آمپول آنوکساپارین یا هپارین یا سلکسان در بارداری+نحوه تزریق آن

بدن ما طوری ساخته شده است که بتواند به طور طبیعی در برابر آسیب های خارجی از خود دفاع کند. یکی از توانایی های شگفت انگیز بدن جلوگیری از لخته شدن خون هنگام عبور از رگ ها می باشد. چنان چه در قسمتی از رگ ها خون لخته شود و امکان عبور جریان خون نباشد احتمال از کار افتادن قلب و سکته وجود دارد. به همین دلیل باید سریعا این انسداد از بین برود. این لخته شدن در بارداری به مراتب خطرناک تر است. یکی از داروهایی که از لخته شدن خون در بدن در بارداری جلوگیری می کند آمپول آنوکساپارین یا سلکسان است که یک نوع داروی هپارین با وزن کم ملکولی است. 

در این مقاله می خواهیم برای شما مادر اومایی عزیز راجع به آمپول آنوکساپارین در بارداری و نحوه استفاده از آن و فوایدش برایتان صحبت کنیم تا در صورت لزوم نسبت به آن آگاهی داشته باشید. 

در این مقاله می خوانیم:

آنوکساپارین در  چه مواردی استفاده می شود؟

این دارو کاربردهای فراوانی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  درمان لخته های خون در رگ های پا (ترومبوز ورید عمقی).
•  درمان لخته شدن خون در ریه ها (آمبولی ریه).
•  پیشگیری ازلخته های خون (اختلالات ترومبوآمبولیک)، به ویژه پس از عمل جراحی عمومی یا جراحی بر روی استخوان (جراحی ارتوپدی)، یا در افراد مبتلا به بیماری.
•  درمان لخته های خون در عروق کرونر در آنژین ناپایدار و حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد).
• جلوگیری از لخته شدن خون به صورت عمومی

نحوه عملکرد آنوکساپارین  یا سلکسان چگونه است؟

- لخته های خون به طور معمول فقط برای متوقف کردن خونریزی است که به دلیل آسیب به بافت رخ داده است. فرآیند لخته شدن بسیار پیچیده است و زمانی شروع می شود که سلول های خون به نام پلاکت ها باهم ترکیب شوند و مواد شیمیایی را تولید کنند که پروسه انعقاد را فعال می کنند. بخش نهایی این فرایند شامل ماده ای به نام ترومبین است که ماده دیگری به نام فیبرین را برای تولید پروتئین فعال می کند. فیبرین پلاکت ها را به هم متصل کرده و در نهایت لخته خون ایجاد می شود. بدن در هنگام زخم ها با این روش طبیعی خودش را ترمیم می کند.

- با این حال، گاهی اوقات، لخته شدن خون به صورت غیرطبیعی در داخل رگ های خونی نیز اتفاق می افتد. این حالت ترومبوس نام دارد. این مسئله می تواند خطرناک باشد، زیرا لخته ممکن است در جریان خون ایجاد شده و باعث آمبولی شود. احتمال دارد آمبولی در نهایت به رگ های خونی وارد شده و بنابراین خون ورودی به یک عضو حیاتی مانند قلب، مغز و ریه ها را مسدود کند در این حالت می گوییم فرد دچار ترومبوآمبولی شده است.

- شرایط جسمی برخی افراد نسبت به لخته شدن خون مستعدتر است. این افراد معمولا کسانی هستند که در آن ها اختلالات جریان خون در عروق خونی وجود دارد. به عنوان مثال، در بیماری های عروق کرونر، رسوبات چربی (آترواسکلروز) بر روی دیواره های عروق کرونر می تواند جریان خون را مختل کند، گرایش پلاکت ها را به هم بزند و شروع به لخته شدن خون کند. هنگامی که یک لخته در یک عروق کرونر تشکیل شود، جریان خون را به قلب کاهش می دهد و باعث درد قفسه سینه می شود. همچنین در حالت حاد می تواند منجر به حمله قلبی شود.

- جریان خون آهسته در پا و رگ های لگن نیز می تواند باعث ایجاد لخته در این رگ ها (ترومبوز ورید عمقی) شود. این لخته ها می توانند وارد ریه ها شده و اصطلاحا فرد را دچار آمبولی ریه نمایند. تحرک نداشتن به مدت طولانی، به عنوان مثال به علت وضعیت شدید بیماری و یا جراحی، می تواند خطر این نوع لخته خون را افزایش دهد. آنوکساپارین دارویی است که در این وضعیت استفاده می شود تا با غیرفعال کردن ترومبین این نوع لخته های خون غیر طبیعی را درمان کند. 

نحوه تزریق آمپول سلکسان یا هپارین

سلکسان به صورت تزریق زیر پوست شکم (تزریق زیر جلدی) توسط خود پزشک استفاده می شود که معمولا یک یا دو بار در روز در شکم (حداقل به فاصله ۲ سانت از ناف) انجام می گیرد. دوز و طول درمان مورد استفاده نیز بستگی به ماهیت لخته ای که در حال درمان یا پیشگیری است و نوع پاسخگویی بدن به دارو دارد. بهتر است این آمپول  هربار در مکان قبلی تزریق نشود چون ممکنه کبودی و زخم ایجاد کند. بنابراین سعی کنید بصورت پراکنده تزریق کنید. 

مراحل تزریق آمپول آنوکساپارین برای پزشک یا پرستار:

1.  دست خود و منطقه ای از پوست که در آن قرار است تزریق انجام دهید را تمیز نمایید.
2.  درون سرنگ را نگاه کنید تا مطمئن شوید که این دارو روشن و بی رنگ یا زرد کم رنگ است.
3. نگاهی به سر سوزن انداخته و از محکم بودن آن اطمینان یابید.
4. دراز بکشید و یک چین پوستی بین انگشت اشاره و انگشت شست خود قرار دهید. سر سوزن را به داخل پوست وارد کرده و سپس بر روی پیستون سرنگ برای تزریق دارو فشار دهید. تا اتمام تمام دارو سرنگ را بر روی پوست خود نگه دارید.
5. منطقه تزریق را پس از پایان مالش ندهید.

دو نکته مهم درباره سلکسان:

•  در طول درمان با این دارو، ممکن است نیاز به انجام آزمایش های منظم خون برای نظارت بر تعداد سلول های خونی که پلاکت ها را در خون ایجاد می کنند، باشد.
• همچنین ممکن است پزشک شما سطح پتاسیم را در خون کنترل کند، به خصوص اگر درمان طولانی تر از هفت روز باشد.

آنوکساپارین باید در افراد زیر با احتیاط مصرف شود!

•  افراد بالای 80 سال.
•  افراد با وزن کم یا اضافه وزن
•  افراد مبتلا به کاهش عملکرد کلیه یا نارسایی مزمن کلیه.
•  افراد مبتلا به کاهش عملکرد کبد.
•  افرادی که قبلا تعدادی خون پلاکتی را در خون به علت درمان با هپارین یا وزن مولکولی کم (ترومبوسیتوپنی مرتبط با هپارین) ایجاد کرده اند.
•  افرادی که مشکلات خونریزی دارند.
•  افراد مبتلا به زخم معده
•  افرادی که اخیرا سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون در مغز (سکته مغزی ایسکمیک) داشته اند.
•  فشار خون بالای کنترل نشده .
• دیابت
•  افراد مبتلا به دیابت که در معرض مشکلات چشم (رتینوپاتی دیابتی) قرار دارند.
•  افرادی که اخیرا عمل جراحی چشم داشته اند.
•  افرادی که اخیرا در مغز یا نخاع (جراحی اعصاب) عمل جراحی کرده اند.
•  افرادی که دارای بیهوشی نخاعی یا اپیدورال بوده اند.
•  افرادی که سطح بالایی از پتاسیم در خونشان دارند (هیپرکالمی).
•  افراد دارای اسیدیته افزایش یافته در خون (متابولیک اسیدوز).

همچنین افراد زیر باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند:

•  افرادی که آلرژی به هپارین یا دیگر هپارین های با وزن مولکولی کمتری دارند.
•  افراد مبتلا به عفونت باکتریایی دریچه های قلب و پوشش اطراف قلب (اندوکاردیت باکتریایی).
•  افراد مبتلا به خونریزی عمده فعال
•  این دارو برای استفاده در کودکان توصیه نمی شود.
•  این دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون در افرادی که دارای دریچه قلب مصنوعی هستند توصیه نمی شود.

آمپول آنوکساپارین یا هپارین بارداری و شیردهی

- بعضی از داروها نباید در دوران بارداری و شیردهی استفاده شوند. با این حال، برخی از داروها نیز ممکن است به طور ایمن در بارداری یا شیردهی استفاده شوند که مزایای آن برای مادر بیشتر از خطرات آن می باشد. اما یادتان باشد قبل از استفاده از هر دارویی در بارداری، همیشه به پزشک اطلاع دهید.

- اين دارو در دوران بارداري در گروه B مي باشد. با این حال، دارو از جفت عبور نمی کند و بنابراین وارد جریان خون نوزاد نمی شود. مصرف این دارو در بارداری مضر نیست. هپارین کم وزن مولکولی مانند این دارو اغلب برای پیشگیری و درمان لخته های خون در زنان باردار استفاده می شود. با این حال، این دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون در زنان باردار با دریچه های قلب مصنوعی توصیه نمی شود، زیرا اطلاعات مربوط به استفاده از آن در این مورد خاص کافی نیست. 

-  هنوز این دارو در زنانی که به نوزاد شیر می دهند مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این حال، بعید است دارو به شیر مادر منتقل شود و حتی اگر منتقل شود، در روده کودک غیر فعال خواهد شد. 

عوارض جانبی احتمالی سلکسان

داروها و عوارض جانبی احتمالی آنها ممکن است به روش های مختلف بر افراد تاثیر بگذارد. موارد زیر برخی از عوارض جانبی این دارو است:

• خونریزی. اگر علائم خونریزی را در هنگام درمان با این دارو داشتید، مثلا خونریزی بینی، کبودی، سرفه یا استفراغ خونی، خون در ادرار، یا مدفوع سیاه و تار، به پزشک خود اطلاع دهید.
• درد و تحریک و کبودی در محل تزریق.
•  لخته های خون که ورم سفت در محل تزریق را تشکیل می دهند (هماتوم).
•  کاهش تعداد پلاکت ها در خون (ترومبوسیتوپنی).
•  خونریزی عمده (خونریزی)، به عنوان مثال در شکم یا داخل جمجمه.
•  تغییر در نتایج آزمایشات عملکرد کبدی.
•  افزایش سطح پتاسیم خون (هیپرکالمی).
•  مرگ سلول های پوست (نکروز) در محل تزریق.
•  لخته های خون در ناحیه نخاعی (هماتوم داخل شکمی) در افرادی که دارای بی حسی نخاعی یا اپیدورال هستند.
•  پوکی استخوان (کاهش تراکم استخوان که باعث شکستگی استخوان می شود) پس از درمان طولانی مدت با یک دارو مشابه هپارین. 

عوارض جانبی ذکر شده در بالا ممکن است شامل تمام عوارض جانبی گزارش شده توسط سازنده دارو نباشد. بنابراین برای اطلاعات بیشتر در مورد هرگونه خطری که ممکن است در ارتباط با این دارو باشد، لطفا اطلاعات موجود در کاتالوگ را بخوانید یا با دکتر یا داروساز مشورت کنید.

آیا می توانم داروهای دیگر را همراه با آمپول هپارین مصرف کنم؟

قبل از شروع درمان با این دارو به پزشک یا داروساز بگویید چه داروهایی مصرف میکنید. اگر این دارو در ترکیب با داروهایی که بر لخته شدن خون تاثیر می گذارد، مصرف شود خطر بالقوه خونریزی یا افزایش زمان متوقف شدن خونریزی را ایجاد می کند، مانند موارد زیر:

•  داروهای ضد ترومبول ("رقیق شدن خون") مانند آسپیرین، دیپیریدامول، کلوپیدوگرل
•  داروهای ضد التهاب (فیبرینولیتیک) مانند استرپتوکیناز، آلتپلاز
•  دکستران
•  iloprost 
•  داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (داروهای ضد التهابی) مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن 
•  ضد انعقاد خوراکی، مانند وارفارین، نیکومالون، فنیدینو، dabigatran، rivaroxaban، آپیکسابان.

اگر این دارو در ترکیب با هر یک از موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد، احتمال افزایش پتاسیم در خون بیشتر می شود:

•  مهارکننده های ACE، مانند کاپتوپریل، لسیینوپریل
•  آليسيرن
•  سیکلوسپورین
•  دیورتیک های حاوی پتاسیم، به عنوان مثال اسپرینولاکتون، تریامترن، آمیلوریدها
•  مکمل پتاسیم
•  جایگزین های پتاسیم حاوی نمک.

در صورت استفاده از این دارو در طول درمان، مقدار پتاسیم خونتان باید به طور مرتب بررسی شود.

هشدارهایی در مورد آمپول سلکسان

 قبل از مصرف به صورت پروفيلاكسي هر گونه خونريزي را بررسي کرده و مطمئن شوید مشکلی وجود ندارد. دارو را با ديگر داروهاي تزريقي مخلوط نكنيد.

سخن آخر

حرکت خون در رگ ها امری حیاتی برای بدن ما می باشد و اگر خون نتواند در شریان ها حرکت کرده و به اندام مختلف اکسیژن رسانی کند می تواند خطرات جبران ناپذیری مانند ایست قلبی یا سکته مغزی را برای ما ایجاد کند. پس در هر شرایطی که هستید اگر پزشکتان این دارو را تجویز کرد حتما بدون کوچک ترین سهل انگاری در زمان مشخص شده آن را تزریق کنید تا خطر ایجاد لخته های خطرناک از بین برود یا کاهش یابد.