تخمک گذاری و تعیین روز آن

یکی از زمان های بسیار مهم در سیکل قاعدگی یک خانم روزهای تخمک گذاری او می باشد. اگر فرد در این زمان برای بارداری اقدام کند در صورت سلامت اسپرم و تخمک شانس بارداری بالا است و معمولا پزشک زنان توصیه می کند که برای بچه دار شدن در این روز ها بصورت منظم و حداقل یک روز در میان نزدیکی داشته باشید. برخی از زنان نیز درزمان تخمک گذاری علائمی مثل پریود شامل نوسانات خلقی و لکه بینی دارند. از آنجایی که این زمان برای باردار شدن بسیار حائز اهمیت است می خواهیم در این مطلب شما اومایی عزیز را با نحوه تعیین روز تخمک گذاری آشنا کنیم. پس تا پایان مطلب همراه ما باشید. 

تخمک گذاری چیست؟

تخمک گذاری به زمانی گفته می‌شود که یک تخمک (یا در برخی موارد نادر بیشتر از یک تخمک) از تخمدان آزاد می‌شود و این زمان را «دوره باروری» در سیکل قاعدگی می‌نامند. در هر ماه، تنها یک تخمک در درون تخمدان شما به بلوغ می‌رسد و هنگامی که اندازه آن به حد معینی رسید، تخمک از تخمدان آزاد شده و درونِ لوله‌های فالوپ، به طرف رحم حرکت می‌کند. در واقع تا 24 ساعت در این مکان باقی می ماند تا در صورت امکان با یک اسپرم جفت شود و لقاح صورت گرفته سپس به رحم برود و رشد جنینی را شروع کند. هر خانم دو تخمدان دارد و اینکه در هر بار کدام تخمدان، تخمک آزاد می‌کند تقریبا نامشخص است. آنچه مشخص است این است که وظیفه تخمک گذاری در دوره‌های قاعدگی به صورت منظم و یکی در میان، بین تخمدان‌ها تقسیم نمی‌شود.

بهترین زمان نزدیکی برای باردار شدن در روزهای تخمک گذاری

برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید و باردار شوید، باید در مدت یک تا دو روز پیش از تخمک گذاری و تا 24 ساعت پس از آن، آمیزش داشته باشید. دلیل این امر آن است که اسپرم‌ها می‌توانند 3 تا 5 روز در بدن زن زنده بمانند، اما تخمک نمی‌تواند بیشتر از 24 ساعت پس از تخمک گذاری به حیات خود ادامه دهد، مگر اینکه لقاح صورت پذیرد.

اگر در حوالی زمان تخمک گذاری نزدیکی داشته باشید، احتمال باردار شدنِ شما افزایش می‌یابد و شما می‌توانید خوشحال باشید، زیرا شانس با شما همراه است. در زوج‌های معمولی که می‌توانند به صورت طبیعی بچه دار شوند، در هر دوره 20% احتمال بارداری وجود دارد. حدودا 85% از خانم‌هایی که بدون استفاده از یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری آمیزش دارند، ظرف یک سال حامله می‌شوند. شما می‌توانید با تعیینِ زمان دقیق تخمک گذاری، همچنین با افزایش آگاهی خود در مورد تغییرات هورمونی و فیزیکی که در هر ماه در بدن شما رخ می‌دهد، احتمالِ حامله شدن خود را افزایش دهید.

همچنین می‌توانید از این اطلاعات استفاده کرده و با خودداری از آمیزش در نزدیک زمان تخمک گذاری، از بارداری جلوگیری کنید. البته توجه داشته باشید که این روش، بهترین روش جلوگیری از بارداری نیست و استفاده از آن ممکن است موفقیت آمیز نباشد و ریسک بالایی دارد. چون ممکن است نتوانسته باشید دقیقا زمان تخمک گذاری را مشخص کنید و بارداری اتفاق بیفتد.

چگونه می‌توانید زمان تخمک گذاری و حداکثر آمادگی را برای بارداری تشخیص دهید؟

برای تشخیص روز تخمک گذاری زمانی را که دوره قاعدگیِ بعدی شما آغاز می‌شود در نظر بگیرید، سپس 12 تا 16 روز از آن کم کنید. این چند روز،‌‌ همان محدوده زمانی است که احتمال تخمک گذاری شما در آن بسیار زیاد است. برای خانم‌هایی که یک دوره کامل آن‌ها 28 روز طول می‌کشد، چهاردهمین روز معمولاً روز تخمک گذاری است. برای استفاده از این روش، شما باید بدانید که دوره کامل شما بصورت معمول چند روز طول می‌کشد. این روش بیشتر برای افرادی مناسب است که پریودی منظم دارند.

با این حال، بهترین روش برای تعیین زمانِ تخمک گذاری که احتمال باروری شما در آن حداکثر است این است که به وضعیت بدنی خود توجه کنید و روش تشخیص نشانه‌های تخمک گذاری را فرا بگیرید. تخمک گذاری علائمی دارد که در ادامه شما را با این نشانه ها آشنا می کنیم:

1- تغییر در ترشحات دهانه رحم:

هر قدر روزهای بیشتری از دوره شما بگذرد، حجم ترشحات افزایش پیدا کرده و بافت آن‌ها نیز تغییر می‌کند. این تغییرات، بیانگر افزایش سطح هورمون استروژن در بدن شما است. هنگامی که این ترشحات شفاف، لیز و چسبنده مانند سفیده تخم مرغ باشد، احتمال تخمک گذاری و باردار شدن شما به حداکثر می‌رسد. این ترشحات در حالت طبیعی به عنوان یک سد محافظ عمل می‌کنند، اما در زمان اوج توانایی باردار شدن در شما، به اسپرم ها اجازه می‌دهند تا از مجرای رحم عبور کرده و به سمت رحم بروند، سپس به طرف لوله‌های فالوپ حرکت کنند تا با تخمک شما برخورد نمایند.

2- افزایش دمای بدن:

پس از تخمک گذاری، دمای بدن شما ممکن است بین 0.4 تا 1 درجه افزایش پیدا کند. شما این تغییر را احساس نخواهید کرد، اما می‌توانید با استفاده از یک دماسنج، «دمای پایه بدن» یا BBT خود را اندازه گیری کنید. دمای پایه بدن یعنی دمای بدن در هنگام صبح و پس از بیدار شدن از خواب، پیش از آنکه هرگونه فعالیتی انجام دهید. افزایشِ دما در بین سیکل قاعدگی نسبت به دمای پایه بیانگر آن است که تخمک گذاری در بدن شما انجام شده است، زیرا آزاد شدن یک تخمک منجر به تحریک و افزایش تولید هورمون پروژسترون می‌گردد، که دمای بدن را افزایش می‌دهد.

زمان حداکثر توانایی شما برای باردار شدن، دو تا سه روز پیش از این است که دمای بدن شما افزایش پیدا کند. بنابراین شما باید یکی دو ماهی هر روز دمای بدنتان را یادداشت کنید تا متوجه شوید که چه زمانی برای نزدیکی مناسب تر است. برخی از متخصصان بر این باورند که 12 تا 24 ساعت پس از مشاهده اولیه افزایش دما نیز شما شانس باردار شدن را دارید، اما اکثر آن‌ها اذعان می‌کنند که این زمان برای باردار شدن خیلی دیر است.

زیرا پس از تخمک گذاری، یک تا دو روز طول می‌کشد تا سطح هورمون پروژسترون به حدی برسد که دمای بدن شما را افزایش بدهد. اما از آنجا که تخمک حداکثر 24 ساعت می‌تواند زنده بماند، هنگامی که دمای بدن افزایش پیدا می‌کند، دیگر برای باردار شدن بسیار دیر شده است. در صورت یادداشت روزانه دمای بدن بعد از چند ماه که الگوی مشخصی از تغییرات دمایی خود پیدا کردید می‌توانید به گونه‌ای برنامه ریزی کنید که دو تا سه روز پیش از موعد افزایش دمای بدن خود، آمیزش داشته باشید.

3- درد در ناحیه پایینِ شکم:

حدودا 20% از خانم‌ها می‌توانند تخمک گذاری و فعالیت مربوط به آن را احساس کنند، زیرا یکی از نشانه‌های آن ایجاد دردی ملایم تا تیر کشیدن‌های شدید و ناگهانی در میان سیکل قاعدگی است. این حالت ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. اگر بیشتر از یک روز این حالت طول بکشد احتمالا به خاطر تخمک گذاری نیست و باید به پزشک مراجعه کنید. 

کیت های پیش‌بینی‌کننده تخمک گذاری چگونه عمل می‌کنند؟

این تست‌ها که در داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های دیگر موجود بوده و بدون نسخه نیز به فروش می‌رسند، افزایش هورمون LH را، که دقیقاً قبل از تخمک گذاری زیاد می شوند، در ادرارِ شما تشخیص می‌دهند. استفاده از این تست‌ها روشی دقیق و آسان بوده و نتایج آن‌ها نیز دقیق‌تر از دماسنج‌های BBT است و می‌توانند تخمک گذاری را 12 تا 36 ساعت زود‌تر تشخیص داده و احتمال بارور شدن شما را در‌‌ همان ماه اولی که از این تست‌ها استفاده می‌کنید، به حداکثر برسانند.

البته این دستگاه‌ها خالی از اشتباه نیز نیستند. در مواردی نادر آن‌ها وجود LH را به اشتباه نشان می دهند. در واقع پاسخی که دستگاه به شما می‌دهد، یک عدد نیست بلکه یک جواب «مثبت» یا «منفی» است. به این ترتیب نمی‌توان تضمین کرد که در صورت مثبت بودن پاسخ، حتماً تخمک گذاری انجام خواهد شد؛ در واقع میزان هورمون LH می‌تواند با یا بدون آزاد شدن تخمک هم افزایش پیدا کند. همچنین ممکن است افزایش میزان این هورمون به صورت کاذب نیز اتفاق بیفتد، که دوباره سطح آن کاهش یافته و پس از آن کمی مانده به تخمک گذاری مجدداً افزایش پیدا می‌کند.

دوره شما از اولین روزی که پریود آغاز می‌شود، محاسبه می‌گردد. در صورتی که دوره شما 28 روزه باشد، تست را از روز یازدهم آغاز کرده و به مدت 6 روز ادامه دهید؛ یا تست را به تعداد روزهایی که شرکت تولید کننده دستگاه توصیه کرده است، ادامه دهید. در صورتی که دوره شما بین 27 تا 34 روز است، روز تخمک گذاری شما ممکن است بین روزهای سیزدهم تا بیستم باشد.

در این حالت تست را از روز یازهم آغاز کرده و تا روز بیستم ادامه دهید. در صورتی که دوره شما نامنظم است، ممکن است به این نتیجه برسید که استفاده از این تست نمی‌تواند روش مناسبی برای تشخیص زمان تخمک گذاری در شما باشد. اما می توانید به مدت یک ماه هر روز به غیر از روزهای پریودی انجام دهید تا مثبت شود و آمیزش مرتب را شروع کنید و تا زمانی که مثبت است این کار را ادامه دهید تا شانس بارداری افزایش پیدا کند. 

سخن آخر

همان طور که ملاحظه کردید تشخیص روز تخمک گذاری برای افزایش شانس بارداری بسیار مهم است و شما باید سعی کنید با هر روشی که برایتان راحت تر و مقدور بود بتوانید این روز و روزهای نزدیک به آن را تشخیص دهید. حتی افرادی که بصورت طبیعی باردار نمی شوند و باید برای بارداری از روش های دارویی استفاده کنند معمولا طبق توصیه پزشکان بهتر است در روزهای تخمک گذاری خود آمیزش بیشتری داشته باشند تا شانس موفقیتشان زیاد شود.