نام علمی دارو: متوکلوپرامید-Metoclopramide
گروه دارویی: داروهای مرتبط باگوارش
قرص متوکلوپرامید برای چیست؟
نحوه مصرف متوکلوپرامید
دوز متوکلوپرامید در اطفال
چند قطره متوکلوپرامید برای کودکان
عوارض قرص متوکلوپرامید
متوکلوپرامید در بارداری
متوکلوپرامید در شیردهی
تداخلات دارویی با قرص متوکلوپرامید
قرص متوکلوپرامید برای چیست؟
این دارو برای درمان برخی بیماری های معده و روده استفاده می شود. متوکلوپرامید به عنوان یک درمان کوتاه مدت (4 تا 12 هفته) ناراحتی های شدید، زمانی که داروهای معمول به اندازه کافی اثر نمی کنند، ضروری است. این دارو بیشتر برای سوزش معده استفاده می شود که پس از غذا یا در طول روز اتفاق می افتد. سوزش مداوم معده می تواند آسیب های ناشی از اسید معده به لوله مری را کاهش دهد و به بهبودی کمک کند.
متوکلوپرامید در بیماران دیابتی که تخلیه معده آن ها ضعیف است (فلج معده) مورد استفاده قرار می گیرد. درمان فلج معده می تواند علائم تهوع، استفراغ، و پری معده / شکم را کاهش دهد. متوکلوپرامید با مسدود کردن یک ماده طبیعی (دوپامین) عمل می کند. این دارو با سرعت دادن به تخلیه معده و حرکت روده فوقانی عمل می کند.
این دارو به دلیل افزایش خطر عوارض جانبی جدی (مانند اسپاسم عضلانی / حرکات غیرقابل کنترل عضلات) برای کودکان توصیه نمی شود. برای جزئیات بیشتر از دکتر یا داروساز سوال کنید [1].
نحوه مصرف متوکلوپرامید
قبل از شروع مصرف متوکلوپرامید و هربار که آن را خریداری می کنید، راهنمای مصرف دارو ارائه شده توسط داروساز را مطالعه کنید. اگر سوالی دارید، با دکتر یا داروساز مشورت کنید. این دارو را 30 دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب، معمولا 4 بار در روز و طبق تجویز پزشک مصرف کنید. اگر فرم مایع این دارو را مصرف می کنید، دوز دارو را با استفاده از قاشق مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز به درستی اندازه گیری نشود [2].
اشکال دارویی:
- قرص : Tab: 10mg
- آمپول تزریقی : Inj: 10mg/2ml
- قطره دهانی : Oral Drop: 4mg/ml – 60ml/15ml
- کپسول ژلاتینی : Gelatin Cap: 10mg
برای کمک به ریفلاکس گاستروازوفاژیال
از 10 تا 15 میلیگرم (متوکلوپرامید هیدروکلراید، USP) به صورت خوراکی30 دقیقه قبل از هر وعده غذایی و وقت خواب، بسته به علائمی که تحت درمان قرار گرفته اند و پاسخ بالینی مصرف کنید. اگر علائم فقط به صورت متناوب یا در زمانهای خاصی از روز رخ می دهد، استفاده از متوکلوپرامید در دوزهای تک تا 20 میلی گرم قبل از تحریک پذیری ممکن است به جای درمان مداوم ترجیح داده شود. گاهی اوقات بیمارانی (مانند بیماران سالمند) که نسبت به اثرات درمانی یا عوارض متوکلوپرامید حساسیت بیشتری دارند تنها 5 میلی گرم در هر دوز نیاز دارند.
تجربه با فرسایش مری و زخم محدود است، اما در یک آزمایش کنترل شده با استفاده از درمان q.i.d. با 15 میلی گرم / دوز، و زمانی که ضایعات وجود دارد، این رژیم باید تا زمانی که تحمل می شود استفاده شود. به دلیل همبستگی ضعیف بین علائم و ظاهر اندوسکوپیک مری، درمان با تزریق مركز های مركب بهترین روش ارزیابی آندوسكوپي است. درمان طولانی تر از 12 هفته ارزیابی نشده است و توصیه نمی شود [3].
برای کاهش علائم تروپارس های گاز دیابتی
10 میلی گرم متوکلوپرامید 30 دقیقه قبل از هر وعده غذایی و در زمان خواب برای دو تا هشت هفته، بسته به نوع واکنش و احتمال بهبود پس از قطع دارو، توصیه می شود. تزریق اولیه باید با شدت علائم موجود مشخص شود. اگر تنها اولین استاز شکمی دیابتی وجود داشته باشد، ممکن است تزریق خوراکی آغاز شود. با این حال، اگر علائم شدید وجود داشته باشد، درمان باید با تزریق متوکلوپرامید آغاز شود. تزریق متوکلوپرامید تا 10 روز قبل از کاهش علائم لازم است و پس از آن تزریق خوراکی لازم است [4].
استفاده در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا کبدی
از آنجا که متوکلوپرامید عمدتا از طریق کلیه ها دفع می شود، در بیمارانی که میزان ترخیص کراتینین کمتر از 40 میلی لیتر در دقیقه است، باید تقریبا نیمی از دوز توصیه شده استفاده شود. بسته به تأثیرات بالینی و ملاحظات ایمنی، ممکن است دوز افزایش یا کاهش یابد. متوکلوپرامید به جز متابولیسم ساده، متابولیسم کبدی را به حداقل می رساند. استفاده ایمن از آن در بیماران مبتلا به بیماری پیشرفته کبد که عملکرد کلیوی آنها طبیعی است توصیف شده است.
دوز متوکلوپرامید در اطفال
قطره متوکلوپرامید برای نوزادان جهت کاهش ریفلاکس معده تجویز می‌شود. در صورت نشان دادن هر گونه واکنش آلرژیک نوزاد به این دارو، بایستی مصرف آن را قطع کنید و به پزشک نوزاد اطلاع دهید. به تازگی انجمن غذا و داروی امریکا مصرف طولانی مدت (بیش از ۳ ماه) این دارو را منع کرده است.
چند قطره متوکلوپرامید برای کودکان
میزان دقیق مصرف این دارو حتما باید توسط پزشک متخصص تعیین گردد. به طور معمول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، یک قطره و هر ۸ ساعت یک بار استفاده می‌شود.
نکات مهم قرص متوکلوپرامید
اگر از قرص های جدا استفاده می کنید، قرص را تا زمان استفاده از بسته بندی حبابی جدا نکنید. قبل از استفاده از این دارو دست های خود را خشک کنید. اگر قرص شکسته یا خرد شده است از آن استفاده نکنید. بلافاصله پس از برداشتن قرص، آن را روی زبان بگذارید. اجازه دهید به طور کامل حل شود، سپس آن را با بزاق قورت دهید. لازم نیست این قرص را با آب بخورید.
دوز قرص بر اساس وضعیت پزشکی شما، پاسخ به درمان، سن و سایر داروهایی که مصرف می کنید تعیین می شود. حتما به پزشک و داروساز خود در مورد تمام محصولاتی که مصرف میکنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) بگویید.
اگر سوزش معده تنها در زمان های خاصی اتفاق می افتد (مانند بعد از شام)، پزشک توصیه می کند فقط یک قرص قبل از این وعده مصرف کنید و از تجویز قرص در طول روز اجتناب می کند. این امر خطر عوارض جانبی شما را کاهش می دهد.
به علت خطر تاردیو دیسکینزی، این قرص را بیشتر از دوزهای توصیه شده یا طولانی تر از مدت زمان توصیه شده توسط پزشک مصرف نکنید. طبق نظر سازنده دارو، درمان نباید بیش از 12 هفته طول بکشد.
برای درمان فلج معده دیابتی، این دارو معمولا برای 2 تا 8 هفته مصرف می شود تا زمانی که روده بتواند به درستی کار کند. این وضعیت ممکن است به صورت گاه به گاه رخ دهد. هنگامی که علائم دوباره ظاهر شود پزشک توصیه می کند مصرف دارو را شروع کنید و زمانی که بهتر شوید توصیه می کند مصرف دارو را متوقف کنید. از پزشک خود در خصوص شروع و توقف این دارو راهنمایی بخواهید.
به طور منظم این داروها را مصرف کنید تا از مزایای آن ها بهره مند شوید. برای کمک به یادآوری مصرف دارو، آن را در یک زمان قبل از یک وعده غذایی به صورت روزانه مصرف کنید [5].
اگر این دارو به طور منظم برای مدت زمان طولانی یا در دوزهای بالا استفاده شود، اگر ناگهان قطع شود، علائم قطع (مانند سرگیجه، نگرانی، سردرد) رخ می دهد. برای جلوگیری از واکنش های قطع دارو، پزشک میزان دوز را به طور تدریجی کاهش می دهد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید و علائم قطع را بلافاصله به پزشک گزارش دهید.
عوارض قرص متوکلوپرامید
خواب آلودگی، سرگیجه، خستگی، مشکل خواب، عصبانیت، سردرد و اسهال ممکن است رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات همچنان ادامه داشت یا بدتر شد، به سرعت به پزشک یا داروساز خود بگویید. به یاد داشته باشید که پزشک شما این دارو را تجویز کرده است زیرا می داند مزایای این دارو برای شما بیشتر از عوارض جانبی ایجاد شده می باشد. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.
اگر هر کدام از این عوارض جانبی جدی رخ داد، به پزشک خود اطلاع دهید:
- تغییر خلق و خو / تغییرات ذهنی (مانند اضطراب، سردرگمی، افسردگی، افکار خودکشی
- کاهش توان جنسی
- اسپاسم عضلانی / حرکات غیرقابل کنترل عضلانی (مانند پیچش گردن)
- علائم پارکینسون (مانند لرز، حرکات آهسته / دشوار، صورت ماسک مانند)
- تولید غیر طبیعی شیر مادر
- سینه های بزرگ / حساسیت سینه ها
- تورم دست / پاها، تغییرات قاعدگی در زنان
این دارو به ندرت می تواند یک بیماری بسیار جدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) را ایجاد کند [6]. اگر دچار علائم زیر شدید، به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- سفتی عضلانی
- سردرگمی شدید
- عرق کردن
- ضربان قلب سریع / بی نظم
واکنش آلرژیک به این دارو بسیار نادر است. اما اگر متوجه علائم واکنش حساسیتی شدید به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- بثورات
- خارش / تورم (به ویژه صورت / زبان / گلو)
- سرگیجه شدید
- مشکل تنفس
لیست بالا لیست کامل عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر اثرات دیگری را که در بالا ذکر نشده است متوجه شدید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.
موارد احتیاط و هشدارها
قبل از مصرف متوکلوپرامید، اگر به این دارو یا چیز دیگری حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.
قبل از مصرف این دارو، به پزشک یا داروساز خود در خصوص موارد زیر بگویید: سابقه بیماری خود، به ویژه:
- سابقه اختلالات حرکتی / عضلات (مانند تاردیو دیسکینیزی، دیستونی) ناشی از دارو
- خونریزی / انسداد / سوراخ در روده / معده
- سرطان سینه
- فشار خون بالا
- مشکلات کلیوی
- نارسایی قلبی
- مشکلات روانی / روحیه (مانند افسردگی، افکار خودکشی)
- بیماری پارکینسون
- مشکلات کبدی (مانند سیروز، پورفیری)
- فئوکروموسیتوما
- تشنج
- مشکل خاص آنزیم خون (کمبود ردوکتاز NADH- cytochrome B5)
- این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. الکل یا ماری جوانا می تواند موجب سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. بنابراین پس از مصرف این دارو رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده کنید یا هر کاری که نیاز به هشیاری دارد انجام ندهید. نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. اگر از ماری جوانا استفاده می کنید با پزشک خود صحبت کنید.
- محصولات مایع ممکن است شامل الکل باشد. در صورت داشتن دیابت، وابستگی به الکل، بیماری کبد یا هر بیماری دیگر که نیاز به محدود کردن الکل دارد، احتیاط کنید. در مورد استفاده از این محصول به صورت ایمن از دکتر یا داروساز خود بپرسید.
- قرصهای خرد شده ممکن است حاوی آسپارتام یا فنیل آلانین باشند. اگر فنیل کتونوری (PKU) یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن / اجتناب از آسپارتام یا فنیل آلانین در رژیم غذایی دارد، دارید از دکتر یا داروساز خود در مورد استفاده از این دارو بپرسید.
- قبل از انجام عمل جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در خصوص تمام محصولاتی که مصرف می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) اطلاع دهید.
- اگر دچار دیابت هستید، این محصول کنترل قند خون را سخت تر می کند. قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. اگر قند خون شما بالا یا پایین است، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه تمرینی یا رژیم غذایی داشته باشد.
- ممکن است کودکان حساسیت بیشتری به عوارض جانبی این دارو، به ویژه اسپاسم عضلانی / حرکات غیرقابل کنترل عضلات داشته باشند. بزرگسالان سالخورده ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به اثرات این دارو، به ویژه خواب آلودگی، تاردیو دیسکینزی، و مشکلات عضلانی نوع پارکینسون داشته باشند. خواب آلودگی می تواند خطر افتادن را افزایش دهد.
متوکلوپرامید در بارداری
FDA طبقه بندی: B. مطالعات کافی و کنترل شده در زنان باردار وجود ندارد. از آنجاییکه مطالعات بر روی حیوانات به صورت قطعی واکنش انسان را به دارو نشان نمی دهد، این دارو در دوران بارداری فقط در صورت نیاز تجویز می شود [7 , 8 ].
متوکلوپرامید در شیردهی
متوکلوپرامید در شیر انسان وارد می شود. هنگام مصرف متوکلوپرامید به وسیله مادر شیرده، مادر باید احتیاط کند [9].
تداخلات دارویی با قرص متوکلوپرامید
تداخلات دارویی ممکن است باعث تغییر عملکرد داروهای شما یا افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی شود. این سند شامل تمام تداخلات احتمالی دارو نیست. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده میکنید (شامل داروهای تجویزی / غیر تجویزی و محصولات گیاهی) را تهیه کنید و آن را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. بدون اجازه پزشک خود، دارویی را شروع و متوقف نکنید. همچنین دوز دارو را بدون مشورت با پزشک تغییر ندهید.
بعضی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از:
- داروهای ضد روان پریشی (مانند آریپیپازول، هالوپریدول)
- آتاواوکون
- آگونیستهای دوپامین (مانند کابرگولین، پروگلید، روپینیرول)
- فسفومایسین
- پرولاکلیدید
- فنوتیازین (مانند پرومتازین، پروکلوپرازین)
- ریواستیگمین
متوکلوپرامید باعث می شود غذا و دارو به سرعت از طریق معده حرکت کند، که ممکن است بر جذب برخی از داروها تأثیر بگذارد. با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید تا ببینید آیا داروهایی که مصرف میکنید ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد یا خیر [10].
در صورت مصرف داروهای دیگر که موجب خواب آلودگی می شوند، از جمله الکل، ماری جوانا، آنتی هیستامین ها (مانند سیتی رزین، دیفن هیدرامین)، داروهای خواب یا اضطراب (مانند الپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، آرامبخش عضلانی و درد ناشی از مصرف داروهای تسکین دهنده (مانند کدئین) به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
1- Sasank Isola; Ninos Adams.Metoclopramide. Last Update: June 14, 2019.
2- Pinder RM, Brogden RN, Sawyer PR, Speight TM, Avery GS. Metoclopramide: a review of its pharmacological properties and clinical use. Drugs. 1976;12(2):81-131.
3-Harrington RA, Hamilton CW, Brogden RN, Linkewich JA, Romankiewicz JA, Heel RC. Metoclopramide. An updated review of its pharmacological properties and clinical use. Drugs. 1983 May;25(5):451-94.
4- Allen Lee and Braden Kuo. Metoclopramide in the treatment of diabetic gastroparesis. Expert Rev Endocrinol Metab. 2010; 5(5): 653–662.
5- Henzi I, Walder B, Tramèr MR. Metoclopramide in the prevention of postoperative nausea and vomiting: a quantitative systematic review of randomized, placebo-controlled studies.Br J Anaesth. 1999 Nov;83(5):761-71.
6- Dahl E, Diskin AL. Long-lasting adverse effects after short-term low-dose treatment with metoclopramide for vomiting. Int Marit Health. 2014;65(1):16-9.
7- Matok I, Gorodischer R, Koren G, Sheiner E, Wiznitzer A, Levy A. The safety of metoclopramide use in the first trimester of pregnancy. N Engl J Med. 2009 Jun 11;360(24):2528-35.
8- Pasternak B, Svanström H, Mølgaard-Nielsen D, Melbye M, Hviid A. Metoclopramide in pregnancy and risk of major congenital malformations and fetal death. JAMA. 2013 Oct 16;310(15):1601-11.
9- Ingram J, Taylor H, Churchill C, Pike A, Greenwood R. Metoclopramide or domperidone for increasing maternal breast milk output: a randomised controlled trial.Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2012 Jul;97(4):F241-5.
10- Gordon CJ, Pazdur R, Ziccarelli A, Cummings G, Al-Sarraf M. Metoclopramide versus metoclopramide and lorazepam. Superiority of combined therapy in the control of cisplatin-induced emesis.Cancer. 1989 Feb 1;63(3):578-82.
