اسید فولیک نوعی ویتامین B-9 است که می تواند در آب حل شود. این ماده اساسی در ساخت اسید نوکلئیک است که بخشی از تمام مواد ژنتیکی را تشکیل می دهد. این یک ویتامین B پیچیده ، شبیه به ویتامین 12-B است. ویتامین B-9 و اشکال آن عملکردهای مهم ایجاد سلولهای قرمز بیشتر خون ، جلوگیری از کاهش شنوایی و حفظ سلامت مغز نوزادان را انجام می دهد.
عملکرد اسید فولیک در بدن
اسید فولیک قبل از بارداری
اسید فولیک در دوران بارداری
چه ساعتی از روز قرص اسید فولیک بخوریم؟
اسید فولیک یک میلی گرمی بخوریم یا پنج میلی گرمی؟
چه کسانی باید قرص فولیک اسید 5 مصرف کنند؟
کمبود اسید فولیک در کودکان
اسید فولیک برای مردان
مکمل های اسید فولیک موجود در داروخانه ها
علائم کمبود اسید فولیک
عملکرد اسید فولیک در بدن
اسید فولیک برای زنانی که باردار هستند ضروری است. ویتامین B-9 شامل فولات و اسیدفولیک است و برای چندین عملکرد در بدن مهم است. طبق اعلام انجمن رژیم غذایی بریتانیا (BDA) ، اسیدفولیک برای ساختن گلبول های قرمز خون ضروری است ، همچنین:
- سنتز و ترمیم DNA و RNA
- کمک به تقسیم سریع سلول و رشد
- افزایش سلامت مغز ، اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است
- کاهش شنوایی مرتبط با سن
از اهمیت ویژه ای برای زنانی که باردار هستند به اندازه کافی اسید فولیک مصرف می کنند. این امر به جلوگیری از بروز ناهنجاریهای اصلی مادرزادی مغز یا ستون فقرات از جمله نقایص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا و آنسفالی کمک می کند [1].
اسید فولیک قبل از بارداری
زنانی که قصد بارداری دارند ، باید سه ماه قبل از بارداری مکمل های اسید فولیک مصرف کنند تا خطر ابتلا به این مشکلات کاهش یابد. تصور می شود اسیدفولیک در طیف وسیعی از شرایط نقش پیشگیرانه ایفا می کند. بررسی که در سال 2014 انجام شد نتیجه گرفت که مکمل اسید فولیک ممکن است خطر ایجاد شکاف کام را کاهش دهد.
اسید فولیک در دوران بارداری
در دوران بارداری هم در سه ماه اول بارداری همه مادران باید اسید فولیک را مصرف کنند. از ابتدای هفته شانزدهم بارداری مولتی ویتامین تجویز میشه که حاوی اسید فولیک است و نیاز به مصرف جداگانه آن نیست. نوع اسید فولیک یعنی اسید یک میلی گرمی یا پنج میلی گرمی توسط پزشک معالج مشخص میشود.
اسید فولیک به محافظت از استخوان ها و مغز نوزادان کمک می کند. مصرف مکمل فولات پیش از بارداری باعث کاهش 50 تا 70٪ زایمان زودرس می شود. اسید فولیک برای رشد نخاع در رحم ضروری است. خانم های باردار باید در مراحل اولیه بارداری به اندازه کافی اسید فولیک مصرف کنند. زیرا نخاع یکی از اولین قسمتهای بدن است که در رحم شکل می گیرد [2].
چه ساعتی از روز قرص اسید فولیک بخوریم؟
زمان مصرف اینگونه قرص ها نیم ساعت قبل از غذا و یا بعد از غذاست. البته در هر زمان از روز هم قابل استفاده است پس اگر فراموش کردید نگران نباشید.
اسید فولیک یک میلی گرمی بخوریم یا پنج میلی گرمی؟
در شرایط معمول بارداری فولیک اسید یک کافی است و فولیک اسید 5 میلی گردم در مواردی که مادر مشکلات عصبی مانند صرع یا ام اس دارد و یا فرزند قبلی دچار مشکل خاصی از نظر عصبی باشد توصیه میشود.
چه کسانی باید قرص فولیک اسید 5 مصرف کنند؟
- شما فرزندی با نقص لوله های عصبی دارید، برای مثال فرزندی با عارضه اسپینا فیدا (مهره شکاف).
- مادر، پدر و یا یکی از خویشاوندان نزدیک مبتلاء به بیماری نقض لوله های عصبی است.
- چنانچه از داروهای ضد صرع استفاده می کنید مصرف قرص فولیک اسید 5 میلی گرم برای شما الزامی است.
- اگر مبتلاء به بیماری سلیاک که یک اختلالخود ایمنی روده باریک با زمینه ژنتیکی (ارثی) است، می باشید.
- اگر به کمخونی گلبول های قرمز داسی شکل مبتلا هستید.
- اگر بیماری تالاسمی دارید.
- چنانچه شاخص توده بدنی BMI شما بالای 30 است.
- مبتلاء به بیماری دیابت هستید.
کمبود اسید فولیک در کودکان
یک مطالعه اخیر کمبود اسید فولیک را با اوتیسم مرتبط کرده است. محققان نتیجه گرفتند: "اسید فولیک پیش از بارداری [قبل از شروع بارداری و در دوران بارداری اولیه] ممکن است خطر [اختلال طیف اوتیسم] را در افرادی که متابولیسم فولات ناکارآمد دارند ، کاهش دهد." تحقیقات بیشتری برای تأیید این لینک مورد نیاز است [3].
اسید فولیک برای مردان
مصرف اسید فولیك اختلالات كروموزومی سلول های نطفه مردانه را به میزان 19 درصد كاهش می دهد. اسید فولیک جهت بهبود باروری با افزایش تعداد اسپرم و سلامتی اسپرم برای مردان مفید میباشد.
روماتیسم مفصلی و اسید فولیک
اسیدفولیک اغلب برای حمایت از تجویز متوترکسات برای آرتریت روماتوئید استفاده می شود. متوترکسات یک داروی مؤثر برای این بیماری است. با این وجود به کاهش فولات بدن نیز منجر می شود. متوترکسات می تواند در بین 20 تا 65 درصد افرادی که از این دارو استفاده می کنند ، علائم مشکلات دستگاه گوارشی ایجاد کند.
با این حال ، نشان داده شده است که مکمل های اسید فولیک ، عوارض جانبی دستگاه گوارش (ناشی از متوترکسات) را 79 درصد کاهش می دهد. برای توصیه در مورد مقدار مصرف با پزشک صحبت کنید. اغلب 1 میلی گرم در روز تجویز می شود.
مکمل های اسید فولیک موجود در داروخانه ها
1- ویتاول ید فولیک و دی 3 ( Vitawell I Folic + D3)
تامین اسید فولیک ید و ویتامین D3 در دوران پیش از بارداری حین بارداری و شیردهی . از مصرف ید - فولیک + D3 همراه با سایر فرآورده هایی که حاوی اسید فولیکt ید و ویتامین D هستند خودداری نمایید. از مصرف بیش از مقدار توصیه شده مجاز خودداری کنید. توصیه میشود مصرف این محصول در کسانی که مبتلا به بیماری های تیروئید می باشد و یا افرادی که داروی دیگری مصرف می کنند با نظر پزشک صورت گیرد.
روش مصرف : روزانه یک قرص همراه غذا با آب کافی میل شود.
قیمت: 19700 تومان
کشور سازنده : ایران
2- ویتاول ید فولیک ( Vitawell I Folic)
تامین اسید فولیک ید در دوران پیش از بارداری حین بارداری و شیردهی. از مصرف این مکمل همراه با سایر فرآورده هایی که حاوی اسید فولیک و ید هستند، خودداری نمائید.
روش مصرف : روزانه یک قرص همراه غذا با آب فراوان میل شود.
تعداد : 30 عدد
قیمت : 16400 تومان
3- متیل تتراهیدروفولات 5 ام تی اچ اف ( L-5Methyltetrahydrofolate 5-MTHF )
کمک به بهبود عملکرد سیستم قلبی-عروقی و اعصاب
قیمت : 32700 تومان
تعداد : 30 عدد
4- فولیک اسید 1 میلی گرم ( Folic Acid 1 mg)
کم خونی های ماکروسیتیک یا مگالوبلاستیک ثانویه به کمبود اسید فولیک ، بیماری کبدی ، الکلیسم ، انسداد روده ، همولیز بیش از حد - جلوگیری از کم خونی مگالوبلاستیک بارداری و صدمات جنینی - مکمل غذایی
روش مصرف : یک قرص در روز ( در صورت صلاحدید پزشک مصرف دارو با دوز بالاتر بلامانع است )
قیمت : 6500 هزار تومان
تعداد : 100 عدد قرص
5- فولیک اسید 800 میکرو گرم 60 عددی ( Folic Acid 800 mcg 60 )
جلوگیری از کم خونی و عوارض آن، جلوگیری از اختلالات در تشکیل جنین و بهبود رشد، جلوگیری از بیماری های قلبی و عروقی، جلوگیری از پوکی استخوان و برخی سرطان ها، جلوگیری از خستگی و افسردگی، اضطراب و بی اشتهایی، کمک به بهبود کم خونی های ناشی از سو تغذیه
روش مصرف : روزانه 1 کپسول همراه غذا با مقدار کافی آب
قیمت : 50 هزار تومان
تعداد: 60 عدد
کشور سازنده : آلمان
6- یدوفولیک ( Iodofolic )
حاوی 500 میکروگرم اسید فولیک و 150 میکروگرم ید مواد جانبی قرص یدوفولیک: دی کلسیم فسفات دی هیدرات، استارچ، سدیم بی کربنات، اکدیسول، منیزیم استئارت و آب مقطر
روش مصرف : روزانه 1 قرص همراه غذا و آب کافی میل نمایید.
قیمت : 16400
تعداد : 60 عدد
7- اسید فولیک 800 اپوویتال ( Folsaure 800)
کمک به تأمین اسید فولیک مورد نیاز دوران بارداری
روش مصرف : روزانه ا عدد قرص همراه غذا با مقدار کافی آب میل شود. از مصرف بیش از میزان توصیه شده خودداری شود.
قیمت : 54 هزار تومان
تعداد : 30 عدد
کشور سازنده : آلمان
8- فولیک اسید گلد 1 میلی گرم ( Folic Acid Gold 1 mg)
حاوی ویتامین ب 12. قبل از مصرف این دارودر موارد زیر با پزشک خود یا دکتر داروساز مشورت نمایید: - در صورت حاملگی و شیردهی - در صورت مصرف هر نوع داروی دیگر بخصوص داروهای ضد تشنج، کاربامازپین، استروژن ها، فوباربیتال و پریمیدون - در صورت وجود هرگونه حساسیت به فولیک اسید یا مواد دیگر از قبیل غذاها، رنگ ها و مواد محافظ طبقه بندی مصرف در حاملگی و شیردهی: گروه A مصرف در دوره حاملگی و شیردهی گزارش مبنی بر اثرات سو بر جنین یا نوزاد داده نشده است. لطفاً قبل از مصرف با پزشک و یا دکتر داروساز مشورت نمایید.
قیمت : 14700
تعداد : 60 عدد
کشور سازنده : ایران
9- فولسین فولیک اسید 600 ( Folcin Folic Acid 600 )
قرص فولاسین، اسید فولیک 600 میکروگرمی در ساختن گلبول های قرمز خون عامل عمده ای به شمار می رود کمک به درمان کم خونی
روش مصرف : روزی یک قرص با یک لیوان آب میل شود.
قیمت : 43 هزار تومان
تعداد : 60 عدد
کشور سازنده : آلمان
10- ید مام (Iod Mom)
قرص ید مام ترکیبی از فولیک اسید و ید می باشد که هر دو در دوران پیش از بارداری ، حین بارداری و شیردهی بسیار مهم و مورد نیاز می باشند. تأمین ید لازم جهت بهبود و توسعه رشد مغزی ، حس شنوایی و قدرت دیداری کودک.
تأمین روزانه 500 میکروگرم اسید فولیک که باعث کاهش ریسک تولد نوزادان با نواقص مغزی و نخاعی مانند ستون فقرات شکاف دار می شود. البته بدین منظور قرص می بایست یک ماه قبل از بارداری و در طول دوره بارداری مصرف گردد.
مقدار مصرف : برای بزرگسالان روزانه یک عدد قرص می باشد که همرا با وعده غذایی و آب فراوان میل گردد.
قیمت : 16400
تعداد : 30 عدد
منابع طبیعی اسید فولیک
مارچوبه و زرده تخم مرغ دو منبع عالی اسید فولیک هستند. سبزیجات سبز تیره منابع خوبی برای اسید فولیک هستند. مراقب باشید که آنها را بیش از حد گرم نکنید، زیرا مقدار اسید فولیک هنگام قرار گرفتن در معرض گرما به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. غذاهای زیر سرشار از اسید فولیک هستند:
- مارچوبه
- مخمر نان
- کلم بروکلی
- جوانه بروکسل
- کلم
- گل کلم
- زرده تخم مرغ
- سیب زمینی
- قلوه
- عدس
- کاهو
- جگر ، اگرچه زنان نباید در دوران بارداری این ماده را مصرف کنند
- بسیاری از میوه ها ، به ویژه پاپایا و کیوی
- شیر
- پرتقال ها
- زردک
- نخود فرنگی
- اسفناج
- دانه های آفتابگردان
- نان سبوس دار ، همانطور که معمولاً غنی شده است
همیشه بهتر است به جای مکمل ها ، مواد مغذی را از منابع غذایی طبیعی دریافت کنید.
کمبود اسید فولیک چه پیامدی دارد؟
کمبود اسید فولیک هنگامی رخ می دهد که به اندازه کافی فولات یا اسید فولیک در بدن وجود نداشته باشد. گذشته از کم خونی و ناهنجاری های مادرزادی ، کمبود اسید فولیک می تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی ، از جمله:
- خطر بالاتر بروز افسردگی بالینی
- مشکلات احتمالی در مورد حافظه و عملکرد مغز
- خطر بالاتر ابتلا به بیماری های آلرژیک به طور بالقوه
- خطر تراکم استخوان پایین تر
کم خونی
در صورت عدم مصرف اسیدفولیک کافی ، افراد می توانند کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک را تجربه کنند. از آنجا که فولات برای تولید و نگهداری گلبول های قرمز خون مهم است ، سطح نامناسب می تواند به معنای عدم وجود گلبول های قرمز کافی برای تأمین سطح اکسیژن سالم بدن باشد.
این وضعیت ممکن است در افرادی که به مقادیر بیشتری فولات نیاز دارند و مکمل مصرف نمی کنند ، ظاهر شود ، مانند خانم هایی که باردار و شیرده هستند. کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک می تواند در افراد مبتلا به بیماری های اساسی مانند کم خونی سلول داسی رخ دهد. همچنین می تواند در افراد مبتلا به بیماری هایی که مشکل جذب فولات دارند تأثیر بگذارد. سوء مصرف الکل یا بیماری کلیوی می تواند توانایی بدن در جذب موثر فولات را کاهش دهد.
برخی از داروها مانند داروهایی که برای درمان آرتریت روماتوئید ، سرطان و تشنج استفاده می شود ، ممکن است خطر کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک را افزایش دهد [4].
علائم کمبود اسید فولیک
علائم و نشانه های بیماری کمبود اسید فولیک عبارتند از:
- خستگی
- احساس ضعف
- زخم های اطراف دهان
- حافظه و مشکلات شناختی
- روحیه تحریک پذیر
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
مبتلایان کم خونی کمبود اسید فولیک، باید روزانه قرصهای اسیدفولیک مصرف کنند. پس از بازگشت سطح فولات به حالت طبیعی، بدن می تواند سلول های خونی کافی تولید کند تا عملکرد طبیعی داشته باشد.
عوارض مصرف اسید فولیک
هنگام مصرف اسید فولیک هیچ عارضه جانبی جدی مشاهده نمی شود. در موارد نادر ، افراد ناراحتی معده را گزارش می کنند. حتی اگر فرد بیشتر از حد لازم فولات مصرف کند ، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. از آنجا که اسیدفولیک محلول در آب است ، هرگونه مقدار اضافی به طور طبیعی به ادرار منتقل می شود [5].
1-Liew SC1. Rev Assoc Med Bras (1992). Folic acid and diseases - supplement it or not? 2016 Jan-Feb;62(1):90-100. 3-Catrina L. McStay. Maternal Folic Acid Supplementation during Pregnancy and Childhood Allergic Disease Outcomes: A Question of Timing? Nutrients. 2017 Feb; 9(2): 123. 5- Martha S. Field. Safety of folic acid. Ann N Y Acad Sci. 2018 Feb; 1414(1): 59–71.
2-James A Greenberg. Folic Acid Supplementation and Pregnancy: More Than Just Neural Tube Defect Prevention. Rev Obstet Gynecol. 2011 Summer; 4(2): 52–59.
4- Folate food source, usual intake, and folate status in Korean adults. Nutr Res Pract. 2018 Feb; 12(1): 47–51.