بعد از زایمان حدود نیم هفته طول می کشد تا شیر در سینه های مادر جریان یابد. برخی از عوارض پزشکی و برخی از روش های زایمان می تواند شروع شیردهی را به تاخیر بیندازد. همچنین اشاره شده است بیست و پنج درصد از مادران بیش از سه روز تاخیر در تولید شیر مشاهده می کنند.
چه چیزی باعث آمدن شیر مادر می شود؟
پرولاکتین، کورتیزول، اکسایتوسین و انسولین، هورمون هایی هستند که برای تولید شیر مادر ضروری هستند و بدن در دوران بارداری آنها را تولید می کند. با این وجود، تولید شیر مادر تنها سی تا چهل ساعت پس از تولد شروع می شود. هورمون پروژسترون، که از تولید شیر مادر جلوگیری می کند، پس از تولد نوزاد و جدا شدن جفت از رحم کاهش می یابد. این کاهش پروژسترون باعث تولید شیر مادر می شود.
شیر مادر چه زمانی پس از زایمان می آید؟
دو روز پس از زایمان، پستان مادر شروع به پر شدن می کند؛ این اولین نشانه آمدن شیر مادر است. پرولاکتین، هورمونی که به بدن مادر سیگنال تولید شیر می دهد، در طول مدت بارداری افزایش می یابد. با این وجود، اثرات آنها با تولید هورمون پروژسترون کاهش می یابد. این هورمون توسط جفت تولید می شود، که مانع از پاسخ بدن به پرولاکتین می شود. تولید طبیعی شیر مادر تنها زمانی شروع می شود که نوزاد متولد می شود و هورمون های جفت بدن مادر را ترک کرده اند.
خانم های باردار گاهی متوجه شوند که از سینه های آن ها شیر ترشح می شود. کلستروم اولین شیر غنی و خامه ای است (همیت آغوز برای نوزاد تازه متولد شده ) که سینه خانم از اواسط بارداری شروع به تولید می کند. این ماده، غذایی مغذی و ضروری برای نوزاد می باشد که پیش از تولید شیر ترشح می شود.
19 نيامدن شير مادر بعد از زایمان
تغذیه با شیر مادر بهترین گزینه برای نوزادان تازه متولد شده است. اما متاسفانه این مسئله برای بعضی از مادران در ابتدای زایمان فراهم نیست. دلایل متعددی برای کاهش مقدار شیر مادر یا تولید نشدن آن وجود دارد. در اینجا، برخی از این دلایل را برجسته خواهیم کرد.
1. استرس:
زندگی در دنیای امروز باعث شده است زمان کمتری برای خانواده و دوستان داشته باشیم. استرس به عنوان یکی از دلایل اصلی بسیاری از بیماری ها شناخته شده است. این بیماری ها شامل اضطراب، بیماری قلبی، افسردگی و تولید شیر مادر است. استرس باعث می شود بدن به شکل متفاوتی واکنش نشان دهد و رفتار کند.
2.عدم تعادل هورمونی:
به هم خوردن تعادل غده تیروئید باعث تولید شیر کمتر می شود. در میان هورمون های مهم، استروژن و پروژسترون با بزرگ شدن سینه، بلوغ و شروع باروری در زنان ارتباط دارند. پرولاکتین در تولید شير در دوران بارداری و اکسي توسين به جريان شير از طريق مجاري کمک می کند. عدم وجود این هورمون ها به دلیل عملکرد غده تیروئید و یا هر عامل دیگری با تولید شیر مادر تداخل ایجاد می کند.
3. شیوه زندگی:
حاملگی یک مرحله ی ظریف است که نیاز به توجه زیادی دارد. شیوه زندگی سالم، رژیم نامناسب، مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، مصرف سیگار و مصرف کافئین بالا می تواند بر تولید شیر مادر تاثیر بگذارد.
4. قرص کنترل زایمان:
اکثر داروهای کنترل زایمان توسط دستکاری هورمون ها عمل می کنند. این دستکاری های مصنوعی ممکن است پیامدهای کوتاه مدت و درازمدت بر سلامتی خانم ها ایجاد کند. بعضی از خانم ها پس از تولد نوزاد شروع به مصرف دارو می کنند و این عمل باعث عدم تولید شیر پس از زایمان می شود.
5. مصرف برخی داروها و گیاهان:
مانند داروهای کنترل زایمان برخی داروهای دیگر و بعضی از گیاهان می توانند با تولید شیر مادر تداخل داشته باشند. در خصوص تمام داروهایی که مصرف می کنید با پزشک خود مشورت کنید. گیاهانی نظیر ریحان، سرکه، جعفری و نخود فرنگی مانع تولید شیر مادر می شوند. بهتر است با پزشکان و متخصصین رژیم غذایی برای تولید شیر مادر صحبت کنید (از مصرف این مواد در شیردهی خودداری کنید).
6. محیط زیست و محیط اطراف:
افزایش آلودگی هوا، آلودگی آب و مواد غذایی همراه با تخریب محیط زیست، واقعیت های زندگی مدرن است. چنین عواملی ممکن است با تولید شیر مادر تداخل داشته باشند. اگرچه نمی توان از این واقعیت ها به طور کامل دور شد، اما مطمئنا می توان اقدامات احتیاطی خاصی را در خصوص مواد غذایی و آب انجام داد. همچنین به خانم هایی که شیردهی انجام می دهند توصیه می شود از مکان های پرجمعیت و آلوده دور بمانند.
7. زایمان دشوار:
حتی با وجود دانش، مهارت و تکنولوژی که در اختیار ما است، برنامه ریزی همه چیز کار دشواری است. این مسئله در خصوص بارداری نیز درست است. مسائل متعددی وجود دارد که در هنگام زایمان نوزاد با آن مواجه می شوید. از زایمان سخت و خونریزی گرفته تا اشتباهات مراقبین و کارکنان پزشکی؛ همه می تواند منجر به ایجاد مشکل در طول زایمان شود. فشارهای ناشی از چنین زایمانی ممکن است بر تولید شیر مادر تاثیر بگذارد.
8. حجم ذخیره:
مقدار شیر تولید شده و ذخیره شده در سینه خانم مربوط به اندازه سینه های او نیست، بلکه به میزان شیر تولید شده در سینه مربوط است. بعضی از خانم ها سینه های بزرگی دارند اما شیر کمی دارند و برخی برعکس هستند. گاهی اوقات، یک سینه شیر بیشتری از دیگری تولید می کند! خانم هایی که شیر بیشتری توليد و ذخيره مي كنند، بايد دفعات بیشتری به نوزاد شير بدهند يا به مقدار بیشتر شیر را بدوشند.
9. مصرف شیر به مقدار کم:
در حالت ایده آل، هر چقدر نوزاد بیشتر شیر بخورد، مادر شیر بیشتری تولید می کند. اگر نوزاد به قدر کافی شیر نخورد، شير باقیمانده اجازه نمی دهد سینه شير توليد کند (نکات اساسی در شیر دادن به نوزاد). در این حالت باید شیر اضافی دوشیده شود تا شیر بیشتری تولید شود. ماساژ سینه ها باعث افزایش جریان شیر می شود. همچنین مصرف بیشتر شیر توسط نوزاد نیز باعث تخلیه سینه و تولید شیر بیشتر می شود.
حتما بخوانید: فیلم زایمان طبیعی همراه با توضیحات مراحل زایمان
سایر علل تاخیر در تولید شیر
در شرایط عادی، کلستروم 40 ساعت پس از زایمان در سینه مادر وجود دارد. شیر مادر حدود دو تا سه روز بعد از زایمان تولید می شود. در برخی موارد، ممکن است 5 روز طول بکشد تا شیر مادر تولید شود. تاخیر در تولید شیر مادر حالتی است که شیر آهسته تر تولید می شود. تاخیر در تولید شیر به معنی عدم تولید شیر نیست. بعضی از داروها دلیل این تاخیر هستند. برخی از علل احتمالی تاخیر در تولید شیر مادر در زیر ذکر شده است.
10- زایمان پر تنش:
زایمان سزارین و طولانی باعث افزایش هورمون استرس می شود، که به طور مستقیم بر تولید شیر مادر تاثیر می گذارد (سزارین | علت انجام زایمان سزارین و مراقبت های آن).
11- مایعات IV:
تجویز مایعات IV هنگام تولد می تواند شروع شیردهی را به تاخیر بیندازد.
12- از دست دادن خون:
غده هیپوفیز می تواند در اثر خونریزی بیش از حد در طول زایمان آسیب ببیند. این غده، که در مغز قرار دارد، مسئول تحریک شیردهی است. از دست دادن بیش از پنج صد میلی لیتر خون باعث نگرانی می شود.
13- جفت:
باقی مانده جفت می تواند باعث آزاد شدن پروژسترون شود که مانع از شروع شیردهی می شود.
14- داروهای مسکن:
اگر در طول زایمان داروهای تسکین درد تجویز شوند، ممکن است شروع شیردهی را به تاخیر بیندازند.
15- زایمان زودرس:
در هنگام زایمان زودرس (چگونه از زایمان زودرس جلوگیری کنیم؟) بافت غدد لنفاوی در سینه مادر، زمان لازم برای رشد ندارد که می تواند تولید شیر مادر را به تاخیر بیندازد.
16- تغذیه با شیر مادر:
در طی چند ساعت اول پس از زایمان، دوشیدن شیر بسیار مهم است. زیرا خروج شیر قدیمی برای تولید شیر جدید ضروری است.
17- دیابت:
یکی از مهمترین هورمونهای تولید شیر مادر، انسولین است. دیابت موجب نوسان در مقدار انسولین می شود که می تواند شروع شیردهی را به تاخیر بیندازد (دیابت حاملگی و راه های پیشگیری و درمان آن)
18- سن:
زایمان در سن بالا یکی از دلایل تاخیر در تولید شیر است.
19- اضطراب:
استرس، ترس و ناامنی ناشی از تاخیر در تولید شیر می تواند مسائل را پیچیده تر کند و باعث نیامدن شیر مادر شود.
اگر شیر مادر تولید نشود یا دیر تولید شود چه کاری باید انجام داد؟
در صورتی که شیر مادر بعد از زایمان تولید نشود، نباید ناراحت یا ناامید شوید. نگرانی باعث افزایش هورمون استرس می شود که این وضعیت را پیچیده تر می کند. ماساژ سینه ها هر دو ساعت باعث تولید شیر می شود. شیردهی بخشی از طرح زیبای طبیعت برای ایجاد پیوند بین مادر و کودک است. عدم تولید شیر امری بسیار نادر و بعید است. توصیه می شود با پزشکان و متخصصان تغذیه مشورت کنید تا شرایط را بررسی کنند. مهمتر از همه، مادران باید از نظر فیزیکی و عاطفی مراقبت خود باشند.
این مقالات هم مطالعه کنید:
آیا مصرف رازیانه باعث افزایش شیر مادر میشود؟
8 علت زخم نوک سينه در زمان شيردهي
تهیه و تنظیم: گروه سلامت اوما
منبع: parenting.firstcry.com
