بعد از قرص‌های ضدبارداری، استفاده از آی یو دی (IUD) و یا همان دستگاه داخل رحمی در جهت پیشگیری از بارداری بسیار موثر می‌باشد و امروزه نیز یکی از روش‌های رایج ضد بارداری محسوب می‌شود که میزان عدم موفقیت در آن حدود 3 درصد است...
وسايل داخل رحمي آی یو دی (IUD) یکی دیگر از روش‌های پیشگیری از بارداری می‌باشد که باید توسط پزشک و یا فرد آموزش دیده (کارشناس بهداشت) انجام شود.
2 نوع آی یو دی وجود دارد:
1) آی يو دي مسي: این نوع از آی یو دی قادر است برای مدت زمان 10 سال جایگذاری شده و باقی بماند.
2) آي يو دي پروژستروني: این نوع آی یو دی باید هر ساله جایگزین شود.
اثر بخشی:
1) گذاشتن آي يو دي در رحم، در انتقال و حرکت اسپرم نقش داشته به گونه‌ای که آن را کندتر می‌کند.
2) زنانی که از روش آی یو دی استفاده می‌کنند، حرکات دودي لوله‌هاي رحمي‌شان شدیدتر شده و سبب می‌گردد تخم لقاح يافته قبل از آمادگي‌های لازم برای جايگزيني در اندومتر دفع شود
3) وجود آي يو دي در رحم، انقباضات رحمي را تشدید کرده و از لانه‌گزینی جلوگیری می‌کند.
4) آي يو دي در رحم، با برهم زدن تعادل شيميايي- آنزيمي اندومتر و با ايجاد التهاب در آن، مانع لانه‌گزيني تخمک بارور شده می‌باشد.
5) آي يو دي بر روي مرحله لقاح تاثیرگذار است و از بارور شدن تخمک به وسیله اسپروماتوزوئيد ممانعت به عمل می‌آورد.
نکات قابل توجه: پزشک و یا کارشناس بهداشت بهترین و مناسب ترین نوع آی یو دی را برای زن در نظر می‌گیرد با توجه به عواملی نظیر: تعداد زايمان‌ها، اندازه رحم، میزان خونريزي در زمان قاعدگي، تمایل به پیشگیری از بارداری
زمان مناسب براي قراردادن آي يو دي: چند روز آخر قاعدگي، بهترین زمان براي قراردادن آي يو دي در رحم می‌باشد؛ زيرا خونريزي که در زمان قراردادن آن در رحم ایجاد می‌گردد بسیار مهم بوده و از سویی دیگر در زمان قاعدگي، دهانه رحم بازتر و نرم تر از سایر زمان‌های غیر از قاعدگی است. البته این نکته را نیز باید در نظر گرفت که گذاشتن آی یو دی نباید صرفاً محدود به زمان قاعدگی باشد؛ زیرا امکان دارد به برنامه تنظيم خانواده لطمه وارد کرده و در شرایطی که منتظر شروع زمان قاعدگی می‌باشیم، فرد در معرض حاملگی ناخواسته قرار گیرد؛ بنابراین قراردادن این وسیله به شرط آن که فرد باردار نباشد امکان پذیر است.
گذاشتن آی یو دی بلافاصله پس از زایمان به دلیل احتمال سوراخ شدن رحم پیشنهاد نمی‌گردد و بهترین زمان بین 6 تا 12 هفته بعد از زايمان می‌باشد؛ البته پس از سقط‌هاي درماني و ناخواسته نيز گذاشتن آی یو دی باید در زمان مناسبی گذاشته شود.
بهتر است قبل از جاگذاری آی یو دی آن را به فرد نشان داد تا بدین وسیله بتواند به واسطه نخ آن را کنترل کند (آي يو دي داراي نخي است که زمان جاگذاري آن در رحم، نخ آن به فاصله 2 تا 3 سانتي‌متر از سوراخ خارجي سرويکس بيرون گذاشته مي‌شود). چنانچه نتوان نخ را لمس کرد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد و تا قبل از آن کاندوم وسیله مناسبی برای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود.
وقتی پزشک از وجود آی یو دی در رحم اطمینان حاصل کرد؛ کنترل بعدی آن به ترتیب 3 ماه، 6 ماه و سالی یکبار است.
عوارض:
* حاملگي
* دفع خود به خودي آي يو دي
* سوراخ شدن رحم
* کرامپ
* خونريزي
علاوه بر موارد فوق، وجود آي يو دي اغلب موجب تغييراتي در دوره ماهانه مي‌شود. اولين و گاه دومين قاعدگي بعد از واردکردن ابزار درون رحم، سنگين‌تر و طولاني‌تر است. چون اين حالت ممکن است در 20 تا 30 درصد زنان پيش بيايد بايد آنها را از اين مطلب کاملاً آگاه کرد که نگران نشوند. معمولاً اين حالت مربوط به تطابق رحم با جسم خارجي است که به‌تدريج روال عادي پيدا مي‌کند و خونريزي ماهانه به وضعيت عادي بر مي‌گردد. قاعدگي دردناک، به خصوص در زناني که نزاييده‌اند، ممکن است با کار گذاردن ابزار درون رحمي شدت پيدا کند.
موارد منع استفاده:
* وجود اختلال در رحم
* بيماري‌هاي آماسي لگن
* سل تشخيص داده شده لگن
* تومورهاي کبد
* بيماري‌هاي مربوط به کم خوني سطحی قلب
