تولید مثل یک تجربه ساده و طبیعی برای اکثر زوج ها است. با این حال، برای برخی از زوج ها، کاری دشوار است. باروری مرد به طور کلی بر میزان و کیفیت اسپرم او متکی است. اگر تعداد اسپرم مرد پایین باشد و یا اگر اسپرم از کیفیت پایین برخوردار باشد، بارداری او دچار مشکل می شود و حتی غیرممکن می شود. نازایی مردان هنگامی تشخیص داده می شود که پس از آزمایش هر دو طرف، مشکلات تولید مثل در مردان دیده شود.نازایی مردها فرایندی پیچیده است. برای این که همسر شما باردار شود باید موارد ذکر شده در ادامه اتفاق بیفتد:
- باید اسپرم سالم تولید کنید. در واقع این مسئله به رشد و تشکیل اندام های تناسلی مرد در سن بلوغ مربوط می شود. حداقل یکی از بیضه ها باید عملکرد درستی داشته باشد و بدن شما باید تستوسترون و هورمون های دیگر را تولید کنند تا اسپرم تولید شده و از آن حفاظت شود.
- اسپرم باید به مایع منی منتقل شود. هنگامی که اسپرم در بیضه ها تولید شد، لوله هایی آن را منتقل کرده و با مایع منی مخلوط می کنند و مخلوط از آلت تناسلی خارج می شود.
- باید اسپرم به مقدارکافی در مایع منی موجود باشد. اگر تعداد اسپرم در مایع منی کم باشد، احتمال دستیابی اسپرم به تخمک و لقاح کاهش می یابد. تعداد کم اسپرم کمتر از 15 میلیون اسپرم در میلی لیتر مایع منی یا کمتر از 39 میلیون به ازای هر دفعه خروج می باشد. با راههای افزایش اسپرم در مردان آشنا شوید.
- اسپرم باید عملکرد درستی داشته باشد و قادر به حرکت باشد. اگر حرکت یا عملکرد اسپرم ( آزمایش اسپرم چگونه است؟) غیرطبیعی باشد، قادر به رسیدن و نفوذ به تخمک نیست.
علت پزشکی نازایی در مردان
نازایی مرد می تواند در اثر عمل جراحی یا مشکلات بهداشتی سلامتی باشد. بعضی از این دلایل عبارتند از:
مشکلات تولید اسپرم
- علل کروموزومی یا ژنتیکی
- بیضه های پایین نیامده (مشکل پایین نیامدن بیضه در هنگام تولد)
- عفونت
- پیچش (چرخید بیضه در اسکروتوم)
- واریکوسل (رگهای واریس از بیضه ها)
- داروها و مواد شیمیایی
- آسیب تابشی
- علت ناشناخته
واریکوسل
واریکوسل ( درمان واریکوسل با دارو ) تورم رگ هایی است که به بیضه ها می رسند. این رایج ترین دلیل نازایی مردها است. اگرچه دلیل اصلی این مسئله مشخص نیست، اما شاید به خاطر دمای غیرطبیعی بیضه ها باشد. این بیماری باعث کاهش کیفیت اسپرم می شود. درمان واریکوسل موجب افزایش عملکرد و تعداد اسپرم ها می شود و در برخی موارد که از روش های دیگر مثل لقاح مصنوعی استفاده می شود نتیجه مطلوب تری مشاهده می شود.
عفونت
برخی عفونت ها باعث اختلال سلامت و تولید اسپرم می شوند و یا زخمی که ایجاد می شد موجب بسته شدن مسیر اسپرم می شود. این عفونت ها شامل تورم اپیدیدیمیس (زائده طويل و باريک عقب بيضه که شامل مجارى خروجى منى است) یا تورم بیضه و یا عفونت های انتقالی توسط نزدیکی جنسی شامل ایدز یا سوزاک ( بهترین دارو برای درمان سوزاک ) می باشند. اگرچه برخی از عفونت ها به بیضه آسیب دائمی وارد می کنند اما در اغلب موارد اسپرم می تواند دوباره تولید شود.
انسداد انتقال اسپرم
- عفونت
- مشکلات مربوط به پروستات
- عدم وجود مجرای ترشحی بیضه
- وازکتومی
- مشکلات جنسی(مشکلات نعوظ و انزال)
- انزال زودرس
- عدم انزال
- اختلال نعوظ
- مقاربت نادر
- آسیب نخاعی
- جراحی پروستات
- آسیب به اعصاب
- بعضی از داروها
مشکلات انزال
انزال نشدن زمانی اتفاق می افتد که مایع منی در هنگام ارگاسم به جای ورود به نوک آلت تناسلی وارد مثانه شود. با درمان انزال عقب گرد آشنا شوید. بیماری هایی از قبیل دیابت، ناراحتی های نخاعی، عمل جراحی مثانه و پروستات دلیل این اتفاق می باشند. برخی مردها که مبتلا به دیابت هستند یا عمل نخاع انجام داده اند قادر به خروج مایع منی نیستند هرچند اسپرم تولید می شود. در این موارد از اسپرم می توان در روش های دیگر حامله شدن استفاده کرد.
مشکلات هورمونی
- تومورهای هیپوفیز
- کمبود مادرزادی LH / FSH (مشکل هیپوفیز از زمان تولد)
- سوء استفاده از استروئید آنابولیک (آندروژنی)
تومور ها
تومورهای سرطانی غیر بدخیم بر اندام تناسلی مرد اثر می گذارند؛ در واقع بر غده هایی که هورمون های باروری تولید می کنند اثر می گذارند. در برخی موارد عمل جراحی، پرتوافشانی یا شیمی درمانی که برای درمان غدد سرطانی استفاده می شود بر باروری مرد اثر می گذارد.
متعادل نبودن هورمون ها
نازایی به دلیل ناهنجاری های بیضه یا نابهنجاری هایی که سیستم های هورمونی را تحت تاثیر قرار می دهد (مثل هیپوتالاموس، غده هیپوفیز، تیروئید و غده فوق کلیوی) اتفاق می افتد. تستوسترون کم و سایر مشکلات هورمونی مشکلات زیادی ایجاد می کند.
آنتی بادیهای اسپرم
- وازکتومی
- آسیب یا عفونت در اپیدیدیم
- علت ناشناخته
آنتی بادی
- پادتن هایی که به اسپرم حمله می کنند. پادتن های ضد اسپرم سلول هایی سیستم ایمنی بدن هستند که اشتباها اسپرم را مهاجمی مضر شناسایی کرده و تلاش در نابودی آن دارند.
سایر دلایل نازایی در مردان
عدم نزول بیضه ها
در برخی آقایان در طول تکمیل جنین، یک یا دو بیضه از شکم به کیسه بیضه وارد نشده است. در این شرایط مرد نازا می شود.
نقص در لوله های اسپرم ساز
عیب در لوله هایی که اسپرم را انتقال می دهند. لوله های مختلفی اسپرم را انتقال می دهند. این لوله ها به دلایل مختلف مانند زخم های غیرعمدی در عمل جراحی، عفونت( نام آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری)، شرایط ژنتیکی و ورم مثانه بسته می شوند. مسدود شدن در مناطق مختلف می تواند ایجاد شود به عنوان مثال در بیضه، لوله هایی که به بیضه ختم می شوند، در اپیدیدیمیس، در مجرای ترشحی بیضه، نزدیک به کانال خرجی یا در مجرای پیشاب.
عیوب کروموزوم
بیماری های ارثی مانند سندروم کلاین فلتر (حالتی که مرد با دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y متولد شده است) مشکلاتی در اندام های تناسلی ایجاد می کنند. سایر بیماری های ژنتیکی که مربوط به باروری می شوند شامل ورم مثانه، سندروم کالمن و سندروم کارتاجینر می باشند.
مشکلات هنگام نزدیکی
این مسئله شامل مشکل در هنگام نعوظ، انزال زودهنگام، آمیزش دردناک ( اختلال جنسی واژینیسموس را بشناسید ) یا مشکلات دیگر مانند مشکلات روحی که بر نزدیکی اثر می گذارند.
بیماری سلیاک
بی نظمی در هضم غذا که به دلیل حساسیت نسبت به گلوتن اتفاق می افتد می تواند موجب نازایی شود. باروری پس از حذف گلوتن از رژیم غذایی بهبود می یابد.
داروهای خاص
مصرف طولانی مدت استروئید آنابولیک، داروهای سرطان، قرص های ضدقارچ و قرص های زخم معده موجب کاهش تعداد اسپرم و نازایی می شود.
عمل جراحی
برخی عمل ها از خروج اسپرم جلوگیری می کنند مانند قطع مجراى ترشحى بيضه، جراحی فتق، جراحی بیضه، پروستات، عمل جراحی برای سرطان بیضه یا مقعد. در بیشتر موارد عمل جراحی برای از بین بردن مسدودیت یا تولید دوباره اسپرم انجام می شود.
عوامل محیطی
اگر بیش از حد در مقابل عناصر محیطی مثل گرما، مواد شیمیایی یا سمی قرار بگیرید تولید و عملکرد اسپرم کاهش می یابد. عوامل اصلی شامل:
- مواد شیمیایی صنعتی. اگر به مدت طولانی در معرض بنزن، تولوئن، زیلن، افت کش، علف کش، محلول های آلی و رنگ ها باشید، تعداد اسپرم ها کم می شود.
- در معرض فلزات سنگین. در معرض سرب یا سایر فلزات سنگین بودن نیز موجب نازایی می شود.
- پرتوافشانی و اشعه ایکس. هنگامی که در معرض پرتوها باشید تولید اسپرم کاهش می یابد. در برخی موارد نیز به صورت خود به خود تولید به حالت طبیعی بر می گردد. مقدار زیاد پرتو باعث کاهش دائمی اسپرم می شود.
- گرم شدن بیش از حد بیضه ها. دمای بالا باعث می شود تولید و عملکرد اسپرم دچار مشکل شود. استفاده دائمی از سونا و حمام های داغ موجب کاهش تعداد اسپرم ها می شود.
مدت زیاد نشستن، پوشیدن لباس های تنگ، استفاده از لپ تاپ برای مدت طولانی باعث افزایش دما در کیسه های بیضه می شود و تولید اسپرم را کاهش می دهد.
سلامتی، روش زندگی و عوامل دیگر
عوامل دیگری که باعث نازایی می شوند شامل:
- استفاده از مواد مخدر. استروئید آنابولیک برای تقویت و رشد عضلات و ماهیچه ها استفاده می شوند اما می توانند موجب کاهش تولید اسپرم و کوچک شدن بیضه ها شوند. استفاده از کوکائین و ماریجوانا باعث کاهش موقتی تعداد و کیفیت اسپرم می شود.
- مشروبات الکلی. مشروبات الکلی باعث کاهش سطح تستوسترون و تولید اسپرم می شوند. بیماری های کلیوی که به دلیل مصرف الکل ایجاد می شوند نیز منجر به نازایی می شوند.
- مصرف تنباکو. افرادی که سیگار می کشند تعداد اسپرم کمتری نسبت به افرادی که نمی کشند تولید می کنند.
- استرس های احساسی. استرس موجب اختلال هورمون هایی می شود که برای تولید اسپرم مورد نیاز هستند. استرس های شدید مثل مشکل باروری موجب می شود تعداد اسپرم کم شود.
- وزن. چاقی به شکل های مختلف موجب نازایی می شود به عنوان مثال چاقی بر اسپرم ها اثر می گذارد و تغییرات هورمونی ایجاد کرده و موجب نازایی می شود.
- برخی شغل ها مانند جوشکاری، رانندگی طولانی مدت بر باروری اثر می گذارند.
زمان بندی فعالیت جنسی برای بهترین نتیجه باروری
سطح هورمون مردانه و زنانه با توجه به زمان روز تغییر می کنند. برخی راهنمایی های زمان بندی ممکن است مفید باشد.
باروری و تغییرات فصلی:
در برخی مطالعات، تعداد اسپرم های بالاتر در زمستان نسبت به تابستان گزارش شده است. برای زنان، باروری موفق در فصل هایی است که روزهای طولانی تری دارند.
نظارت بر دمای بدن:
برای تعیین زمان تخمک گذاری و در نتیجه زمان باروری، یک زن باید دمای بدن خود را اندازه گیری کند. تغییر دمای بدن با نوسانات هورمونی همخوانی دارد. با بررسی الگوهای دمای بدن پس از چند ماه، زوج ها می توانند تخمک گذاری را پیش بینی کنند و فعالیت جنسی خود را بر اساس آن برنامه ریزی کنند.
فرکانس مقاربت:
روشن نیست که چه فرکانس مقاربتی باعث بارداری می شود. بعضی از پزشکان فکر می کنند رابطه جنسی بیش از 2 روز در هفته ( در هفته چند بار نزدیکی کنیم؟) هیچ مزیتی ندارد. علاوه بر این، فعالیت جنسی مکرر باعث کاهش تعداد اسپرم در طی انزال می شود. با این حال، برخی مطالعات نشان داده اند که داشتن مقاربت هر روز و یا حتی چند بار در روز، قبل و در طی تخمک گذاری، احتمال حاملگی را افزایش می دهد. اگرچه تعداد اسپرم در هر انزال پایین است، اما عرضه مایع منی به طور مداوم احتمال رسیدن آن به تخمک را افزایش می دهد.
رعایت رژیم غذایی در نازایی مردان
هر کس باید یک رژیم غذایی سالم با میوه های تازه، سبزیجات و دانه های جامد داشته باشد. چربی های حیوانی را با روغن های مونو سدیم مانند روغن زیتون جایگزین کنید. برخی از مواد مغذی خاص و ویتامین ها برای تأثیر آنها بر ناباروری و سلامت اسپرم مورد مطالعه قرار گرفته است. آنها شامل ویتامین های آنتی اکسیدان (ویتامین C، ویتامین E ( تاثیر ویتامین e بر اسپرم ) و مکمل های غذایی L-Carnitine و L-acetylcarnitine ) هستند.
سایر تغییرات شیوه زندگی در نازایی
راهنمایی های دیگر برای کمک به باروری عبارتند از:
- از سیگار و هر دارو که ممکن است بر تعداد اسپرم و یا کاهش عملکرد جنسی تاثیر بگذارد اجتناب کنید.
- مردان با وزن بالا باید سعی کنند وزن خود را کاهش دهند، زیرا چاقی ممکن است باعث ناباروری شود.
- استراحت کافی و ورزش متوسط، اما به طور منظم. (ورزش بیش از حد می تواند باروری را مختل کند.)
- استرس ممکن است به کاهش کیفیت اسپرم کمک کند.
- گرچه مطالعات نشان می دهد که لباس های تنگ هیچ گونه تهدیدی برای باروری مردان نیست، اما بهتر است لباس های گشاد بپوشید.
- برای جلوگیری از گرمای بیش از حد، مردان باید از حمام گرم، دوش و اتاق بخار اجتناب کنند.
- از استفاده از روان کننده های جنسی ( طرز استفاده از ژل لوبریکانت) اجتناب کنید زیرا ممکن است بر روی حرکت اسپرم تاثیر بگذارد.
نقش مقابله با استرس در نازایی
فرآیند درمان باروری تغییر احساسات را نیز پیشنهاد می کند. تقریبا هیچ راهی مطمئن برای پیش بینی اینکه زوج ها در نهایت باردار می شوند یا خیر وجود ندارد. بسیاری از درمان های جدید قابل توجه هستند اما تولد نوزاد زنده را تضمین نمی کنند. بار عاطفی روی زوج قابل توجه است و برخی برنامه ریزی مفید است:
- تصمیم بگیرید که چه تعداد و چه نوع رویه های احساسی و مالی قابل قبول است و حد مجاز را تعیین کنید. درمان های باروری گران است. بارداری موفقیت آمیز اغلب به تلاش های مکرر بستگی دارد.
- برای تولد چندقلو ( چطور دوقلو باردار شوم؟) آماده باشید زیرا نتیجه بارداری موفق است (به ویژه اگر از فن آوری های تولید مثل استفاده می شود). بارداری که باعث ایجاد چندقلو می شود، پیچیدگی های جدید و مشکلات عاطفی جدیدی دارد.
- گزینه های جایگزین (سرپرستی فرزند، اسپرم یا تخمک اهدایی و یا زندگی بدون فرزند) را در اسرع وقت در روند باروری تعیین کنید. این امر می تواند اضطراب را در طول درمان و احساس ناامیدی ( راه های نجات از افسردگی) را کاهش دهد.
منبع: www.mayoclinic.org
