قرص پردنیزولون چیست و عوارض قطع ناگهانی آن

نام علمی دارو : پردنیزولون [ Prednisolone ]

گروه دارویی: کورتیکواستروئیدها

قرص پردنیزولون چیست؟

پردنیزولون شکل مصنوعی یک ماده طبیعی (هورمون کورتیکواستروئید) است که توسط غده آدرنال ساخته می شود. این ماده برای درمان بیماری هایی مانند آرتریت، مشکلات خون، اختلالات سیستم ایمنی، بیماری پوست و چشم، مشکلات تنفسی، سرطان و آلرژی شدید مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده پاسخ سیستم ایمنی بدن را به بیماری های مختلف کاهش می دهد تا علائمی مانند درد، تورم و واکنش های آلرژیک کاهش یابد [1].

اشکال دارویی :   Tablet: 5, 20, 50mg

شروع اثر پردنیزولون

اثر ضد التهاب: پردنیزولون ساخت آنزیم های لازم برای كاهش پاسخ التهابی را تحریك می‌ كند. این دارو با كاهش فعالیت و حجم سیستم لنفاوی (كه سبب بروز لنفوسیتوپنی، كاهش غلظت ایمونوگلوبولینها و كمپلمان و كاهش عبور كمپلكس های ایمنی از غشاهای پایه می‌ شود) و احتمالاً با كاهش واكنش مجدد بافتها نسبت به تداخل آنتی ژن ـ آنتی بادی موجب كاهش فعالیت سیستم ایمنی می‌ گردد.

مینرالوكورتیكوئیدها از طریق اثر بر روی كلیه‌ها در توبولهای انتهایی كلیه باز جذب یونهای سدیم (و در نتیجه آب) از مایع داخل توبولی به داخل پلاسما و دفع یونهای پتاسیم و هیدروژن را افزایش داده و از این طریق هومئوستاز الكترولیتها را در بدن تنظیم می‌ كنند [2].

بهترین زمان مصرف قرص پردنیزولون

این دارو را به صورت خوراکی با شیر یا غذا برای پیشگیری از ناراحتی معده، دقیقا همانطور که پزشک توصیه کرده است، مصرف کنید. دوز دقیق را با استفاده از دستگاه اندازه گیری خاص / قاشق اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز دارو به درستی اندازه گیری نشود.

مارک ها و فرم های مختلفی از پردنیزولون مایع موجود است. دستورالعمل دوز را به دقت برای هر محصول بخوانید، زیرا مقدار پردنیزولون ممکن است بین محصولات مختلف متفاوت باشد.

برنامه مصرف و دوز دارو را با دقت بخوانید. دوز دارو و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان تعیین می شود. پزشک شما ممکن است تزریق پردنیزولون را به مدت 1 تا 4 بار در روز توصیه کند.
بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید. بعضی از بیماری ها با توقف ناگهانی دارو بدتر می شود. ممکن است نیاز به کاهش تدریجی دوز دارو باشد.

اگر به طور منظم برای مدت طولانی یا در دوزهای بالا پردنیزولون را مصرف کرده اید، اگر دارو به طور ناگهانی متوقف شود، ممکن است علائم ترک را مشاهده کنید. برای جلوگیری از علائم ترک (از قبیل ضعف، کاهش وزن، تهوع، درد عضلانی، سردرد، خستگی، سرگیجه)، پزشک به تدریج مصرف دارو را کاهش می دهد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید و در صورت مشاهده علائم ترک بلافاصله به پزشک گزارش دهید [3].

عوارض قرص پردنیزولون

تهوع، سوزش معده، سردرد، سرگیجه، تغییرات دوره قاعدگی، خواب کم، افزایش تعریق یا آکنه ممکن است رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات همچنان ادامه داشت یا بدتر شد، به سرعت به پزشک یا داروساز خود بگویید.
به یاد داشته باشید پزشک در صورتی این دارو را تجویز می کند که مطمئن باشد مزایای آن برای شما بیشتر از عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

از آنجایی که این دارو با تضعیف سیستم ایمنی بدن کار می کند، ممکن است توانایی شما را برای مبارزه با عفونت کاهش دهد. ممکن است این دارو باعث می شود دچار عفونت جدی (به ندرت کشنده) و یا بدتر شدن عفونت شوید. در صورتی که علائم عفونت (مانند سرفه، گلودرد، تب و لرز) دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از این دارو برای دوره های طولانی یا مکرر ممکن است موجب بثورات دهان و یا عفونت قارچی شود. اگر بثورات سفید در دهان یا تغییر در ترشحات واژن مشاهده کردید به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو ممکن است به ندرت باعث افزایش قند خون شما می شود که می تواند باعث ایجاد یا تشدید دیابت شود. اگر دچار علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی / افزایش ادرار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر دیابت دارید، به طور منظم قند خون خود را چک کنید و نتایج را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. ممکن است پزشک به تنظیم داروهای دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی بپردازد.

اگر هر کدام از این عوارض غیرمعمول اما جدی را دارید، به پزشکتان اطلاع دهید:

• خستگی غیرمعمول
• تورم مچ پا / پاها
• افزایش وزن غیرمعمول
• مشکلات بینایی
• کبودی / خونریزی آسان
• صورت پف کرده
• رشد غیرطبیعی مو
• تغییرات ذهنی / خلقی (مانند افسردگی، نوسانات خلقی، تحریک)
• ضعف / درد عضلانی
• نازک شدن پوست
• بهبود آهسته زخم
• درد استخوان

این دارو ممکن است به ندرت باعث خونریزی جدی (به ندرت کشنده) از معده یا روده شود. اگر متوجه هر یک از عوارض جانبی غیرمحتمل، اما جدی شدید، با پزشک خود مشورت کنید:

• مدفوع سیاه / خون در مدفوع
• استفراغ شبیه به دانه های قهوه
• درد معده و شکم

اگر هر کدام از این عوارض جانبی ناخوشایند اما جدی را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید:

• درد قفسه سینه
• تشنج

واکنش آلرژیک به این دارو بسیار نادر است. اما اگر متوجه علائم واکنش حساسیتی شدید به پزشک مراجعه کنید. علائم واکنش حساسیتی عبارتند از:

• بثورات
• خارش / تورم (به ویژه صورت / زبان / گلو)
• سرگیجه شدید
• مشکل تنفس

فهرست بالا لیست کامل عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر اثرات دیگری را که در بالا ذکر نشده است مشاهده کردید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید [4].

عوارض قطع ناگهانی پردنیزولون

اصولا هیچ دارویی نباید به طور ناگهانی قطع شود به غیر از داروهای مسکن و سرماخوردگی که بعد از رفع درد و سرماخوردگی می‌توان مصرف را قطع کرد. اما دارویی مانند پردنیزولون را که حاوی کورتون است ابتدا باید یک روز در میان سپس دو روز درمیان و به همین صورت تدریجی کم کرده و سپس قطع کرد.

قطع ناگهانی پردنیزولون باعث کمبود ناگهانی این ماده در بدن و التهاب مجدد می‌شود؛ در این حالت ناراحتی‌های التهابی بروز مجدد می‌یابد از این جهت قطع ناگهانی دارو توصیه نمی‌شود.

هشدارها و موارد احتیاط پردنیزولون

قبل از مصرف پردنیزولون، اگر به این دارو یا پردنیزون یا مواد دیگر حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز خود بگویید، به خصوص:

• بیماری های چشم (مانند آب مروارید، گلوکوم)
• مشکلات قلب (مانند نارسایی قلبی، حمله قلبی اخیر)
• فشار خون بالا
• بیماری کبد
• بیماری کلیوی
• مشکلات تیروئید
• دیابت
• مشکلات معده و روده (مانند دیورتیکولیت، زخم)
• ضعف استخوان (پوکی استخوان)
• عفونت های جاری / گذشته (مانند سل، آزمایش مثبت سل، تبخال، قارچی)
• مشکلات خونریزی، لخته شدن خون، بیماری روحی و روانی خاص (مانند روانپریشی، اضطراب، افسردگی)
• مقدار کم نمک در خون (مانند پتاسیم کم یا کلسیم کم)
• تشنج

این دارو ممکن است باعث سرگیجه شود. الکل یا ماری جوانا می تواند موجب سرگیجه شود. در صورت مصرف این دارو رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده کنید یا هر کاری که نیاز به هشیاری دارد انجام ندهید. نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. اگر از ماریجوانا استفاده می کنید، با دکتر خود صحبت کنید.

این دارو ممکن است باعث خونریزی معده شود. مصرف روزانه الکل هنگام استفاده از این دارو ممکن است خطر ابتلا به خونریزی معده را افزایش دهد. نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. برای اطلاعات بیشتر با دکتر یا داروساز خود مشورت کنید.

قبل از انجام عمل جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در خصوص تمام محصولاتی که استفاده می کنید بگویید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی). این محصول ممکن است حاوی الکل، قند و / یا آسپارتام باشد. در صورت داشتن دیابت، وابستگی به الکل، بیماری کبد، فنیل کتونوری (PKU) یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن / اجتناب از این مواد در رژیم غذایی دارد، احتیاط کنید. در مورد استفاده از این محصول با خیال راحت از دکتر یا داروساز خود بپرسید.

استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای مدت زمان طولانی باعث می شود بدن به استرس فیزیکی سخت تر پاسخ دهد. بنابراین، قبل از عمل جراحی یا درمان اورژانسی، یا درصورت داشتن بیماری جدی / آسیب جدی، به پزشک یا دندانپزشک خود در خصوص مصرف این دارو در حال حاضر یا در طول 12 ماه گذشته بگویید. در صورت داشتن علائم زیر به پزشک اطلاع دهید:

• خستگی غیرمعمول / شدید یا
• کاهش وزن

اگر به مدت طولانی از این دارو استفاده می کنید، یک کارت هشدار یا دستبند شناسایی پزشکی همراه داشته باشید که مشخص کند از این دارو استفاده می کنید.

این دارو ممکن است علائم عفونت را پوشش دهد. این دارو می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت یا بدتر شدن عفونت های جاری شود. بنابراین، برای جلوگیری از گسترش عفونت، دست های خود را به خوبی بشویید. از تماس با افرادی که دارای عفونت هایی هستند که ممکن است به دیگران (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفلوآنزا) منتقل شود، اجتناب کنید. اگر در معرض عفونت هستید یا برای جزئیات بیشتر، با پزشک خود مشورت کنید.

پردنیزولون ممکن است باعث شود واکسن ها به خوبی عمل نکنند. بنابراین، در هنگام استفاده از این دارو بدون مشورت پزشک، واکسیناسیون انجام ندهید. از تماس با افرادی که به تازگی واکسن زنده دریافت کرده اید (مانند واکسن آنفلوآنزا از طریق بینی) اجتناب کنید.

ممکن است سالمندان حساسیت بیشتری نسبت به اثرات این دارو، به خصوص خونریزی معده داشته باشند.

دوز متوسط و بزرگ هیدروکورتیزون یا کورتیزون می تواند موجب افزایش فشار خون، حفظ نمک و آب و افزایش دفع پتاسیم شود. این اثرات کمتر با مشتقات مصنوعی رخ می دهد مگر آنکه در دوزهای بزرگ استفاده شود. محدودیت نمک در رژیم غذایی و مکمل پتاسیم ممکن است ضروری باشد. تمام کورتیکواستروئید ها دفع کلسیم را افزایش می دهند. اگر کورتیکواستروئیدها در بیماران مبتلا به سل نشان داده شود، بازبینی دقیق لازم است زیرا ممکن است دوباره فعال شدن این بیماری رخ دهد. در طول درمان طولانی مدت کورتیکواستروئید، این بیماران باید شیمی درمانی را دریافت کنند.

پردنیزولون و بارداری

FDA طبقه بندی: C. از آنجایی که مطالعات کافی بر روی انسان ها در هنگام مصرف کورتیکواستروئیدها انجام نشده است، مصرف این داروها در دوران بارداری، شیردهی و یا زنان بالقوه باردار در صورتی توصیه می شود که مزایای دارو از خطرات آن برای مادر و جنین بیشتر باشد. نوزادان متولد شده از مادرانی که دوزهای قابل توجهی از کورتیکواستروئیدها را در دوران بارداری دریافت کرده اند، باید به دقت برای علائم هیپوپرنرالیزم مورد توجه قرار گیرند.

مصرف پردنیزولون در شیردهی

این دارو به شیر مادر منتقل می شود. با این حال، بعید است که این دارو به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

قرص پردنیزولون برای کودکان

تجویز قرص پردنیزولون به کودکان زیر سه سال اکیدا ممنوع است و برای کودکان بالای سه سال با دوز بسیار کمتر زیر نظر پزشک مصرف دارو بلا مانع است و انجام می‌شود. این تجویز با توجه به وزن، قد و سن کودک صورت می‌گیرد. اگر این دارو به مدت طولانی مصرف شود، رشد کودک را کند می کند. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید. به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا رشد و قد فرزند خود را تحت نظر داشته باشید [5 , 6 ].

تداخلات دارویی پردنیزولون

در صورت مصرف همزمان با داروهای ضد انعقاد خوراكی، پردنیزولون به ندرت ممكن است اثرات داروهای فوق را از طریق مكانیسم های ناشناخته‌ای كاهش یا افزایش دهد [8, 7]. سایر تداخلات احتمالی برای این قرص:

• ایزونیازید و سالیسیلاتها
• مصرف مدرها یا آمفوتریسین B
• باربیتوراتها
• فنی توئین
• ریفامپین
• كلستیرامین و ضد اسیدها