آزمایش غربالگری دوم چگونه است؟

در طول بارداری آزمایشات مختلفی باید انجام دهید تا خیالتان از سلامت خودتان و نوزاد دلبندتان راحت باشد. آزمایش غربالگری دوم در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود که از نتایج آن می توان برای تعیین خطر ابتلای کودک به اختلال کروموزوم یا نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا استفاده کرد. در این مقاله نکات مهم در مورد این آزمایش را برای شما مادران اومایی عزیز توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

در آزمایش خون غربالگری دوم چه مواردی اندازه گیری می شود؟

در این آزمایش پارامترهای مهم زیر اندازه گیری خواهند شد:

1- آلفا-فتوپروتئین (AFP)

پروتئینی است که توسط بافت جنین تولید می شود. در طی رشد جنین، سطح AFP در خون جنین و مایع آمنیوتیک تا حدود 12 هفته افزایش می یابد و سپس سطح آن به تدریج تا تولد کاهش می یابد. گاهی اوقات AFP از جفت به خون مادر انتقال پیدا می کند. درصورتیکه مشکلات خاصی بر روی نوزاد تأثیر بگذارد، مقدار بیشتری از AFP به مایع آمنیوتیک و سپس به خون مادر نشت می کند.

به همین ترتیب، از آزمایش AFP برای تعیین احتمال نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا استفاده می شود. البته خطر ابتلا به اختلالات کروموزومی (سندرم داون (تریزومی 21) و سندرم ادواردز (تریزومی 18)) قبلاً با استفاده از غربالگری سه ماهه اول انجام شده است. طبق گفته کالج متخصص زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، آزمایش AFP نقص لوله عصبی را در 85٪ موارد به درستی تشخیص می دهد.

2- گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)

هورمونی است که توسط جفت تولید می شود و به هورمون بارداری نیز معروف است. سطح این هورمون در خون مادران برای سه ماهه اول بارداری افزایش می یابد و بعد از آن تا پایان بارداری کاهش پیدا می کند. در حاملگی هایی که جنین دارای نقص کروموزومی است که منجر به سندرم داون می شود، hCG  حتی بعد از سه ماهه اول تمایل به بالا رفتن دارد و از این رو می تواند به تشخیص دقیق تر این بیماری کمک کند.

3- استریول غیر کونژوگه (uE3)

نوعی استروژن است که توسط جنین از طریق متابولیسم تولید می شود. این فرآیند در قسمت های کبد، آدرنال و جفت انجام می شود. مقداری از استریول غیر کونژوگه از جفت عبور می کند و می تواند در خون مادر اندازه گیری شود. سطح این هورمون در حدود هفته 8 بارداری افزایش می یابد و افزایش آن تا کمی قبل از زایمان ادامه پیدا می کند. در حاملگی هایی که جنین دارای سندرم داون یا سندرم ادواردز است، uE3 به جای افزایش کاهش می یابد.

4-  اینهیبین A

هورمونی است که توسط جفت تولید می شود. اینهیبین یک دیمر است یعنی دارای دو قسمت می باشد و گاهی اوقات به عنوان DIA یا مهار کننده dimeric A نیز شناخته می شود. سطح این هورمون در خون مادران از هفته 14 تا 17 بارداری کمی کاهش می یابد و دوباره افزایش پیدا می کند. در بارداری هایی که جنین مبتلا به سندرم داون است، سطح آن بیشتر از حد طبیعی است. اندازه گیری این هورمون در 69٪ موارد سندرم داون را تشخیص می دهد

اگر نتایج غربالگری سرم مادر نگران کننده باشد، آزمایشات تشخیصی تکمیلی مانند آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای جفتی (CVS) تجویز خواهد شد.

نتیجه تست غربالگری چه چیزی را نشان می دهد؟

یک مشاور ژنتیک یا پزشک زنان خودتان می تواند معنی نتایج آزمایش را برایتان توضیح دهد و گزینه های لازم را در مورد پیگیری آزمایش های بعدی در صورت لزوم توصیه می کند. لازم به یادآوری است که آزمایش های غربالگری مثبت تشخیص قطعی ناهنجاری جنین نیست. نتایج مثبت تنها نشان دهنده افزایش خطر است و خوشبختانه تعداد کمی از زنانی نتایج غربالگری دومشان مثبت است و نوزادانشان دچار نقص لوله عصبی یا ناهنجاری کروموزومی هستند. به طور کلی تفسیر نتایج به شکل زیر می باشند:

در حاملگی هایی که جنین دارای نقص کروموزومی است که منجر به سندرم داون می شود (تریزومی 21)، سطح AFP و استریول غیر کونژوگه کم است و سطح hCG زیاد است.
در حاملگی هایی که جنین مبتلا به سندرم ادواردز است (تریزومی 18)، میزان استریول hug و hjG پایین است و سطح AFP می تواند متغیر باشد.

نوزادی که دارای نقص لوله عصبی باز است در ستون فقرات یا سر خود شکاف دارد که باعث می شود مقدار AFP انتقال یافته به خون مادر بیشتر شود.

سخن آخر

آزمایشات غربالگری دوم از آزمایش های مهم دوران بارداری است که در صورت توصیه پزشک باید حتما انجام شود. همچنین در صورت مثبت بودن نتایج غربالگری دوم به مواردی شامل سونوگرافی با وضوح بالا و شاید آمنیوسنتز و به دنبال آن تجزیه و تحلیل کروموزومی نیاز است. نتایج این آزمایشات به مادران و پزشکان در تصمیم گیری در مورد مدیریت بارداری کمک می کند. البته این غربالگری همه موارد ناهنجاری های جنین را تشخیص نخواهد داد.