خشکی واژن یکی از مشکلات نسبتاً شایع در میان زنان، به‌ویژه در دوران یائسگی و پس از آن است. این وضعیت نه تنها می‌تواند بر کیفیت روابط جنسی تأثیر منفی بگذارد، بلکه ممکن است موجب ناراحتی‌های روزمره مانند خارش، سوزش و تحریک واژینال شود. با این حال، بسیاری از زنان به دلایل مختلف از بیان این مسئله خودداری می‌کنند و گاهی حتی آن را یک روند طبیعی ناشی از افزایش سن می‌پندارند. در این مقاله قصد داریم به‌طور جامع به علل، علائم و روش‌های درمان خشکی واژن بپردازیم.
خشکی واژن چیست؟
واژن به‌طور طبیعی دارای ترشحات مخاطی است که محیطی مرطوب، اسیدی و محافظت‌شده ایجاد می‌کند. این رطوبت به حفظ تعادل فلور واژن، پیشگیری از عفونت‌ها و تسهیل در روابط جنسی کمک می‌کند. زمانی که تولید این ترشحات کاهش یابد، واژن خشک و حساس می‌شود. این وضعیت می‌تواند مقطعی یا مزمن باشد و بسته به علت، شدت آن متفاوت است.
چه عواملی باعث خشکی واژن می‌شود؟
اصلی‌ترین عامل خشکی واژن کاهش سطحژ در بدن است. استروژن نقش کلیدی در حفظ سلامت بافت‌های واژن دارد. کاهش این هورمون می‌تواند در شرایط مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله:
- یائسگی: شایع‌ترین علت خشکی واژن، یائسگی و تغییرات هورمونی مرتبط با آن است.
- دوران پس از زایمان یا شیردهی: در این دوران، سطح استروژن به‌طور موقت پایین می‌آید.
- درمان‌های پزشکی: شیمی‌درمانی، پرتودرمانی در ناحیه لگن، جراحی برداشت ژ و مصرف برخی داروها (مثل داروهای ضد آلرژی یا ضدافسردگی) می‌توانند باعث خشکی واژن شوند.
- سیگار کشیدن: استعمال دخانیات جریان خون به بافت‌های واژن را کاهش داده و بر تولید استروژن اثر می‌گذارد.
استفاده از محصولات تحریک‌کننده: صابون‌های معطر، دوش واژینال، دستمال‌های مرطوب عطردار، یا لباس زیر نامناسب می‌توانند تعادل طبیعی واژن را بر هم بزنند.
علائم خشکی واژن
نشانه‌های خشکی واژن می‌توانند خفیف تا شدید باشند و در زندگی روزمره یا روابط جنسی اختلال ایجاد کنند. از جمله:
-
احساس خشکی یا سوزش در ناحیه واژن
-
خارش یا تحریک مداوم
-
درد هنگام نزدیکی
-
کاهش میل جنسی
-
احساس سفتی یا ناراحتی هنگام ادرار
-
گاهی ترشحات غیرطبیعی
روش‌های درمان خشکی واژن
درمان خشکی واژن بسته به شدت علائم و علت زمینه‌ای آن، متفاوت است. برخی درمان‌ها بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند، در حالی که برخی دیگر نیاز به تجویز دارند.
۱. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، روان‌کننده وژل ها واژینال
یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تسکین فوری خشکی واژن استفاده از روان‌کننده‌ها (لوبریکانت) هنگام رابطه جنسی و مرطوب‌کننده‌های واژینال به‌صورت منظم است. این محصولات معمولاً بدون نسخه در دسترس هستند.
- روان‌کننده‌ها: این مواد برای کاهش اصطکاک هنگام نزدیکی استفاده می‌شوند و اثر کوتاه‌مدتی دارند. محصولات پایه آب یا سیلیکون مناسب‌تر هستند و با کاندوم‌های لاتکسی سازگارند.
- مرطوب‌کننده‌ها: به‌صورت ژل یا شیاف واژینال هستند و برای استفاده منظم (۲ تا ۳ بار در هفته) طراحی شده‌اند تا رطوبت طبیعی واژن را حفظ کنند.
- ژل واژینال باریج
- ژل رینومد
یکی از ژل‌ها رو تهیه کنید و هفت شب واژینال استفاده کنید.
توجه داشته باشید که نباید از محصولات غیرمخصوص واژینال مانند وازلین یا لوسیون بدن استفاده کرد، زیرا می‌توانند باعث تحریک یا عفونت شوند.
۲. درمان با استروژن موضعی
در صورتی که علائم شدید باشند یا با استفاده از روش‌های غیردارویی بهبود نیابند، پزشک ممکن است درمان با استروژن موضعی را پیشنهاد دهد. این روش شامل استفاده از کرم، قرص، کپسول یا حلقه واژینال حاوی دوز کم استروژن است.
کرم استروژن: معمولاً شب‌ها به مدت دو هفته استفاده می‌شود و پس از آن به هفته‌ای دو بار کاهش می‌یابد.
قرص یا کپسول واژینال: با اپلیکاتور مخصوص وارد واژن می‌شوند.
حلقه واژینال: هر سه ماه یک بار تعویض می‌شود و به‌طور پیوسته مقدار کمی استروژن آزاد می‌کند.
استفاده از استروژن موضعی به‌طور کلی ایمن محسوب می‌شود و جذب سیستمیک کمی دارد، بنابراین برای بسیاری از زنان حتی با نگرانی‌های خاص مثل سابقه خانوادگی سرطان پستان قابل استفاده است. با این حال، در افراد با سابقه سرطان وابسته به هورمون، باید با احتیاط و مشورت پزشک انجام شود.
۳. داروهای غیراستروژنی
برای زنانی که نمی‌توانند از استروژن استفاده کنند یا تمایلی به مصرف آن ندارند، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارد:
- اوسپمیفن (Ospemifene): قرص خوراکی با اثرات شبه‌استروژن در بافت واژن. ممکن است باعث گرگرفتگی شود و در افراد با خطر بالا برای سرطان یا لخته خون توصیه نمی‌شود.
- پراسترون (Prasterone): به شکل شیاف واژینال استفاده می‌شود و حاوی دی‌هیدرواپی‌آندروسترون (DHEA) است که در واژن به استروژن و تستوسترون تبدیل می‌شود.
۴. ترکیبات طبیعی و بدون هورمون
برخی کرم‌ها و شیاف‌های طبیعی حاوی اسید هیالورونیک، ویتامین E، آلوئه‌ورا و کم نیز می‌توانند در بهبود رطوبت و بازسازی بافت واژن مؤثر باشند. این ترکیبات بدون اثرات جانبی هورمونی هستند و در مطالعات محدودی مؤثر نشان داده شده‌اند.
۵. استفاده از دستگاه ار اف واژینال: که علاوه بر رفع خشکی واژن مزایای زیر رو هم داره
- جوانسازی
- رفع شلی و گشادی واژن
- بازسازی
نسخه معجزه آسا برای خشکی واژن
- ژل واژینال باریج
- ژل رینودرم
روش استفاده: یکی از ژل‌ها رو تهیه کنید و هفت شب واژینال استفاده کنید.
آیا می‌توان از خشکی واژن پیشگیری کرد؟
اگرچه برخی از عوامل مانند یائسگی اجتناب‌ناپذیر هستند، اما می‌توان با رعایت برخی نکات از تشدید خشکی واژن جلوگیری کرد:
- پرهیز از مصرف محصولات شیمیایی یا عطردار در ناحیه تناسلی
- نوشیدن آب کافی و تغذیه سالم
- خودداری از استعمال دخانیات
- استفاده از لباس زیر نخی و اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ
- حفظ فعالیت جنسی منظم (در صورت امکان) که به گردش خون در واژن کمک می‌کند
جمع‌بندی
خشکی واژن مشکلی رایج اما قابل درمان است. این وضعیت ممکن است موقت یا دائمی باشد، اما در هر صورت نیازمند توجه و رسیدگی است. انتخاب بهترین روش درمانی بستگی به شرایط بدنی، شدت علائم و ترجیح شخصی دارد. مهم است که زنان در صورت تجربه این مشکل، بدون شرم و با اطمینان به پزشک مراجعه کنند و راه‌حل مناسب خود را بیابند.
منابع:
Vaginal dryness و Vaginal Dryness: What It Is, Symptoms, Treatment & More و Vaginal Dryness
