امروزه با پیشرفت علم پزشکی روش های مختلفی برای درمان ناباروری و اختلالات باردار شدن وجود دارد. بنابراین افراد می توانند با اطمینان بسیار بالاتری برای درمان و بارداری اقدام نمایند. یکی از داروهایی که شاید رایج ترین دارو در تحریک تخمدان ها برای آزاد کردن تخمک است، کلومیفن می باشد. قرص کلومیفن یا کلومید با افزایش سطح استروژن مشکلات عدم تخمک‌گذاری مناسب را حل کرده و در بدن باعث تحریک تخمک گذاری می شود.
دوز مصرفی قرص کلومیفن چه مقدار است؟
چطور باید قرص کلومیفن را مصرف کنم؟
قبل از مصرف کلومیفن بدانید
عوارض جانبی مصرف کلومیفن چیست؟
احتیاط در مورد مصرف قرص کلومیفن
دوز مصرفی قرص کلومیفن چه مقدار است؟
مقدار مصرفی این دارو برای همه بیماران یکسان نیست و بستگی به شرایط خاص فرد و تجویز پزشک دارد. همچنین میزان دوز مصرفی این قرص برای هر فرد با توجه به نتایج آخرین سونوگرافی او متفاوت خواهد بود.
دوز معمولی برای تحریک تخمک گذاری
- مصرف یک قرص 50 میلی گرمی به مدت 5 روز می باشد. معمولا درمان از روز پنجم قاعدگی شروع می شود، در صورتی که خونریزی رحم نداشته باشید ممکن است پزشک زمان دیگری را برای شروع مصرف در نظر بگیرد.
- ممکن است تخمک گذاری انجام شود اما تضمینی نیست که تخمک آزاده شده با کیفیت است و ممکنه فرد حامله نشود، در این حالت احتمالا پزشک یک دوره مصرف دیگر از این قرص را برایتان تجویز می کند.
- در اکثر افراد در همان دوره مصرفی اول تخمک گذاری و بارداری اتفاق می افتد. اما در صورت نیاز به مصرف دوره جدید اگر پزشک بخواهد میزان دوز مصرفی دارو را افزایش دهد، یک ماه به شما استراحت داده و بعد دوباره درمان را با دوز بالاتر مثلا 100 میلی گرم در روز شروع می کند.
- با اینکه برخی افراد با مصرف 3 دوره از این قرص و آن هم با دوز بالا یعنی 200 میلیی گرم در روز یا طول درمان بیشتر مثلا مصرف 10 روز به جای 5 روز، نتیجه گرفته اند و باردار شده اند، اما این درمان شدید به دلیل عوارض جانبی زیاد توصیه نمی شود.
خانم دکتر لیلا زنبق، جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی، در مورد نحوه مصرف قرص کلومیفن اظهار کرد: " داروی کلومیفن دارای عوارض خطرناکی از جمله سندرم تحریک بیش از حد تخمدان برای بیمار بوده و صرفا در بیماران نازا و تحت نظر متخصص زنان قابل تجویز است".
دوز معمولی برای الیگواسپرمیا یا کاهش میزان اسپرم:
الیگواسپرمیا یک مشکل باروری در مردان می باشد که علامت اصلی آن کاهش میزان اسپرم در مایع منی است. زمانی که میزان اسپرم در مردان از یک مقدار مشخص کمتر می شود فرد دچار عدم توانایی در باردار کردن زن خواهد شد. برای درمان این بیماری نیز از قرص های کلومیفن معمولا به مدت 25 روز با دوز 100 میلی گرم استفاده می شود. البته مقدار مصرف دقیق بر اساس نظر پزشک معالج است و ممکن است کمی متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید: 16 مورد در آزمایش اسپرم و تفسیر آنلاین آن
موارد مصرف کلومیفن
برخی از ناباروری ها هنوز دلیل مشخصی ندارند، اما خوشبختانه برای بسیاری از ناباروری ها درمان مناسب کشف شده است. کلومیفن نیز در خانم های نابارور به دلیل تنبل بودن تخمدان ها و کاهش تخمک گذاری استفاده می شود.
- علاوه بر تحریک تخمک گذاری از این دارو برای بیماری هایی مانند مشکلات هیپوتالامیک، غده هیپوفیز و غده فوق کلیه نیز استفاده می شود. همچنین از این دارو برای درمان ناباروری مردان (با کمبود تولید اسپرم )، بیماری هیپو گنادیسم ( عدم ترشح کافی تستوسترون) و آتروفی بیضه استفاده می شود.
حتما بخوانید: ناباروری در زنان : 12 علت، درمان و تشخیص ناباروری
چطور باید قرص کلومیفن را مصرف کنم؟
کلومیفن را دقیقا طبق تجویز پزشک مصرف کنید. او ممکن است گاهی اوقات دوز مصرفی شما را تغییر دهد تا مطمئن شود بهترین نتیجه را خواهید گرفت. به هیچ وجه این دارو را بصورت سرخود تغییر ندهید زیرا می تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد. همچنین برای گرفتن نتایج بهتر باید اصول زیر را رعایت کنید:
- پزشک شما آزمایش های لازم را انجام خواهد داد تا مطمئن شود بیماری خاصی ندارید که با مصرف کلومیفن تداخل داشته باشد.
- کلومیفن معمولا به مدت 5 روز و از روز پنجم قاعدگی شروع می شود و باید دقیقا طبق نظر پزشک مصرف شود.
- قبل از هر دوره درمان باید یک معاینه لگنی انجام دهید. در هنگام استفاده از این دارو باید تحت مراقبت پزشک قرار بگیرید.
- به احتمال زیاد 5 تا 10 روز پس از مصرف کلومیفن، تخمک گذاری خواهید داشت. برای افزایش شانس بارداری، بهتر است در طول دوره تخمک گذاری حتما نزدیکی جنسی زیادی داشته باشید. (البته در اکثر مواقع برای گرفتن نتیجه عالی، تعداد نزدیکی مورد نیاز و زمان آن را نیز پزشکتان برایتان مشخص می کند.)
- با استفاده از ثبت دمای بدن و روش های تشخیص روزهای تخمک گذاری نتیجه بهتری خواهید گرفت.
- در بیشتر موارد، کلومیفن نباید بیش از 3 دوره درمان استفاده شود.
- اگر تخمک گذاری رخ دهد اما بعد از 3 دوره درمان حامله نشوید، پزشک درمان را متوقف می کند و روش دیگری را پیشنهاد می کند.
- قرص را در دمای اتاق دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری کنید.
در برخی مواقع در چرخه قاعدگی، بهتر است از کیت تخمک گذاری استفاده کنید. تخمک گذاری توسط هورمون لوتئینیزه (LH) کنترل می شود. این هورمون در خون و ادرار به مقدار بسیار کمی در طول دوران قاعدگی وجود دارد اما به طور ناگهانی و برای مدت کوتاهی در وسط چرخه قاعدگی افزایش می یابد. این افزایش شدید LH، معمولا در عرض 30 ساعت باعث تخمک گذاری می شود. اگر خانم در 24 ساعت پس از تشخیص LH، مقاربت جنسی داشته باشد، به احتمال زیاد باردار می شود.
کلومیفن چگونه عمل می کند؟
این دارو با تاثیر بر هورمون های استروژن باعث افزایش هورمون های باروری یعنی LH و FSH می شود. با این کار تخمک های آزاد شده شانس بیشتری برای بارور شدن خواهند داشت. در بدن مردان نیز دقیقا این هورمون ها را افزایش داده و میزان اسپرم های آزاد شده را زیاد می کند در نتیجه شانس بارداری بالا می رود.
چه زمانی نباید از کلومیفن استفاده کرد؟
در صورت حساسیت داشتن به این قرص نباید از آن استفاده کنید. این حساسیت با مشاهده علائم زیر مشخص می شود:
- خونریزی غیرطبیعی واژینال؛
- کیست تخمدان که با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط نیست!
- عود کردن بیماری کبدی قدیمی یا مبتلا شدن به بیماری کبدی
- تومور غده هیپوفیز
- یک مشکل درمان نشده و یا کنترل نشده مانند غده تیروئید یا غده فوق کلیه
- بارداری (اگر کلومیفن بعد از باردار شدن مصرف شود، می تواند باعث ایجاد نقص در هنگام تولد نوزاد شود. اگر فکر می کنید باردار هستید، مصرف این دارو را متوقف کنید و به پزشک خود اطلاع دهید.)
قبل از شروع درمان با کلومیفن باید موارد زیر را با پزشکتان در میان بگذارید:
- ابتلا به اندومتریوز یا فیبروم رحم یا تجربه قبلی این بیماری ها
- بارداری
کلومیفن می تواند به شیر مادر منتقل شود و ممکن است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. این دارو ممکن است باعث کاهش تولید شیر مادر در بعضی از زنان شود. در صورتی که شیردهی می کنید، به پزشک خود بگویید. استفاده از کلومیفن برای بیش از 3 دوره درمان ممکن است خطر ابتلا به تومور تخمدان را افزایش دهد. بنابراین اگر قبلا این درمان را برای یک یا چند دوره انجام داده اید و پزشکتان را تغییر داده اید حتما به پزشکتان بگویید.
کلومیفن ممکن است شانس بارداری چند قلو را افزایش دهد. این حاملگی ها برای مادر و جنین خطرناک هستند. در رابطه با این مسئله و آگاهی کامل نسبت به آن نیز با پزشکتان مشورت کنید.
میزان موفقیت درمان با کلومیفن سیترات
- از بین خانم هایی که قادر به تولید تخمک نیستند، حدود 70٪ در هنگام درمان با کلومیفن تخمک گذاری می کنند. موفقیت بارداری با این روش با سن بیمار هم ارتباط دارد. در زنان کمتر از 35 سال بین 20 تا 25% احتمال بارداری وجود دارد و در سنین بالاتر این میزان کاهش پیدا می کند. البته میزان موفقیت و نتیجه گیری از این روش به عوامل دیگری نیز بستگی دارد و مهم این است که همه توصیه های پزشکی را به طور دقیق انجام دهید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
- درمان های جایگزین نیز برای افرادی که با کلومیفن باردار نمی شوند، وجود دارد. اگر مصرف 3-6 دوره کامل کلومیفن باعث بارداری نشد، روش های القاء تخمک گذاری توصیه می شود. برای بیماران مسن تر، گنادوتروپین ها و تلقیح داخل رحمی تجویز می شود و برای بیماران جوان تر که خطر بارداری چندقلو با مصرف گنادوتروپین ها و IUI ( بارداری به روش آی یو آی ) افزایش می یابد، لقاح مصنوعی بهترین گام می باشد.
حتما بخوانید: زمان تخمک گذاری | تخمک گذاری چند روز است؟
عوارض جانبی مصرف کلومیفن چیست؟
مصرف این قرص ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد که در صورت مشاهده آن ها باید سریعا با اورژانس تماس بگیرید. این عوارض عبارتند از:
- کهیر
- تنگی نفس
- تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو
- علائم مرتبط با سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)
اگر مبتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان هستید، در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد معده، نفخ
- تهوع، استفراغ، اسهال؛
- افزایش وزن سریع، به خصوص در صورت؛
- کم شدن ادرار یا ادرار نکردن
- درد قفسه سینه هنگام نفس کشیدن
- ضربان قلب بالا
- احساس خستگی (بخصوص هنگام خوابیدن)
- درد یا فشار لگن، بزرگ شدن ناحیه لگن
- مشکلات بینایی؛
- دیدن چشمک های نور در هوا ؛
- افزایش حساسیت چشم به نور
- خونریزی شدید واژینال.
عوارض جانبی معمول کلومیفن که زودگذر هستند شامل موارد زیر است:
- گرگرفتگی (گرما، قرمزی)؛
- درد پستان یا حساسیت به لمس؛
- سردرد
- خونریزی یا لکه بینی.
علائم مصرف بیش از 3 دوره کلومیفن عبارتند از:
- معده درد
- استفراغ
- گرگرفتگی
- تاری دید
- کور رنگی
- ورم معده
هشدار مهم:
این دارو ممکن است شما را دچار تاری دید کند. بنابراین بهتر است در طول درمان با این دارو و کمی بعد از آن از کارهایی مانند رانندگی که نیاز به دقت و هوشیاری کامل دارد، اجتناب کنید.
سخن آخر
مصرف داروهای مربوط به بارداری باید دقیقا طبق نظر پزشک انجام شود. زیرا این داورها معمولا باعث تغییرات هورمونی می شوند و زیاد و کم کردن آن بدون مشورت با پزشک باعث آسیب های جدی می شود.
Webmed team. Clomid Tablet. www.webmd.com.2019
