تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که با ترشح هورمون‌های T3 و T4، نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم بدن، ضربان قلب، دمای بدن و سلامت عمومی ایفا می‌کند. زمانی که این غده قادر به تولید کافی هورمون نباشد، فرد دچار کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم می‌شود. این بیماری یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز در جهان است و می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم جسمی و روانی را ایجاد کند. شناخت دقیق علایم و علل کم کاری تیروئید، برای تشخیص به‌موقع و درمان مؤثر اهمیت حیاتی دارد. در این مقاله به‌طور جامع به بررسی علمی و کاربردی این موضوع می‌پردازیم.
علایم کم کاری تیروئید
علائم کم‌کاری تیروئید بسته به شدت بیماری و شرایط فرد، ممکن است خفیف یا بسیار واضح باشند. این علائم در بسیاری از موارد با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شوند، ازاین‌رو دقت در شناسایی آنها اهمیت زیادی دارد.
۱. خستگی و ضعف عمومی
یکی از شایع‌ترین علائم کم کاری تیروئید، احساس مداوم خستگی و بی‌انرژی بودن است. کاهش سطح هورمون‌های تیروئید سبب کند شدن متابولیسم بدن می‌شود و در نتیجه فرد حتی پس از خواب کافی، همچنان احساس ضعف دارد.
۲. افزایش وزن ناخواسته
کاهش متابولیسم باعث می‌شود بدن انرژی کمتری بسوزاند. به همین دلیل افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، افزایش وزن پیدا می‌کنند.
۳. حساسیت به سرما
هورمون‌های تیروئید در تنظیم دمای بدن نقش دارند. کمبود این هورمون‌ها باعث می‌شود بیماران نسبت به سرما حساس‌تر باشند و حتی در دماهای معمولی احساس سردی کنند.
۴. خشکی پوست و ریزش مو
کاهش گردش خون و کند شدن فعالیت غدد عرقی، موجب خشکی پوست می‌شود. همچنین ریزش مو، شکنندگی ناخن‌ها و نازک شدن ابروها نیز از علائم رایج هستند.
۵. یبوست
کمبود هورمون تیروئید باعث کاهش حرکات روده می‌شود و در نتیجه یبوست مزمن یکی از مشکلات شایع در بیماران است.
۶. افسردگی و اختلالات خلقی
کم کاری تیروئید می‌تواند باعث تغییرات شیمیایی در مغز شود. احساس غم، اضطراب، افسردگی و کاهش تمرکز از پیامدهای این اختلال هستند.
۷. تغییرات در صدا و تورم گردن
بعضی بیماران دچار گرفتگی صدا یا تورم در ناحیه گردن می‌شوند. این علائم به دلیل بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر) یا التهاب آن ایجاد می‌شود.
۸. اختلالات قاعدگی در زنان
کم‌کاری تیروئید در زنان می‌تواند منجر به قاعدگی‌های سنگین، نامنظم یا ناباروری شود. این موضوع اهمیت ویژه‌ای در زنان سنین باروری دارد.
۹. کندی ضربان قلب
هورمون‌های تیروئید در تنظیم عملکرد قلب نقش دارند. کاهش این هورمون‌ها ممکن است باعث کندی ضربان و در برخی موارد مشکلات قلبی شود.
۱۰. ورم صورت و پف‌آلودگی چشم‌ها
یکی از علائم کلاسیک کم‌کاری تیروئید، پف‌دار شدن صورت و تورم پلک‌ها است که ناشی از تجمع مایعات در بافت‌ها می‌باشد.
علل کم کاری تیروئید
هیپوتیروئیدیسم می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی علل ژنتیکی و برخی دیگر محیطی یا ناشی از سبک زندگی هستند. در ادامه مهم‌ترین علل کم‌کاری تیروئید بررسی می‌شوند.
۱. بیماری هاشیموتو
شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید، بیماری هاشیموتو است. این بیماری یک اختلال خودایمنی است که طی آن سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کرده و باعث التهاب و تخریب تدریجی آن می‌شود. هاشیموتو بیشتر در زنان میانسال شایع است.
۲. کمبود ید
ید ماده اصلی برای تولید هورمون‌های تیروئید است. کمبود ید در رژیم غذایی، خصوصاً در مناطقی که مصرف نمک یددار رایج نیست، می‌تواند باعث کم کاری تیروئید شود.
۳. درمان‌های دارویی
برخی داروها مانند لیتیوم، آمیودارون و اینترفرون می‌توانند عملکرد تیروئید را مختل کرده و منجر به کم کاری شوند.
۴. درمان‌های پرکاری تیروئید
بعضی بیماران که به دلیل پرکاری تیروئید تحت درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی قرار گرفته‌اند، ممکن است دچار کم کاری دائمی شوند.
۵. جراحی تیروئید
برداشتن کامل یا بخشی از غده تیروئید برای درمان تومورها یا گواتر می‌تواند منجر به کم‌کاری شود.
۶. اختلالات هیپوفیز و هیپوتالاموس
در موارد نادر، اختلال در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس که مسئول تنظیم هورمون TSH هستند، می‌تواند باعث کم کاری تیروئید گردد.
۷. عوامل ژنتیکی
بعضی از انواع کم‌کاری تیروئید ناشی از جهش‌های ژنتیکی هستند که از بدو تولد وجود دارند. این نوع به نام کم کاری تیروئید مادرزادی شناخته می‌شود.
کم کاری تیروئید در زنان و مردان
هرچند کم کاری تیروئید می‌تواند در هر فردی رخ دهد، اما شیوع آن در زنان بیشتر است. در زنان علاوه بر علائم عمومی، مشکلات قاعدگی و ناباروری برجسته‌تر است. در مردان نیز علائمی مانند کاهش میل جنسی، ریزش مو و خستگی شدید بیشتر مشاهده می‌شود.
تشخیص کم کاری تیروئید
تشخیص این بیماری با معاینه بالینی، شرح حال بیمار و آزمایش خون امکان‌پذیر است. مهم‌ترین آزمایش‌ها شامل سنجش سطح TSH، T4 و در برخی موارد آنتی‌بادی‌های ضدتیروئید است. افزایش TSH و کاهش T4 شاخص اصلی کم کاری تیروئید است.
کم‌کاری تیروئید یک اختلال شایع و در عین حال پیچیده است که می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم جسمی و روانی ایجاد کند. علایم و علل کم کاری تیروئید شامل خستگی، افزایش وزن، افسردگی، خشکی پوست، بیماری هاشیموتو، کمبود ید و مصرف برخی داروها می‌باشد. شناخت این نشانه‌ها و عوامل زمینه‌ای، اهمیت زیادی در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر دارد. با مراجعه به پزشک متخصص غدد و انجام آزمایش‌های لازم، می‌توان از عوارض جدی این بیماری پیشگیری کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
ویژگی‌های بهترین جراح تیروئید
انتخاب بهترین جراح تیروئید در تهران برای بیمارانی که به دلایل مختلفی مانند گره‌های تیروئیدی، تومورها یا پرکاری و کم‌کاری مقاوم به درمان دارویی نیاز به عمل جراحی دارند، اهمیتی حیاتی دارد. جراحی تیروئید از حساس‌ترین اعمال جراحی در ناحیه گردن است، زیرا این غده در مجاورت عصب‌های حنجره، غدد پاراتیروئید و تراشه قرار دارد. بنابراین تنها جراحی با تجربه، مهارت و دانش کافی می‌تواند این عمل را با حداقل عوارض و بهترین نتیجه انجام دهد.
۱. تجربه و تعداد بالای جراحی‌ها
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بهترین جراح تیروئید، تجربه بالای او در انجام تعداد زیادی عمل موفق است. آمارها نشان می‌دهد جراحانی که سالانه ده‌ها یا صدها عمل تیروئید انجام می‌دهند، با چالش‌های حین عمل آشناتر هستند و احتمال بروز عوارض در بیماران آنها به مراتب کمتر است.
۲. تخصص علمی و مدرک معتبر
بهترین جراحان تیروئید معمولاً دارای بورد تخصصی جراحی عمومی و فلوشیپ جراحی غدد هستند. این مدارک نشان‌دهنده دانش علمی و تسلط بر آخرین تکنیک‌های جراحی تیروئید است. علاوه بر این، آشنایی با اصول غدد درون‌ریز کمک می‌کند تا جراح تصمیم‌گیری دقیق‌تری در روند درمان داشته باشد.
۳. تسلط بر تکنیک‌های نوین
با پیشرفت پزشکی، جراحی تیروئید از روش‌های باز سنتی به سمت روش‌های کم‌تهاجمی و حتی اندوسکوپیک حرکت کرده است. بهترین جراح تیروئید باید به این تکنیک‌ها مسلط باشد تا بتواند با برش‌های کوچک‌تر، عوارض کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تر، نتیجه‌ای ایمن و رضایت‌بخش برای بیمار ایجاد کند. برای اطلاعات بیشتر از روش های درمان تیروئيد میتوانید با مشاورین کلینیک دکتر سعید شمس در تماس باشید .
