از پوشک گرفتن بچه شاید یکی از مشکل ترین بخش های بچه داری باشد. کثیف شدن خانه و گریه ها و لجبازی های کودک و به هم ریختگی مادر و.. . برای اینکه به راحتی و به درستی کودک را از پوشک بگیرید باید زمان و روش های درست ان را بدانید تا در این راه دچار مشکل نشوید چرا که اگر به درستی در این دوران با کودک رفتار نکنید مطمئنا کار شما سخت تر می شود و نتیجه نخواهد داد.
مراحل آموزش توالت خطرناکترین مرحله از مراحل آموزش به کودک است، مخصوصا آموزش دفع. ۱۵ آسیب روانی در بزرگسالی ریشه در عمل دفع مدفوع در دوران کودکی دارد؛ مانند کینه توزی، خسیس بودن، وسواس، افسردگی، خشم و... . همه این موارد از علت‌هایی ریشه‌ای قابل بررسی است و ریشه در مراحل استقلال و جدایی از پوشک دارد. پس والدین مسئله‌ای که با آن روبه‌رو هستند در عین سادگی حساسیت‌های خاص خود را می‌طلبد. این است که والدین باید دقیق عمل کنند.
طبق نظر پزشکان برای آنکه کودک توالت‌رفتن را بیاموزد ابتدا باید مغز او تکامل یابد و سیستم عصبی مرکزی بتواند مثانه او را کنترل کند. وقتی هنوز مغز کامل نیست، کودک بدون اختیار ادرار می‌کند یعنی مثانه یا روده‌ها به محض پرشدن، خالی می‌شوند. به طور کلی از 28 ماهگی به بعد، مغز تکامل پیدا می‌کند و می‌توانند ادرارشان را کنترل کنند.
بهترین زمان برای آموزش استفاده از توالت زمانی است که کودک توانایی عصب و عضله را برای نگه‌داری ادار ومدفوع داشته باشد و این توانایی از ۲۴ تا ۳۶ ماهگی به طور کامل کسب می‌شود. البته این توانایی در مواردی ممکن است زودتر کسب شود. مثلا بین ۱,۵ تا ۲ سالگی کودک، اما این رده سنی عمومیت ندارد و در مواردی است که کودک مستقل باشد. هرچه کودک مستقل تر باشد زودتر می‌تواند آموزش بگیرد. اما اگر کودک تا ۳ سالگی قادر به کنترل ادرار ومدفوع نبود، جای نگرانی وجود ندارد، زیرا تا ۳ سالگی مثانه کودک در حال رشد است. برای توانایی در نگه‌داری ادرار، این توانایی ابتدا در کنترل ادرار در روز وسپس در شب وابسته به مدفوع در شب وسپس در روز است. نکته دیگر درباره تفاوت بین دخترها و پسرهاست. دخترها زودتر به این توانایی می‌رسند و در کل مراحل رشد در دخترها و پسرها متفاوت است.
بهترین فصل برای ازپوشک گرفتن بچه فصل بهار و تابستان است .کودک را تشویق کنید اگر ادرار یا مدفوع دارد، بگوید و چند ساعت در روز او را باز بگذارید.
برای شروع پوشک تو پاش باشه ( صرف اطمینانتون ) و موقع دستشویی کودک باز کنید .
آموزش به کودک، نیاز به صبوری بسیار دارد و چند نکته مهم وجود دارد که قبل از اقدام به گرفتن کودک از پوشک باید به آنها توجه شود.
مورد اول و بسیار مهم زمانی است که می‌خواهیم کودک را از پوشک بگیریم. این عمل نباید در وضعیتی استرس‌آور باشد. یعنی همزمان با از شیر گرفتن کودک، به دنیا آمدن کودک جدید، نبود والدینی که از کودک مراقبت می‌کنند یا جدایی پدر و مادر(طلاق) و تغییر منزل نباشد. زیرا این موارد خود به تنهایی استرس زیادی بر کودک وارد می‌کند که شاید در سکوت و بدون هیچ علامت بیرونی نمود پیدا کند. اما اگر علامتی از بی‌تابی و بی‌قراری در کودک مشاهده کردید، نشانه خوبی نیست. پس اگر موارد بالا وجود داشت، در آن زمان اقدام به گرفتن کودک از پوشک نکنیم.
- قبل از آموزش کودک، به او مهارت‌های پوشیدن و در آوردن لباس را تا حدودی آموزش دهیم.
- با کودک تمرین کنیم که ۵ دقیقه بتواند در یک جا بنشیند و به آرامی خودش را با چیزی سرگرم کند.
- بررسی کنیم آیا کودک توانایی درک و دنبال کردن دستورات ساده را دارد یا نه؟
- پوشک کودک را زود به زود عوض کنید و بگذارید خشک باشد تا کودک به درک تمیزی وکثیفی برسد و ترجیحا کار تعویض پوشک در دستشویی انجام شود تا کودک مکان انجام این عمل را بشناسد.
- به کودک نامی معقول ومنطقی را برای ادار و مدفوع آموزش دهید و هرچند بار که کودک هر کدام از اعمال دفع ادرار و مدفوع را انجام داد کار را به او توضیح دهید و نامش را بگویید؛ مثلا عزیزم داری جیش می‌کنی؟ یا الان داری پی پی می‌کنی؟
حالا وارد فاز دوم آموزش می‌شویم. با فرض اینکه کودک من ۲۱ ماهه است، اقدام به انجام فاز اول آموزش کرده‌ام واکنون کودک ۲۳ ماهه شده است. شروع فاز دوم آموزش اینطور شروع می‌شود.
زمان آن رسیده که کودک لگن را بشناسد. پس برای او لگنی تهیه کنید با رنگی که به آن علاقه دارد و ولگن را در اختیار کودک قرار دهید تا با آن بازی کند و با لگن خود بگیرد.
در روز چندبار کودک را با شلوار روی لگن بنشانیم تا شرایط بدون استرس را تجربه کند.
در روز ۳۰ دقیقه کودک را باز کنید و اگر از لگن استفاده کرد تشویقش کنید و اگر نکرد چند دقیقه برای تعویض شلوار کودک صبر کنید. زیرا این لباس خیس و آغشته به ادرار و مدفوع برای کودک ناخوشایند است و در کودک برای کنترل در دفعات بعدی انگیزه ایجاد خواهد کرد. یادتان باشد به کودک با جمله دستوری ساده بدون تنش و با آرامش لگن را نشان دهید و بگویید دستشویی آنجاست.
هر بار کودک اسم ادرار ومدفوع را آورد یا با زبان بدن(ایما و اشاره) نشان‌تان داد، تشویقش کنید که عادت کند که این اسم را بگوید.
در فاز سوم و شروع استفاده از توالت، ترجیحا لگن را، داخل دستشویی و حمام بگذارید و پوشک کودک را باز کنید و در روز چندین بار بدون شلوار، کودک را روی لگن بنشانید تا دفع انجام دهد و در ابتدای راه، فقط شب‌ها کودک را پوشک کنید و به کودک محل قرارگرفتن لگن را آموزش دهید. برخی اعتقاد دارند که از لگن در کنار سالن و اتاق کودک استفاده کنیم، اما تجربه نشان داده کودکی که در مقابل تلویزیون در اتاق امن، دفع را انجام می‌دهد به سختی حاضر به استفاده از توالت در مراحل بعدی خواهد بود و در طولانی‌مدت والد مراقبِ وی، پرستار را کلافه و نگران خواهد کرد. پس از آن در دستشویی با کودک حرف بزنیم و اجازه بدهیم سیفون را بکشد و خلاصه این عمل برایش لذت‌بخش باشد.
در آخر اینکه این مراحل آموزش فاز سوم تا کنترل توسط کودک به طور طبیعی ۶ هفته زمان لازم دارد. البته با رعایت مراحل تمام ۳ فاز بالا، خیلی زودتر انجام خواهد شد. اما اگر تا ۶ هفته زمان برد کاملاً طبیعی است و جای نگرانی نیست.
در هر مکانی اگر گفت نیاز به دفع دارد با روی باز استقبال کنید، زیرا رفتار غلط ما از قبیل «اه، الان چه موقع‌اش بود؟؟ چرا؟؟؟» در دفعات بعدی باعث می‌شود که کودک دستشویی خود را نگوید و این نگفتن باعث عدم کنترل خواهد شد.
نکات ظریف و بسیار مهمی وجود دارد، مثلا اینکه والدین در گرفتن کودک از پوشک آمادگی کثیف شدن منزل را داشته باشید و با آرامش با کودک رفتار کنید. در زمان گرفتن کودک از پوشک حتماً از غذاهای فیبردار استفاده کنید و آب بسیار به کودک بدهید تا دچار یبوست نشود، زیرا یبوست در کودک باعث آزاردهنده است و همین باعث امتناع کودک از دفع مدفوع است. ترجیحا در زمان گرفتن کودک از پوشک در فاز نهایی به مهمانی طولانی مدت و مسافرت نروید روزانه چندین بار با کودک به لگن سر بزنید و بگذارید بدون شلوار روی لگن بنشیند. بارها دیده شده که کودک ۱۰ دقیقه روی لگن نشسته و دفع انجام نشده، امری طبیعی است. نا امید نشوید و دوباره این کار را تکرار کنید.
او را در این مدت در خانه حبس نکنید و بهتر است مواقعی که بیرون از خانه هستید بیشتر مراقب باشید و یادآوری کنید که در مواقع لازم به شما بگوید تا او را به توالت ببرید.
اگر از کودکتان خواستید روی صندلی توالت بنشیند، اما 10 دقیقه گذشت و او کاری نکرد او را از توالت بیرون ببرید و بعد از چند دقیقه دوباره او را به توات بازگردانید.
برخی کودکان از مدفوع یا ادرارکردن می‌ترسند که برای حل این مشکل بهترین راه این است که به او توضیح دهید که این کار بدن او برای دفع مواد مضر است و برای سلامتی او مهم است.
برای کودکتان یک صندلی توالت کوچک بخرید و به او یاد دهید که هر زمان احساس نیاز کرد، روی آن بنشیند. می‌توانید این صندلی را در حمام، دستشویی یا اتاق خود کودک قرار دهید.
برای آموختن پاکیزگی باید کودک را تشویق کرد. تشویق‌های زبانی مثل گفتن "تو بزرگ‌شده‌ای" و تو "مایه افتخار هستی" در کنار تشویق‌های عملی! مثلا هر بار که کودکتان ادرار یا مدفوعش را کنترل کرد، به او امتیاز بدهید و بعد از اینکه امتیازش به حد خوبی رسید برایش هدیه بخرید.
مراقب باشید تا با سرزنش او کار را خراب نکنید .شاید کودک برای چند روز اختیار مدفوع و ادرارش را به دست بیاورد اما بعد از آن دوباره نتواند خود را کنترل کند. در این صورت او را سرزنش نکنید و فقط مرتب توالت‌رفتن را به او یادآور شوید.
در طول زمانی که قرار است پاکیزگی را به فرزندتان آموزش دهید، از پوشک‌های شورتی استفاده کنید تا هم مطمئن باشید همه‌جا را کثیف نمی‌کند هم بتواند در صورت تمایل فورا آن را درآورد.
کودکان در 3 سالگی تقریبا کنترل ادرار و مدفوع را می‌آموزند اما باز هم کنترل این مساله طی شب کار آسانی نیست و بیشتر کودکان یا آنقدر هوشیار نیستند که خود را کنترل کنند یا توانایی برخاستن از خواب را ندارند. شب‌ها کودکتان را پوشک کنید و برای چند ماه عصرها که او را می‌خوابانید، مراقب کنترل ادرارش باشید.
