چرا قلب جنین تشکیل نمیشه؟

تشکیل قلب یکی از اولین و حیاتی ترین مراحل رشد جنین است. در واقع، قلب معمولاً در هفته‌های سوم تا پنجم بارداری شروع به شکل‌گیری می‌کند و در هفته‌های آخر ساختار کلی آن تکمیل می‌شود. اما در برخی موارد نادر، قلب جنین اصلاً شکل نمی‌گیرد یا روند رشد آن به‌طور کامل متوقف می‌شود. این موضوع از نظر بسیاری از والدین شوکه‌کننده و غم‌انگیز است، می‌تواند وجود ژنتیکی، محیطی، محیطی یا ترکیبی از این عوامل را داشته باشد

خانم دکتر نداسالاریه، متخصص زنان و زایمان در این مورد میفرمایند:«شایعترین علت عدم تشکیل ضربان قلب جنین، ناهنجاری خودجنینه و ربطی به ژنتیک پدرو مادر نداره پدرو مادر ممکنه از نظر ژنتیکی سالم باشه ولی به دلیل مشکلات ژنتیکی که جنین داره ممکنه بدن به صورت خودکار میاد جنین ناسالم رو پس میزنه مثل زمان هایی که گفتیم اگه اشعه رادیولوژی یا کارهای گرافی دندان کاری کرده باشه که به جنین آسیب زده باشه جنین ناهنجاری داشته باشه قانون همه یا هیچ باعث میشه که اون جنین اصلا ضربان قلب نداشته باشه  

رشد طبیعی قلب جنین چگونه آغاز می شود؟

لوله‌ی قلب کم‌کم شروع می‌کنه به پیچ خوردن و به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شه، تا اینکه تا آخر هفته‌ی هشتم، یه قلب چهارتا حفره‌ای کامل شکل می‌گیره. اما اگه اصلاً قلبی تشکیل نشه، با یکی از نادرترین ناهنجاری‌های جنینی به اسم آکاردیا (Acardia) روبه‌رو هستیم

آکاردیا چیست و چه زمانی رخ می دهد؟

آکاردیا حالتی است که در آن، جنین بدون قلب رشد می کند. این اتفاق نادر بوده و تنها در شرایط خاص مانند دوقلویی از نوع مونوکوریونیک دیده می‌شود. در چنین شرایطی، یک جنین سالم از طریق جفت، خون را به جنین دیگر پمپاژ می‌کند. به این وضعیت TRAP Sequence (توالی پرفیوژن شریانی معکوس) گفته می‌شود.در TRAP، جنین بدون قلب (که به آن acardiac twin گفته می‌شود)، به‌دلیل وابستگی کامل به گردش خون جنین سالم، قادر به تشکیل اندام‌های حیاتی مثل قلب، سر یا مغز نیست و به صورت ناقص باقی می‌ماند.

اولین دلیل اصلی تشکیل نشدن قلب جنین

1. اختلالات ژنتیکی

اختلالات ژنتیکی یکی از شایع‌ترین علل ناهنجاری‌های شدید رشد اندام‌ها هستند. جهش در ژن‌هایی که مسئول رشد و تقسیم سلولی هستند، می‌توانند مانع از تشکیل لوله‌های صحیح لوله شوند. در برخی موارد، ناهنجاری کروموزومی مانند تریزومی ۱۸ یا تریزومی ۱۳ با ناهنجاری‌های عصبی شدید همراه هستند، این موارد باعث مرگ زودرس جنین می‌شوند.

۲. اختلالات بدنی

نقش خونرسانی در رشد جنینی حیاتی است. اگر در اوایل بارداری مشکلی در جریان خون در ناحیه‌ای که قلب قرار می‌گیرد شکل بگیرد، ممکن است این اندام به‌طور کامل شکل نگیرد. در توالی TRAP نیز، جهت معکوس جریان خون باعث می‌شود قلب هرگز رشد نکند

3. خطاهای رشد جنینی

رشد قلب نیازمند شناسایی سلول‌ها، تعیین‌های مولکولی و ژن‌های تنظیم‌کننده است. اگر این مراحل با مشکل مواجه شود، ممکن است جلوی شکل گیری قلب را بگیرد. این مسئله می‌تواند دلیل ناشناخته باشد، مشکلات متابولیک یا اختلال در تقسیم سلولی رخ دهد.

4. عوامل محیطی و مادری

شرایط جسمی و محیطی مادر در هفته‌های ابتدایی بارداری نیز می‌تواند بر رشد قلب تأثیر بگذارد. عواملی مانند:

• دیابت کنترل نشده 
• مصرف الکل یا مواد مخدر
• قرار گرفتن در داروهای خاص یا مواد سمی
• تشخیص‌هایی مثل سرخجه یا توکسوپلاسموز

علائم و نشانه های عدم وجود قلب در بارداری

تشخیص اینکه قلب جنین تشکیل نشده، معمولاً در اولین (بین هفته های ۶ تا ۹ بارداری) انجام می شود. مهم ترین نشانه ها

•  نبود قلب در سونوگرافی 
• اندازه غیرطبیعی ساک حاملگی 

در برخی موارد، پزشک ممکن است سونوگرافی مجدد یا آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون HCG تجویز شود تا مطمئن شوید که خطایی در تشخیص رخ نداده است.

پیامدهای عدم وجود قلب برای مادر و جنین

از نظر پزشکی، جنینی که قلب ندارد، قادر به زنده ماندن نیست. زیرا قلب برای خونرسانی به مغز و سایر اندامها حیاتی است. بنابراین در چنین بارداری‌هایی، معمولاً به مادر توصیه میشود جنین را سقط کند.در بارداری‌های دوقلویی مبتلا به TRAP، هدف پزشکان حفظ سلامت جنین سالم است. به همین دلیل ممکن است مداخلاتی مانند:

• بستن بند ناف جنین بدون قلب
• لیزر مشترک جفت
•  عمل با فرکانس رادیویی (RFA)

برای جلوگیری از آسیب به جنین سالم انجام می شود

آیا می‌توانم از این مشکل عبور کنم؟

در موارد بیشتر، اختلالات شدید مانند آکاردیا قابل جبران است. زیرا منشأ آن‌ها ژنتیکی یا ناشناخته است. با این حال، مادران می‌توانند با توجه به برخی نکات، خطرات جنینی را کاهش دهند:

• برای مراقبت های بارداری مراجعه کنید
• پرهیز از مصرف داروهای مضر بدون تجویز پزشک
• کنترل بیماری‌هایی مانند ترکیب یا فشار خون
• مصرف مکمل های اسید فولیک پیش از بارداری

نتیجه گیری

تشکیل نشدن قلب جنین، یکی از شدیدترین و نادرترین ناهتجاری های دوران بارداری است که معمولاً به دلایل ژنتیکی، عوامل محیطی  اتفاق می‌افتد. این وضعیت که در مواردی مانند TRAP دیده می‌شود، پیام‌های جدی برای ادامه بارداری دارد. تشخیص زودهنگام از طریق سونوگرافی، مدیریت صحیح بارداری و بررسی علل پزشک متخصص می‌تواند در کاهش آسیب‌های جسمی و روانی برای مادر بیمار باشد.

منبع:Acardiac anomaly: current issues in prenatal assessment and treatment