معنی Progressive در آزمایش اسپرم چیست؟

معنی progressive در آزمایش اسپرم یکی از مهم‌ترین بخش‌های تفسیر نتایج آزمایش اسپرم است. بسیاری از آقایان زمانی که برگه‌ی آزمایش را از آزمایشگاه دریافت می‌کنند، با عباراتی مانند Progressive, Non-progressive یا Rapid Progressive مواجه می‌شوند و نمی‌دانند این اصطلاحات چه معنایی دارند و چقدر در باروری مؤثرند. حرکت اسپرم‌ها یا همان motility در واقع توانایی اسپرم برای حرکت به سمت تخمک است و از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت اسپرم محسوب می‌شود. هرچه اسپرم‌ها حرکت پیشرونده (Progressive) بیشتری داشته باشند، احتمال باروری طبیعی هم بیشتر خواهد بود.

در این مقاله توضیح می‌دهیم که progressive در آزمایش اسپرم چیست، فرق آن با non-progressive چیست، مقادیر طبیعی چقدر است و در صورت کاهش این عدد چه اقداماتی باید انجام دهید.

میزان طبیعی Progressive در آزمایش اسپرم چقدر است؟

بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت (WHO)، برای اینکه نتیجه‌ی آزمایش اسپرم طبیعی محسوب شود، میزان حرکت اسپرم‌ها باید در محدوده‌های مشخصی قرار گیرد. حرکت اسپرم نشان‌دهنده‌ی توانایی آن برای رسیدن به تخمک و انجام لقاح است، بنابراین پایین بودن این اعداد می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. اگر شما هم قصد بررسی وضعیت حرکتی اسپرم خود را دارید، می‌توانید از طریق آزمایشگاه اسپرم تهران و یا شهر محل زندگی تست اسپرم خود را به‌صورت تخصصی انجام دهید.

 حرکت پیشرونده (Progressive motility)

اگر حداقل ۳۲ درصد از اسپرم‌ها حرکت پیشرونده داشته باشند، وضعیت حرکتی طبیعی است. اسپرم‌هایی که کمتر از این مقدار حرکت پیشرونده دارند، در دسته‌ی آستنواسپرمی (Asthenozoospermia) قرار می‌گیرند. این اصطلاح به معنای کاهش توان حرکتی اسپرم‌هاست و می‌تواند احتمال بارداری طبیعی را کاهش دهد.

حرکت کلی (Total motility)

حرکت کلی شامل مجموع اسپرم‌های پیشرونده و غیرپیشرونده است. اگر حداقل ۴۰ درصد از کل اسپرم‌ها دارای هر نوع حرکتی (چه مؤثر چه غیرمؤثر) باشند، وضعیت کلی حرکت طبیعی محسوب می‌شود. اما اگر این عدد کمتر از ۴۰ درصد باشد، یعنی تعداد زیادی از اسپرم‌ها فاقد تحرک کافی هستند و احتمال باروری پایین‌تر است.

حرکت غیرپیشرونده (Non-progressive)

اسپرم‌های غیرپیشرونده همان‌هایی هستند که حرکت دارند ولی به سمت جلو پیشرفت نمی‌کنند. در حالت طبیعی، مقدار آن‌ها باید کمتر از ۱۵ درصد باشد.
اگر این عدد بالا باشد، نشان‌دهنده‌ی ضعف عملکرد دم اسپرم یا آسیب ساختاری است که مانع از حرکت مؤثر می‌شود.

 اسپرم‌های بی‌حرکت (Immotile)

در هر نمونه مایع منی بخشی از اسپرم‌ها به‌طور طبیعی بی‌حرکت‌اند. اما اگر بیش از ۶۰ درصد از اسپرم‌ها بی‌حرکت باشند، یعنی بیشتر اسپرم‌ها توانایی حرکت را از دست داده‌اند و لازم است علت آن از نظر پزشکی بررسی شود.

در مجموع، فقط زمانی وضعیت حرکتی اسپرم‌ها طبیعی تلقی می‌شود که:

• حرکت پیشرونده (Progressive): ۳۲٪ یا بیشتر
• حرکت کلی (Total motility): ۴۰٪ یا بیشتر
• حرکت غیرپیشرونده (Non-progressive): کمتر از ۱۵٪
• بی‌حرکت (Immotile): کمتر از ۶۰٪ باشند.

اگر هر یک از این شاخص‌ها از حد طبیعی پایین‌تر باشد، باید علت آن با بررسی تخصصی و آزمایش‌های تکمیلی مشخص شود. پزشک متخصص اورولوژی یا ناباروری می‌تواند بر اساس وضعیت کلی مایع منی، سن، سبک زندگی و سابقه‌ی پزشکی، راهکار درمانی مناسب را پیشنهاد کند.

 تفاوت Progressive و Non-progressive در آزمایش اسپرم

تفاوت Progressive و Non-progressive در نوع حرکت اسپرم‌هاست. اسپرم‌های Progressive به‌صورت مستقیم، هدفمند و با انرژی به سمت جلو حرکت می‌کنند؛ یعنی قادرند مسیر رحم و لوله‌های فالوپ را طی کرده و خود را به تخمک برسانند. این اسپرم‌ها نقش اصلی را در باروری طبیعی دارند و هرچه درصد آن‌ها بالاتر باشد، احتمال بارداری نیز بیشتر خواهد بود. در واقع، اسپرم‌های پیشرونده همان اسپرم‌های سالم و فعال هستند که توانایی بارور کردن تخمک را دارند.

در مقابل، اسپرم‌های Non-progressive گرچه حرکت دارند، اما این حرکت مؤثر نیست. آن‌ها معمولاً درجا می‌چرخند یا فقط دم خود را تکان می‌دهند، بدون اینکه مسافتی به جلو طی کنند. چنین اسپرم‌هایی نمی‌توانند مسیر باروری را طی کنند و عملاً در فرایند لقاح نقشی ندارند. اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، اسپرم progressive مانند شناگری است که با قدرت به سمت خط پایان حرکت می‌کند، اما اسپرم non-progressive فقط در آب دست و پا می‌زند و هیچ‌گاه به مقصد نمی‌رسد.

 معنی Rapid Progressive و Slow Progressive

در برخی از آزمایشگاه‌ها، حرکت پیشرونده اسپرم‌ها (Progressive motility) به دو نوع Rapid Progressive و Slow Progressive تقسیم می‌شود. اسپرم‌های Rapid Progressive آن‌هایی هستند که با سرعت زیاد و در مسیر مستقیم به جلو حرکت می‌کنند. این گروه از اسپرم‌ها سالم‌ترین، قوی‌ترین و مؤثرترین نوع اسپرم‌ها از نظر باروری محسوب می‌شوند، زیرا توانایی عبور از محیط رحم و رسیدن به تخمک را دارند. وجود درصد بالایی از اسپرم‌های سریع و پیشرونده معمولاً نشانه‌ی سلامت سیستم تولیدمثل و شانس بالای باروری طبیعی است.

در مقابل، اسپرم‌های Slow Progressive نیز در مسیر درست حرکت می‌کنند اما سرعت آن‌ها کمتر است. هرچند احتمال باروری در این گروه کمتر از نوع سریع است، اما همچنان بخشی از اسپرم‌های مؤثر در فرآیند لقاح محسوب می‌شوند. به‌طور کلی، عددی که در برگه‌ی آزمایش با عنوان Progressive motility درج می‌شود، حاصل مجموع دو گروه سریع و کند است و نشان می‌دهد چه درصدی از اسپرم‌ها توانایی حرکت مؤثر به سمت تخمک را دارند.

معنی Non-progressive در آزمایش اسپرم چیست؟

Non-progressive به اسپرم‌هایی گفته می‌شود که زنده‌اند و دم خود را تکان می‌دهند اما حرکتشان هدفمند یا مؤثر نیست.
آن‌ها ممکن است درجا بچرخند یا فقط ارتعاش داشته باشند، بدون اینکه مسافتی طی کنند.
در نتیجه، این اسپرم‌ها معمولاً توان بارور کردن تخمک را ندارند.

افزایش میزان non-progressive در آزمایش اسپرم معمولاً نشانه‌ی ضعف عملکردی اسپرم‌ها است و ممکن است به دلیل آسیب به دم اسپرم، التهاب یا عوامل محیطی ایجاد شود.

 وقتی progressive پایین است یعنی چه؟

اگر در نتیجه آزمایش اسپرم عدد progressive کمتر از ۳۲ درصد باشد، نشان‌دهنده‌ی کاهش حرکت پیشرونده اسپرم‌هاست. این وضعیت معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

 ۱. گرما و دمای بالا

تماس مداوم با گرما (مثل سونا، قرار دادن لپ‌تاپ روی پا، یا لباس‌های تنگ) می‌تواند حرکت اسپرم را کاهش دهد.

 ۲. مصرف سیگار و الکل

مواد سمی موجود در دخانیات و الکل به غشای اسپرم آسیب می‌زنند و باعث کاهش تحرک می‌شوند.

 ۳. واریکوسل

واریسی شدن رگ‌های بیضه از شایع‌ترین علل کاهش حرکت اسپرم است و ممکن است نیاز به درمان یا جراحی داشته باشد.

۴. استرس، خستگی و بی‌خوابی

افزایش سطح هورمون کورتیزول در اثر استرس باعث کاهش تولید اسپرم سالم می‌شود.

 ۵. عفونت‌های دستگاه تناسلی

التهاب پروستات یا اپیدیدیم می‌تواند مایع منی را غلیظ‌تر و حرکت اسپرم را سخت‌تر کند.

 ۶. کمبود مواد مغذی

کمبود ویتامین C، E، سلنیوم و روی (Zinc) نیز از عوامل مؤثر در کاهش motility است.

 آیا کاهش progressive به معنی ناباروری است؟

خیر. کاهش progressive لزوماً به معنای ناباروری قطعی نیست. در بسیاری از موارد، این وضعیت با اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب یا درمان علت زمینه‌ای قابل‌بهبود است. پزشک معمولا با بررسی سایر فاکتورها مانند تعداد اسپرم (Count)، شکل اسپرم (Morphology) و غلظت منی، تشخیص نهایی را ارائه می‌دهد.

 راه‌های افزایش progressive در آزمایش اسپرم

بهبود حرکت اسپرم در اغلب موارد با تغییراتی ساده اما مؤثر ممکن است:

۱. تغذیه مناسب

غذاهای سرشار از روی، ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم و اسیدهای چرب امگا-۳ مثل ماهی، گردو، تخم‌مرغ و سبزیجات تازه به افزایش حرکت اسپرم کمک می‌کنند.

۲. ورزش منظم

ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا جریان خون را در بیضه‌ها افزایش می‌دهد و کیفیت اسپرم را بهبود می‌بخشد.

۳. خواب کافی و کاهش استرس

بی‌خوابی و اضطراب مداوم از دشمنان اصلی سلامت اسپرم هستند. خواب کافی (حداقل ۷ ساعت در شبانه‌روز) توصیه می‌شود.

۴. ترک سیگار و الکل

با حذف مواد مخدر، سیگار و الکل، کیفیت اسپرم در عرض ۳ تا ۶ ماه می‌تواند به طور محسوسی بهبود یابد.

۵. درمان بیماری‌های زمینه‌ای

درمان واریکوسل، عفونت‌ها و اختلالات هورمونی نقش مهمی در افزایش progressive دارد.

۶. مصرف مکمل‌های مخصوص مردان

مکمل‌هایی مانند ال-کارنیتین، کوآنزیم Q10، ویتامین D و فرتی لاید (FertilAid) تحت نظر پزشک می‌توانند حرکت اسپرم را افزایش دهند.

 نحوه خواندن برگه آزمایش اسپرم

در برگه آزمایش معمولاً چند ستون شامل نوع حرکت و درصد آن وجود دارد. برای مثال:

پزشک بر اساس این داده‌ها تشخیص می‌دهد که آیا نیاز به بررسی‌های بیشتر یا درمان وجود دارد یا خیر.

 در آزمایش اسپرم progressive یعنی چه؟

یعنی درصد اسپرم‌هایی که به‌صورت مؤثر و مستقیم به سمت تخمک حرکت می‌کنند.

 معنی non progressive در آزمایش اسپرم چیست؟

یعنی اسپرم‌ها حرکت دارند ولی به جلو پیشرفت نمی‌کنند، معمولاً حرکت درجا یا چرخشی دارند.

معنی rapid progressive در آزمایش اسپرم چیست؟

یعنی اسپرم‌هایی که با سرعت زیاد و مستقیم به جلو حرکت می‌کنند و بیشترین شانس باروری را دارند.

اگر progressive پایین باشد یعنی نابارورم؟

نه لزوماً؛ فقط احتمال باروری طبیعی کمتر است و باید علت کاهش بررسی شود.

 عدد طبیعی progressive چقدر است؟

حداقل ۳۲ درصد طبق معیار سازمان جهانی بهداشت (WHO).

 آیا progressive صفر می‌تواند باشد؟

بله، در موارد شدید اختلال حرکتی یا آسیب کامل به اسپرم‌ها ممکن است صفر باشد که نیازمند بررسی دقیق است.

 چه زمانی باید دوباره آزمایش اسپرم تکرار شود؟

اگر نتایج غیرطبیعی باشد، معمولاً بعد از ۲ تا ۳ هفته یا پس از درمان اولیه، آزمایش مجدد توصیه می‌شود.

حرکت پیشرونده اسپرم یا progressive motility از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در باروری مردان است. زمانی که درصد این نوع حرکت پایین باشد، احتمال رسیدن اسپرم به تخمک و انجام لقاح طبیعی کمتر می‌شود. با این حال، در اغلب موارد می‌توان با تغییر سبک زندگی، اصلاح تغذیه، درمان بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف مکمل‌ها، حرکت اسپرم را به سطح طبیعی بازگرداند.

بنابراین اگر در برگه آزمایش اسپرم خود عباراتی مانند progressive پایین یا non-progressive بالا مشاهده کردید، نگران نباشید. ابتدا با پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید تا علت دقیق بررسی و بهترین روش درمان انتخاب شود. حرکت اسپرم شاخصی پویاست و با مراقبت صحیح، بدن شما می‌تواند دوباره اسپرم‌هایی سالم و فعال تولید کند.

برچسب ها : آزمایش اسپرم,تست اسپرم,اسپرم