اکثر بارداری هایی که حامل یک جنین است حدود 40 هفته از اولین روز آخرین دوره پریودی خانم طول می کشد. اما طول مدت بارداری در بارداری چند قلو متفاوت است. بهتر است بارداری تا جایی که می شود ادامه داشته باشد تا رشد مغز، کبد و ریه به طور کامل انجام شود. تمام این فرآیندها برای سلامتی یک نوزاد ضروری است.
نوزادانی که قبل از هفته 39 بارداری به دنیا می آیند بیشتر در معرض عوارضی مانند مشکلات تنفسی، بینایی و مشکلات شنوایی، ناتوانی در گرم شدن و مشکلات تغذیه ای قرار دارند. با این حال، اگر یک نوزاد پس از هفته 42 به دنیا بیاید، مشکلات دیگری ایجاد میشود. به همین علت، پزشک گاهی اوقات القاء زایمان را توصیه می کند.
اما پاسخ خانم ریحانه مقدم، کارشناس مامایی و زنان، در مورد روش های القا درد زایمان : " بعضی تکنیک ها هست که در سرعت روند زایمان و درد زایمان تاثیر گذارهست، اول اینکه همه مادران باردار باید از۲۰هفتگی کلاس های آمادگی زایمان بروند چون نوع ورزش هاو یوگا در آمادگی بدن برای زایمان خیلی موثر هست و ماساژ در هنگام زایمان باعث آزادسازی هورمون توسط مغز می شود، همچنین روش آروماتراپی که نوعی بو درمانی است فرد با استشمام بویی که خاطره ی خوب دارد هورمون عشق خود را وادار به ترشح می کند و زایمان تسریع پیدا میکند، همچنین گوش دادن به موسیقی مورد علاقه و استفاده از گاز انتونوکس که گازی کاملا بی ضرر است، درد زایمان را کنترل میکند و فشار وارد بر مادر را کم می کند، استفاده از هورمون اکسی توسین یا آمپول فشار که صناعی است و به دست انسان ساخته شده باعث تحریک رحم و انقباض رحم و به سرعت افتادن روند زایمان می شود".
چرا از روش های القاء زایمان استفاده می شود؟
اگر زایمان دیر شود و یا خطری مادر یا جنین را تهدید کند، پزشک از القاء زایمان استفاده می کند. کالج آمریکایی متخصص زنان و زایمان (ACOG) توصیه می کند طول مدت بارداری را به چهار دسته طبقه بندی کنید.
دسته بندی ها عبارتند از:
زودرس (ابتدای مراحل پایانی):
زایمان بین 37 هفته تا 38 هفته و 6 روزاتفاق می افتد.
کامل (فول ترم):
زایمان پس از 39 هفته، اما قبل از 40 هفته و 6 روز انجام می شود.
دیرهنگام (انتهای ترم):
زایمان 6 روز پس از 41 هفته اتفاق می افتد.
طولانی مدت (پست ترم):
زایمان بعد از هفته 42 اتفاق می افتد.
پزشکان نمی دانند چرا بعضی از خانم ها زایمان دیرتر از موعد را تجربه می کنند، اما یک مطالعه در سال 2012 نشان می دهد دلایل این اتفاق شامل موارد زیر است:
- عوامل هورمونی
- چاقی، احتمالا به این دلیل که بافت چربی بر تراز هورمونهای بدن تأثیر می گذارد
- عوامل ژنتیکی، والدینی که طولانی مدت (پست ترم) متولد شده اند بیشتر در معرض زایمان طولانی مدت (پست ترم) قرار دارند
- زایمان اول
جلوگیری از خطرات زایمان طولانی مدت (پست ترم)
بارداری های طولانی مدت خطر بیشتری برای عوارض زایمان دارد. خطراتی که نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از:
- افزایش اندازه جنین، که در طول زایمان باعث آسیب بیشتر می شود
- استنشاق باقی مانده مدفوع، که می تواند به مشکلات ریه در نوزادان منجر شود
- پیری جفت و سطوح پایین PH در بند ناف که منجر به اسیدمی نوزادان (pH پایین خون) می شود
- مسائل ناشی از محدودیت رشد در رحم، مانند چروک، پوست پوست شدن پوست و بدن نازک به دلیل سوء تغذیه
خطراتی که مادر را تهدید می کند عبارتند از:
- نیاز به زایمان سزارین
- احتمال بیشتر پارگی در هنگام تولد
- درد زایمان متوقف شده، آهسته یا به تعویق افتاده
- اثر عاطفی منفی، به عنوان مثال اضطراب
پزشک چه زمانی القاء زایمان را توصیه می کند؟
اگر بارداری 42 هفته طول بکشد، پزشک ممکن است استفاده از القاء زایمان را توصیه کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است القاء درد زایمان یا زایمان را توصیه کند. با این حال، ابتدا پزشک خطرات، مزایا و ضرورت مداخله را در نظر می گیرد. پزشک به خاطر موارد زیر القاء زایمان را توصیه می کند:
- نگرانی در خصوص سلامتی مادر یا جنین
- نزدیک بودن تاریخ زایمان طولانی مدت
- وجود عفونت در رحم
- تاخیر در رشد جنین
- سطح پایین مایع آمنیوتیک
بعضی بیماری هایی که ممکن است برای مادر یا جنین خطرناک باشد، عبارتند از:
- فشار خون بالا
- پره اکلامپسی
- دیابت
- بیماری کلیوی
- مشکلات خونی به علت عامل رزوس (Rh)
عامل Rh پروتئینی است که گاهی اوقات بر روی سطح گلبول های قرمز وجود دارد. افرادی که این پروتئین را روی خون خود دارند دارای خون با Rh مثبت هستند، در حالی که کسانی که این پروتئین ندارند، خون با Rh منفی دارند. اگر جنین دارای Rh مثبت باشد، اما Rh خون مادر منفی باشد، ممکن است مشکلاتی رخ دهد.
به طور معمول، خون مادر در طول بارداری با خون جنین مخلوط نمی شود. با این حال، گاهی اوقات این اتفاق در طول عملی مانند آمنیوسنتز اتفاق می افتد. همچنین در صورت آسیب به شکم مادر نیز خون مادر و جنین مخلوط می شود.
اگر این اتفاق بیفتد، آنتی بادی در برابر عامل Rh جنین به مادر تزریق می شود و بدن مادر در برابر خون نوزاد به مبارزه می پردازد. این حمله می تواند برای جنین خطرناک باشد و می تواند عوارضی را در بارداری های بعدی ایجاد کند.
پزشکان چگونه زایمان را القاء می کنند؟
اگر القای زایمان ضروری باشد، متخصص از داروها و عمل های خاصی برای شروع القا استفاده می کند. این عمل ها عبارتند از:
1- آماده سازی دهانه رحم
می توان با وارد کردن یک کاتتر با یک دستگاه بالون کوچک در انتهای آن یا با ورود ماده ای که آب را جذب می کند، دهانه رحم را گشاد کرد.
2- آمنیوتومی
متخصص کیسه آمنیوتیک را که اطراف جنین را در داخل رحم احاطه کرده است، می شکافد تا درد زایمان شروع شود. این روش در صورتی استفاده می شود که دهانه رحم به اندازه کافی باز شده باشد تا کیسه آمنیوتیک قابل دسترسی باشد.
3- هورمون ها
ممکن است پزشکان از مواد شیمیایی طبیعی به نام پروستاگلاندین ها استفاده کنند تا دهانه رحم را نرم و نازک کنند و باعث گشاد شدن دهانه رحم شوند. آنها پروستاگلاندین ها را از طریق واژن به دهانه رحم منتقل می کنند. در بعضی موارد، ممکن است هورمون اکسی توسین را برای القای زایمان از طریق تحریک انقباضات استفاده کنند.
4- از بین بردن غشا متصل به کیسه آمنیوتیک
با توجه به ACOG، این روش می تواند پروستاگلاندین ها را برای القای درد زایمان آزاد کند. پزشک یا ماما از یک انگشت برای جابجایی غشاهای متصل کننده کیسه آمنیوتیک به دیواره رحم استفاده می کند. این حالت برای بعضی از خانم ها ناراحت کننده است و تنها پس از گشاد شدن دهانه رحم امکان پذیر است.
خطرات القاء زایمان
خطرات عبارتند از:
- انقباض های شدید و مکرر که می تواند منجر به عوارضی برای جنین مانند افزایش ضربان قلب و مشکلات بند ناف شود
- عفونت مادر یا جنین
- پاره شدن رحم
- افزایش احتمال زایمان سزارین
- مرگ جنین
راه های طبیعی برای القای زایمان
بعضی از خانم ها از روش های طبیعی برای القای زایمان استفاده می کنند. با این حال، برخی از این روش ها خطر دارند. بنابراین حتما در خصوص این روش ها با متخصص صحبت کنید. چند عامل برروی روش القای زایمان تاثیر می گذارد. این عوامل عبارتند از سن حاملگی جنین، موقعیت جنین و عوارض حاملگی. برخی از روش های طبیعی القاء زایمان عبارتند از:
تحریک نوک سینه
مالش ملایم نوک سینه منجر به آزادسازی اکسیتوسین می شود که باعث القای زایمان می شود.
ورزش
ورزش در دوران بارداری توصیه می شود مگر اینکه پزشک منع کند. اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد ورزش باعث القای زایمان می شود.
رابطه جنسی
داشتن رابطه جنسی می تواند باعث القای زایمان شود، زیرا ارگاسم باعث انقباض رحم می شود، تحریک نوک سینه موجب آزادسازی اکسیتوسین می شود و مایع منی حاوی مقدار زیادی پروستاگلاندین ها می باشد. یک مطالعه ایرانی بر روی 120 زن نشان داد رابطه جنسی در هفته آخر بارداری باعث " شروع درد زایمان می شود" و راهی طبیعی برای القای زایمان است. با این حال، مطالعه ای در سال 2012 بر روی 1200 خانم در مالزی انجام شد و نشان داد رابطه جنسی هیچ تاثیری بر القای زایمان نداشته است. معمولا رابطه جنسی در طول بارداری ایمن است اما در موارد زیر رابطه جنسی توصیه نمی شود:
- پس از شروع درد زایمان
- اگر خانم دارای جفت پایین افتاده باشد
- اگر خانم خونریزی واژینال داشته باشد
در برخی موارد، رابطه جنسی در دوران بارداری منجر به خونریزی می شود و سلامت مادر و جنین را در معرض خطر قرار می دهد. خانم ها باید پیش از رابطه جنسی با پزشک خود مشورت کنند.
هومیوپاتی و گیاهان برای القا زایمان
بعضی از افراد از گیاهان و داروهای هومیوپاتی برای القای زایمان استفاده می کنند. اما در خصوص ایمنی گیاهان شواهد کافی وجود ندارد. پیش از مصرف گیاهان در خصوص ایمنی آنها با پزشک یا ماما صحبت کنید.
روغن کرچک
بعضی از افراد از روغن کرچک برای القای زایمان استفاده می کنند. انجام این کار باعث ناراحتی معده می شود، اما بعید است باعث القای زایمان شود. مطالعات انجام شده در سال 2012 نشان داد روغن کرچک باعث القای زایمان نمی شود و خطر عوارض را افزایش می دهد.
غذا
بعضی ها معتقدند خوردن آناناس می تواند باعث القای زایمان شود، اما شواهد علمی این مطلب را پشتیبانی نمی کند. شواهد نشان می دهد برخی از غذاها، از جمله غذاهای تند و آناناس، باعث القای زایمان می شوند.
با این وجود کمبود شواهد علمی برای حمایت از این ادعاها وجود دارد و این غذاها ممکن است باعث کاهش ریفلاکس اسید، که در حال حاضر یک مشکل رایج در مراحل بعد حاملگی است، شود. برخی معتقدند چون آناناس حاوی آنزیمی به نام برملائین است، خوردن آن ممکن است سبب نرم شدن دهانه رحم شود. با این حال، اسیدهای معده آنزیم های موجود در غذا را تجزیه می کنند و آنها به طور مستقیم به دهانه رحم نمی رسند.
خلاصه: در بعضی موارد، پزشک تصمیم می گیرد از القای زایمان استفاده کند تا از ایمنی مادر و جنین مطمئن شود. روش های مختلفی برای القای زایمان وجود دارد و برخی افراد از روش های طبیعی برای القای زایمان استفاده می کنند. اما حتما پیش از استفاده از این روش ها با پزشک مشورت کنید.
Mayo Clinic Staff. Labor induction. www.mayoclinic.org.Sept. 11, 2017
