هرچند كه بلوغ مراحل خاص خود را دارد كه به ترتيب طي مي شود اما سن تقويمي شاخص هاي خوبي براي شروع بلوغ نيست بلكه شاخص هاي مهمتري نشانه بلوغ فيزيكي يك دختر نوجوان است:
-1 سن استخواني : اگر سن استخواني دختري همپاي سن تقويمي او و يا حتي با يكسال اختلاف باشد نشانه بلوغ جسمي مي باشد.
-2 بروز صفات ثانويه جنسي از اولين علائم بلوغ است : ابتد ا در 5 مرحله پستان ها بزرگ و آرئول پررنگ تر مي شود. رويش مو در ناحيه پو بيس و لب هاي بزرگ تناسلي خارجي زنانه (در 5 مرحله ) نيز از ديگر صفات ثانوي بهداشت خانواده جنسي است. موازي با بزرگ شدن پستان ها رحم نيز از نظر طول و قطر فوندوس و ضخامت رشد مي كند.
-3 زماني كه اولين خونريزي قاعدگي آغاز مي شود ( منارك) : هرچند كه از آخرين مراحل بلوغ است اما واضح ترين و ملموس ترين علامت بلوغ مي باشد كه نشان دهنده امكان و ظرفيت فعاليت هاي جن سي در يك نوجوان نيز مي باشد. زماني بلوغ در يك دختر نوجوان ، كامل شده است كه رشد استخواني، بروز صفات ثانويه جنسي و آغاز قاعدگي هر سه رخ دهد . هرچند كه همزمان نباشند . ابتدا بزرگ شدن پستان ها حدود يكسال پس از افزايش قد و يكسال بعد، قاعدگي آغاز ميشود.
عوامل مؤثر بر بلوغ
-1 نژاد : تمامي مراحل بلوغ (تلارك پوبارك منارك) در سياه پوستان زودتر از سفيدپوستان ديده مي شود . ضمنا دختران ژاپني زودتر از ساير دختران آسيايي به سن بلوغ ميرسند.
-2 وضع تغذيه : سوء تغذيه موجب كوتاهي قد و تأخير سن بلوغ مي شود در جوامع اروپايي و آمريكايي تغير الگوي تغذيه اي و افزايش مصرف چرب يها و پروتئين ها موجب كاهش متوسط سن بلوغ دختران شده است.
-3 فعاليت فيزيكي : دختراني كه ورزشكارند و فعاليت هاي فيزيكي مرتب و مداوم دارند زودتر از دختران ديگر بالغ ميشوند.
-4 عوامل فاميلي و ژنتيكي : متوسط سن من ارك در دوقلوهاي مونوزيگوت (يك تخمكي ) برخلاف ديزيگوت ها (دوتخمكي) يكسان است ، همچنين در مهاجران آسيايي به اروپا عليرغم داشتن شرايط يكسان اجتماعي، تغذيه اي و فعاليت هاي فيزيكي، متوسط سن منارك تغييري نكرده است.
