آزمایش باروری باشد؟

از آنجا که AMH فقط در فولیکول های کوچک تخمدان تولید می شود، اندازه گیری سطح این ماده در خون برای بررسی حجم فولیکول های قابل رشد و باروری در زنان مورد استفاده قرار می گیرد. در این ارزیابی نکات زیر مورد توجه است:

•  تحقیقات نشان می دهد که اندازه فولیکول های در حال رشد به شدت تحت تأثیر حجم فولیکول های اولیه قرار دارد.
• بنابراین، میزان خون AMH منعکس کننده منبع تخمک باقیمانده یا "ذخیره تخمدان" است.
• با افزایش سن زنان، حجم فولیکول های میکروسکوپی باقی مانده کاهش می یابد. به همین ترتیب، میزان خون AMH خون و تعداد فولیکول های انترال تخمدان در سونوگرافی نیز کاهش می یابد.
• زنان با فولیکول های کوچک مانند آنهایی که دارای تخمدان های پلی کیستیک هستند دارای هورمون AMH با ارزش بالا هستند و زنان نزدیک به یائسگی، سطح هورمون آنتی مولرین کمی دارند. 

2- سطح AMH و احتمال حاملگی با روش ای وی اف:

زنان با AMH بالاتر واکنش بهتری به تحریک تخمدان برای روش باروری آی وی اف دارند و تخمک بیشتری را بازیابی می کنند. به طور کلی، داشتن تخمک های بیشتر در روش آی وی اف، میزان موفقیت بیشتری را به همراه می آورد.

AMH در خصوص کیفیت تخمک اطلاعات زیادی به ما نمی دهد، اما تعداد آن ها را به ما می گوید. هرچه تعداد بیشتر باشد احتمال وجود حداقل یک نطفه با کیفیت بالا برای انتقال به رحم نیز بیشتر خواهد بود. 

تحقیقاتی در مورد استفاده از سطوح AMH برای پیش بینی نتایج آی وی اف انجام شده است. نتایج این تحقیقات به شکل زیر است:

• سطوح بالای AMH با بازیابی تخمک های بیشتر، نرخ بالای تولد و شانس بالای فریز کردن جنین های باقی مانده ارتباط دارد.

• میزان کمAMH  باعث ناموفق بودن آی وی اف در زنان زیر 35 سال نمی شود.

• زوجها نباید به خاطر کمبود AMH از امتحان کردن روش آی وی اف دست بردارند زیرا میزان موفقیت در این موارد باز هم معقول است.

میزان نرمال ای ام اچ

برخی از مشکلات مربوط به تفسیر سطوح هورمون AMH می باشد. از آنجایی که این تست هنوز کاملا در بین مردم رایج نشده است و افراد کمی آن را انجام می دهند، سطوح در نظر گرفته شده به عنوان "طبیعی" هنوز مشخص نشده است و متخصصان در این زمینه به توافق نرسیده اند.

اما جدول زیر به عنوان مرجع دستورالعمل تفسیر AMH را در اختیار ما قرار میدهد.

تفسیر نتیجه آزمایش آنتی مولرین

تست AMH در فرآیند لقاح خارج رحمی (IVF) کاربرد دارد. میزان AMH با احتمال موفقیت آیِ وی اف ارتباط دارد

•  AMHدر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش می یابد.
•  AMHدر برخی از انواع سرطان های تخمدان افزایش می‌یابد.
• کاهش AMH در دوره‌ی درمان تومورهای تخمدان که این هورمون را تولید می کنند نشان دهنده‌ی اثربخشی درمان است.
• کاهش قابل ملاحظه در سطح AMH نشان دهنده ی شروع یائسگی است.
• سطح هورمون AMH در دختربچه‌ها و پس از یائسگی پائین است.
•  AMH توسط فولیکول در حال رشد در تخمدان با سرعت ثابتی تولید می شود و مقدار آن تحت تاثیر قرص های ضدبارداری یا حاملگی قرار نمی‌گیرد.

این هورمون در مردان نیز وجود دارد. فقدان یا پائین بودن سطح این هورمون در پسربچه‌ها ممکن است در اثر اختلال در ژن AMH باشد و معمولا در صورت عدم رشد بیضه ها یا در اختلال در عملکرد بیضه‌ها دیده می شود. فقدان آندروژنها منجر به ناهنجاری دستگاه تناسلی و اندام های جنسی می شود.

طبیعی بودن سطح AMH و آندروژن ها در پسربچه‌هائی که بیضه‌ی آنها پائین نیامده به این معنی است که بیضه‌ها وجود دارند و فعالیت آنها هم طبیعی است ولی از نظر فیزیکی در جایگاه طبیعی خود قرار نگرفته‌اند.

روش های آزمایش ذخیرۀ تخمدان

هورمون آنتی مورلین یکی از آزمون های بالقوه برای تشخیص میزان ذخایر تخمدان است. آزمایش های دیگری نیز وجود دارد که در حال حاضر برای ارزیابی میزان تخمک باقی مانده استفاده می شود. هیچ کدام از این آزمایش ها کامل نیستند و متخصصان باروری اغلب از ترکیبی از آزمون ها استفاده می کنند تا بتوانند برآورد بهتری از میزان تخمک های باقی مانده برای باروری بدست آورند.

سخن آخر

آزمایش آنتی مولرین امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است زیرا بسیاری از زوج ها گرایش به تک فرزندی دارند و به همین دلیل نمی خواهند در سال های اول ازدواج خود پروسه بارداری را طی کنند. این آزمایش به آن ها نشان می دهد تا چه مدت می توانند صبر کنند و احتمال بارداری زن تا کی بصورت طبیعی است. بنابراین استرس نازایی را از بین می برد. به علاوه در تشخیص برخی بیماری های دیگر که در مقاله به آن ها اشاره کردیم نیز کمک کننده هستند.