علت و درمان پایین بودن پلاکت خون در بارداری

دوران بارداری برای خانم ها دوران بسیار حساسی است و ممکن است مادر باردار در این دوران به دلایل مختلف دچار یک سری بیماری شود. یکی از این بیماری ها پایین آمدن پلاکت خون در بارداری است که به آن در زبان علم پزشکی ترومبوسیتوپنی حاملگی گفته می شود. از هر 10 زن باردار یک نفر به این بیماری مبتلا می شود. در این مقاله می خواهیم درباره علت پایین آمدن پلاکت خون در بارداری و روش های درمان آن برایتان توضیح دهیم. پس با ما تا پایان مطلب همراه باشید:

پلاکت خون یا ترومبوسیتوپنی چیست؟

زمانی که در قسمتی از بدن شما خونریزی ایجاد می شود مثلا دستتان زخم می شود سلول های پلاکت خون وظیفه انعقاد خون و در نتیجه بهبود زخم را دارند. در صورت پایین بودن این پلاکت ها خونریزی ادامه داشته و اگر زخم وخیم باشد می تواند خطر مرگ را در بر داشته باشد. در بزرگسالان به طور متوسط در هر میلی لیتر از خون حدود 150 تا 400 پلاکت وجود دارد. در دوران بارداری در برخی از خانم ها میزان این پلاکت ها به رقمی بین 100 تا 150 پلاکت در هر میلی لیتر می رسد که بعنوان ترومبوسیتوپنی حاملگی خفیف تشخیص داده می شود. این بیماری با یک آزمایش خون ساده قابل تشخیص است.

علت پایین آمدن پلاکت خون در بارداری چیست؟

پزشکان هنوز دلیل مشخصی برای ایجاد ترومبوسیتوپنی حاملگی پیدا نکرده اند، اما معتقدند دو عامل ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند:

1. بدن شما در حین بارداری پلاسما( قسمت مایع خون) بیشتری تولید می کند و باعث رقیق شدن پلاکت ها می شود. بنابراین تعداد پلاکت ها در هر میلی لیتر خون کاهش پیدا می کند اما در عملکرد کلی پلاکت ها تاثیری ندارد.

2. در صورت عدم استفاده بدن شما از پلاکت ها بدن بصورت خودکار پلاکت ها را از بین می برد و آنها را با پلاکت های جدید جایگزین می کند. در بارداری ، این روند سرعت بیشتری می یابد. نتیجه این است که شما پلاکت های کمتر اما جوان و بزرگتری در خون خود خواهید داشت.

علائم پلاکت پایین در بارداری

ممکنه در بارداری شما هیچ علامت خاصی از پایین بودن پلاکت خون نداشته باشید و در آزمایشات بطور اتفاقی متوجه شوید اما علائم روتین پایین بودن پلاکت در افراد شامل:

• خونریزی از لثه و بینی
• کبودی های قرمز و بنفش و قهوه ای 
• خونریزی طولانی از زخم ها

رنج نرمال پلاکت خون در بارداری

پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است. در بارداری نیز ممکنه پلاکت خون کاهش پیدا کنه اما هیچ زمان کمتر از 100 هزار نخواهد شد. پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون غیر طبیعی است و نیازمند توجه خاص است.

1. ترومبوسیتوپنی حاملگی خفیف

اگر تعداد پلاکت شما فقط کمی پایینتر از حد نرمال و بین 100 الی 150 باشد ، مشکلی برای شما یا کودک شما ایجاد نمی کند و دیگر نیازی به درمان خاص نخواهید داشت. منتها برای جلوگیری از کاهش بیشتر و ایجاد خطرات ناشی از آن ماما یا متخصص زنان و زایمان در طول بارداری میزان پلاکت خون شما را کنترل می کنند. خبر خوب این است که پس از تولد نوزاد ، سطح پلاکت شما به حالت عادی باز می گردد. امروزه معمولا بیشتر خانم های باردار نوع خفیف این بیماری را تجربه می کنند که خود را بصورت لکه های بنفش و کبودی در اثر خونریزی های خود به خودی روی پوست نشان می دهد. 

2. ترومبوسیتوپنی حاملگی متوسط

اگر تعداد پلاکت خون شما کمتر از 100 میلیون در هر میلی لیتر خون باشد ، باید آزمایشات اضافی دیگری نیز انجام دهید. پزشک شما این مرحله را به عنوان ترومبوسیتوپنی حاملگی متوسط طبقه بندی می کند. 

3. ترومبوسیتوپنی حاملگی شدید

ترومبوسیتوپنی شدید وقتی است  که تعداد پلاکت های خون شما کمتر از 50 میلیون در هر میلی لیتر خون باشد. اگر ترومبوسیتوپنی متوسط یا شدید داشته باشید ، احتمالاً به دلیل وضعیتی که قبلاً داشتید ، مانند بیماری لوپوس ایجاد شده است. در این حالت سیستم ایمنی بدن شما به سلول های سالم بدنتان حمله می کند.

راههای درمان پلاکت خون پایین در بارداری

برخی از داروهای رقیق کننده خون به نام  هپارین می توانند روی پلاکت شما تأثیر بگذارند. اگر کاهش پلاکت خون شما به دلیل استفاده از این دارو باشد ، پزشک از قبل می داند که تعداد پلاکت شما ممکن است کم باشد ، و مراقبت های قبل از زایمان و بعد از زایمان را با توجه به این موضوع برنامه ریزی می کند. 

اگر به ترومبوسیتوپنی حاملگی متوسط تا شدید مبتلا هستید ، پزشک توصیه می کند که در طول دوران بارداری برای تثبیت شرایط و ایمن نگه داشتن کودک ، تحت درمان و مراقبت قرار بگیرید. ممکن است مجبور شوید قرص استروئیدی مصرف کرده یا یک پروتئین خونی به نام گلوبولین به شکل آمپول (IVIg) تزریق کنید. از طرف دیگر ، پزشک ممکن است توصیه کند که برای افزایش سطح پلاکت در خون خود ، انتقال پلاکت یا پلاسمایی ( تزریق خون اضافی) داشته باشید.

آیا پایین بودن پلاکت خون در بارداری خطرناک است؟

گاهی اوقات ، پایین بودن بیش از اندازه پلاکت های خونی در بدن شما در دوران بارداری می تواند نشانه مشکلی در بارداری شما باشد. این مشکل می تواند یک عارضه نادر پیش از مبتلا شدن به بیماری اکلامپسی در اواخر بارداری به نام سندرم HELLP باشد. در این حالت علائم زیر ایجاد می شود :

•  علائم پیش از اکلامپسی ، مانند فشار خون بالا و پروتئین موجود در ادرار
•  درد هنگام استنشاق عمیق
• سردرد شدید
• حالت تهوع شدید و غیر طبیعی
•  افزایش ناگهانی تورم پاها ، مچ پا ، دست و صورت

اگر پلاکت مادر زیر ۸۰ هزار باشد، هنگام زایمان به ویژه در سزارین نگران کننده است ممکن است باعث خونریزی شود.

هشدار مهم:

سخن آخر

پایین آمدن پلاکت خون در بارداری می تواند امری بسیار طبیعی باشد و نباید در صورت ابتلا به آن نگران شوید. زیرا پزشک شما می تواند آن را مدیریت و کنترل کند و روش های مختلفی برای جبران این کاهش وجود دارد. بعد از زایمان نیز میزان پلاکت ها مانند قبل به حالت طبیعی خود بر می گردد.