حمام کردن نوزاد یکی از کارهایی است که باید بعد از تولد نوزاد به کارهای روزمره خود اضافه کنید. بعضی از متخصصان اطفال توصیه می کنند پس از تولد نوزاد چند روز صبر کنید سپس او را حمام کنید. این مسئله به این دلیل است که پوست نوزاد در هنگام تولد با ماده ای مومی (ورنیکس) پوشانده شده است و این ماده از نوزاد در برابر میکروب های محیط محافظت می کند.
در صورت زایمان در بیمارستان، پرستاران مایع آمنیوتیک و خون را از روی بدن نوزاد پاک می کنند. اما می توانید به آنها بگویید مقدار اضافی ورنیکس را پاک نکنند. هنگامی که نوزاد را به خانه آوردید، می توانید او را حمام اسفنجی کنید. می توانید سر، بدن و ناحیه پوشک نوزاد را تمیز کنید. این مطمئن ترین روش برای استحمام نوزاد تا زمان افتادن بند ناف است. پس از افتادن بند ناف می توانید نوزاد را حمام کنید.
حمام اسفنجی نوزاد
در چند هفته اول باید نوزاد را با حمام اسفنجی تمیز کنید. این روش ساده ترین روش برای تمیز کردن نوزاد قبل از افتادن بند ناف است. حمام اسفنجی بهترین راه برای استحمام پسران در هنگام بهبود محل ختنه می باشد.
همچنین در صورتی که می خواهید نوزاد را تمیز کنید اما نمی خواهید کامل خیس شود می توانید از حمام اسفنجی استفاده کنید. قبل از حمام اسفنجی، تمام وسایل لازم را تهیه کنید. همچنین اتاق را گرم کنید تا نوزاد سرما نخورد. لیست وسایل مورد نیاز :
- بالشتک برای سطوح سخت مانند پتو یا حوله
- کاسه آب گرم (داغ نباشد)
- لیف حمام
- صابون ملایم نوزاد
- پوشک تمیز
- حوله نوزاد
مراحل حمام کردن نوزاد
هنگامی که وسایل گفته شده را جمع کردید ، این مراحل را انجام دهید:
1- یک اتاق گرم در حدود 23.8 درجه سانتیگراد را برای حمام انتخاب کنید. لباس و پوشک نوزاد را دربیاورید و نوزاد را در حوله بپیچید.
2- نوزاد را روی یک سطح صاف مانند کف زمین، میز تعویض پوشک، یا تخت خواب قرار دهید. اگر نوزاد را روی زمین نمی گذارید، در طول حمام با یک دست مراقب باشید نوزاد نیفتد.
3- حوله را از قسمتی از بدن که می خواهید تمیز کنید کنار بزنید.
4- از صورت و بالای سر نوزاد شروع کنید: ابتدا لیف تمیز را در آب گرم فرو کنید. برای این مرحله فقط از آب گرم و بدون صابون استفاده کنید تا صابون در چشم یا دهان نوزاد وارد نشود. قسمت بالای سر و قسمت بیرونی گوش ها، چانه، چین های گردن و چشم ها را پاک کنید.
5- یک یا دو قطره صابون به آب گرم اضافه کنید. لیف را درون آب صابون فرو کنید و آب آن را بگیرید.
6- برای تمیز کردن قسمت های دیگر بدن و ناحیه پوشک از آب صابون استفاده کنید. زیر بغل و اطراف ناحیه دستگاه تناسلی را تمیز کنید. اگر کودک شما ختنه شده است، از تمیز کردن آلت تناسلی بپرهیزید و اجازه بدهید بانداژ و زخم خشک بماند.
7- نوزاد را خشک کنید؛ بین چین های پوست را نیز خشک کنید. نوزاد را با پوشک تمیز پوشک کنید. می توانید در حین خشک شدن، از حوله کلاه دار استفاده کنید تا سر نوزاد گرم بماند.
8- اگر نوزاد شما پسر است و ختنه شده است، طبق دستورالعمل پزشک به تمیز کردن یا خشک شدن ناحیه بپردازید. معمولاً حدود یک هفته طول می کشد تا محل ختنه بهبود یابد.
روش شستن سر نوزاد
ابتدا بوسیله پنبه یا پارچه لطیفی که مرطوب شده باشد، پشت گوش‌ها، گردن، چروک‌های گردن و صورت نوزاد را با حرکت‌های چرخشی همراه با ملایمت تمیز می‌کنید. سپس پنبه‌ای که از پاکیزگی آن مطمئن هستید را مرطوب و خیس کرده، پنبه را از گوشه چشم (کنار بینی) به طرف بیرون (سمت گوش) بکشید. در هفته‌های اول (معمولا تا شش هفته) به هیچ وجه از شامپو یا صابون در حمام نوزاد استفاده نکنید. (مخصوصا سر و صورت) تمام مراحل شستشو را با ملایمت و آرامی انجام دهید و بهداشت و تمیزی را جدی بگیرید. (برای هر چشم از پنبه جداگانه استفاده کنید.)
شستن بالا تنه و پاها
در حمام نوزاد هنگامی که شستن سر نوزاد را تمام کردید بلافاصله با حوله او را خشک کنید، و حوله را دور اون بپیچانید، بچه را روی زیرانداز بخوابانید و لباس‌هایش را دربیاورید. با استفاده از اسفنج یا پارچه نرم و یا پنبه کمر، دست‌ها، سینه، شکم و پاهای او را به آرامی تمیز کنید. بعد از تمیز کردن هر قسمت، بلافاصله با استفاده از حوله آن قسمت را خشک کنید. سعی کنید با سرعت زیاد (همراه با آرامش، لذت و دقت) انجام دهید.
شستن دستگاه تناسلی
پوشک نوزاد را در آخرین مرحله شستن نوزاد باز کنید. همانطور که اشاره شد ابتدا سر و بعد از آن باقی بدن و در آخر هم دستگاه تناسلی را شستشو کنید. شستن اندام تناسلی تناسلی، پشت گردن، پشت گوش، بین ران و زیر بغل نقاط مهمی هستند که حتما باید تمیز شوند. این نقاط در صورت آلودگی به خاطر رطوبت بیشتر، احتمال عفونت و خارش و غیره را دارند. شستن اندام تناسلی نوزاد دختر ار از جلو به عقب تمیز کنید.
نحوه حمام کردن نوزاد در وان
بعد از افتادن بند ناف نوزاد، می توانید او را در وان حمام کنید. برای حمام کردن نوزاد این مراحل را انجام دهید:
1- وان را با مقدار کمی آب پر کنید. معمولاً 5 تا 8 سانتی متر آب کافی است.
2- بعد از اینکه لباس های نوزاد را در آوردید، او را فوراً در آب قرار دهید تا سرما نخورد.
3- از یک دست برای حمایت از سر نوزاد و از دست دیگر برای قرار دادن پاهای نوزاد در وان استفاده کنید. برای ایمنی، در طول حمام باید سر و گردن نوزاد بالای سطح آب باشد.
4- برای گرم نگه داشتن نوزاد در وان، می توانید آب گرم را به آرامی روی سر بدن نوزاد بریزید.
5- برای تمیز کردن صورت و موهای نوزاد از لیف استفاده کنید و هفته ای یک یا دو بار از شامپو برای پوست سر استفاده کنید.
6- با استفاده از آب گرم یا لیف مرطوب، بقیه بدن نوزاد را از بالا به پایین بشویید.
7- نوزاد را به آرامی بلند کنید و با حوله خشک کنید. حتماً چینهای روی پوست را نیز خشک کنید.
به یاد داشته باشید که هرگز نوزاد را حتی یک لحظه بدون مراقبت در وان رها نکنید. نوزاد می تواند به سرعت در آب غرق شود؛ حتی در مقدار کمی آب.
آیا باید نوزاد را در سینک یا وان پر حمام کرد؟
وان های مخصوصی برای حمام کردن نوزاد وجود دارد که برای مسافرت یا محل های کوچک مناسب می باشد. برای حمام کردن نوزاد در وان نکات گفته شده در قسمت بالا را رعایت کنید، اما مراقب باشید آب خیلی داغ نباشد.
هنگامی که نوزاد می تواند به تنهایی بنشیند (معمولاً حدود 6 ماهگی)، می توانید از وان پر از آب استفاده کنید. وان را فقط با چند سانتی متر آب پر کنید و همیشه مراقب نوزاد باشید و حتماً در طول حمام سر و گردن نوزاد بالای سطح آب باشد.
آیا صابون نیاز دارید؟
می توانید هنگام حمام کردن نوزاد از صابون ملایم نوزاد استفاده کنید. از صابون معمولی استفاده نکنید زیرا می تواند خیلی خشن باشد و پوست لطیف نوزاد را خشک کند. نوزاد تازه متولد شده نیازی به مرطوب کننده ندارد.
چگونه پوست سر و موی نوزاد را بشویید
هفته ای دو بار پوست سر یا موهای نوزاد را بشویید. برای شستن پوست سر یا موهای نوزاد، شامپوی نوزاد را به آرامی به موهای او یا به طور مستقیم روی پوست سر او ماساژ دهید. سپس آن را با دستمال مرطوب تمیز کنید.
در وان نوزاد می توانید سر نوزاد را به آرامی عقب بگیرید و روی پیشانی را با دست بپوشانید سپس آب گرم را بریزید. آب شامپوی باقی مانده روی سر را می شوید. شستن آهسته موهای نوزاد به نقاط نرم آسیب نمی رساند، اما در صورت نگرانی با پزشک متخصص اطفال صحبت کنید.
آب چقدر باید گرم باشد؟
آب مورد استفاده برای استحمام نوزاد باید گرم باشد و هرگز نباید داغ باشد. دمای ایده آل بین 37 تا 38 درجه سانتی گراد می باشد. می توانید از دماسنج حمام برای بررسی دما استفاده کنید، یا آب را روی مچ یا آرنج خود بریزید و گرمی آن را بررسی کنید.
همچنین، برای تأیید عدم وجود نقاط داغ، قسمت های مختلف وان یا حمام نوزاد را بررسی کنید. در صورت استفاده از وان، ابتدا آب سرد و سپس آب گرم را باز کنید تا وان را پر کند. همچنین می توانید دمای آبگرمکن را طوری تنظیم کنید که بالاتر از 48.8 درجه سانتیگراد نباشد. دمای بالاتر می تواند به شدت به پوست نوزاد آسیب برساند.
هر چند وقت باید نوزاد را حمام کرد؟
در سال اول، نوزاد به سه بار حمام در هفته نیاز دارد. اگر هر بار که نوزاد را عوض می کنید، ناحیه پوشک را کامل بشویید، سه بار حمام در هفته کافی است. استحمام یک بار در روز یا روز در میان نیز خوب است، اما حمام بیش از حد پوست نوزاد را خشک می کند؛ مخصوصاً اگر از صابون یا سایر شوینده های نوزاد استفاده کنید.
خلاصه
همیشه هنگام حمام کردن مراقب نوزاد باشید و هرگز نوزاد تازه متولد شده را در اطراف آب تنها نگذارید. اگر نوزاد تازه متولد شده گریه می کند یا از حمام لذت نمی برد، مطمئن شوید اتاق به اندازه کافی گرم است، آب خیلی داغ نیست و نوزاد را در حوله بپیچید (در طول حمام اسفنجی) تا در طول حمام راحت باشد. هنگامی که نوزاد می تواند بدون کمک بنشیند، می توانید وان را پر آب کنید. اسباب بازی یا کتاب می تواند به نوزاد کمک کند از حمام لذت ببرد. اما مراقب حمام حباب باشید، زیرا حمام حباب مکرر می تواند پوست نوزاد را خشک کند.
Dan Brennan. Baby's First Bath: What New Parents Must Know. on July 19, 2019
