نام علمی دارو : اندانسترون-Ondansetron
گروه دارویی : داروهای مرتبط باگوارش
قرص اندانسترون برای چیست؟
نحوه استفاده از اندانسترون
عوارض قرص اندانسترون
قرص اندانسترون در بارداری
قرص اندانسترون در شیردهی
مقدار مصرف اندانسترون
شربت اندانسترون برای کودکان
قرص اندانسترون برای چیست؟
این دارو به تنهایی یا با سایر داروها مصرف می شود تا از استفراغ و حالت تهوع ایجاد شده به وسیله داروهای سرطان (شیمی درمانی) و پرتودرمانی جلوگیری کند. همچنین این دارو برای پیشگیری و درمان تهوع و استفراغ بعد از عمل استفاده می شود. اندانسترون با مسدود کردن یکی از مواد طبیعی بدن (سروتونین) که سبب استفراغ می شود، عمل می کند [1].
نحوه استفاده از اندانسترون
این دارو روی زبان حل می شود. این دارو را نباید مانند سایر قرص ها قورت بدهید یا بجوید. قبل از استفاده از این دارو دست های خود را خشک کنید. این دارو به صورت بطری یا بسته بندی های حبابی عرضه می شود. در صورتی که از بسته بندی حبابی استفاده می کنید، فویل روی حباب را از بسته جدا کنید تا بتوانید قرص بردارید. قرص را از طریق فویل فشار ندهید. بلافاصله پس از برداشتن قرص، آن را روی زبان بگذارید. اجازه دهید به طور کامل حل شود، سپس آن را با بزاق قورت دهید. لازم نیست این محصول را با آب بخورید. مصرف قرص به همراه آب احتمال سردرد را افزایش می دهد.
برای جلوگیری از تهوع ناشی از شیمی درمانی، این دارو را 30 دقیقه قبل از شروع درمان مصرف کنید. برای جلوگیری از تهوع ناشی از پرتو درمانی، این دارو را 1 تا 2 ساعت قبل از شروع درمان مصرف کنید. برای جلوگیری از تهوع پس از جراحی، این دارو را یک ساعت قبل از شروع عمل جراحی مصرف کنید. می توانید این دارو را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. با این وجود، پزشک به شما توصیه می کند این دارو را قبل از شیمی درمانی، پرتودرمانی یا جراحی مصرف نکنید.
دوزهای دیگر را طبق روشی که توسط پزشک تعیین شده است، مصرف کنید. احتمالا باید اندانسترون را یک یا دو روز پس از شیمی درمانی یا پرتو درمانی 3 بار در روز مصرف کنید. اگر مصرف این دارو را طبق برنامه مشخص انجام می دهید، آن را به طور مرتب مصرف کنید تا از مزایای آن بهره مند شوید. برای کمک به یادآوری دارو، سعی کنید دارو را هر روز در یک زمان مشخص مصرف کنید[2].
دوز دارو بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان تعیین می شود. دوز برای کودکان بر اساس سن و وزن آن ها می باشد. در بیماران با مشکلات شدید کبد، حداکثر دوز 8 میلی گرم در 24 ساعت است. این دارو را به طور دقیق مصرف کنید. هرگز دارو را بیش از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. اگر سوالی دارید، از دکتر یا داروساز خود بپرسید.
عوارض قرص اندانسترون
سردرد، سرگیجه، سنگینی سر، خواب آلودگی، خستگی یا یبوست ممکن است رخ دهد. اگر این اثرات همچنان ادامه داشت یا بدتر شد، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. به یاد داشته باشید که پزشک شما این دارو را تجویز کرده است زیرا می داند مزایای این دارو برای شما بیشتر از عوارض جانبی ایجاد شده می باشد. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.
اگر هر کدام از این عوارض جانبی بعید، اما جدی رخ داد، به پزشک خود اطلاع دهید:
- درد معده
- اسپاسم عضلانی / سفتی عضلانی
- تغییر بینایی (مثلا از دست دادن موقت بینایی یا تار شدن دید).
اگر هر کدام از این عوارض جانبی ناخوشایند اما بسیار جدی رخ داد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب آهسته / سریع / نامنظم
- سرگیجه شدید
- غش کردن
این دارو ممکن است سروتونین را افزایش دهد و به ندرت یک بیماری بسیار جدی به نام سندرم سروتونین / مسمومیت سروتونین ایجاد می کند. اگر داروی دیگری که باعث افزایش سروتونین شود مصرف کنید، خطر این بیماری افزایش می یابد، بنابراین به پزشک یا داروساز خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید، اطلاع دهید. اگر علائم زیر را تجربه کردید، سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- ضربان قلب سریع
- توهم
- کاهش هماهنگی
- سرگیجه شدید
- تهوع / استفراغ / اسهال شدید
- کشیدگی عضلات
- تب بدون دلیل
- آشفتگی / بی حوصلگی غیرعادی
واکنش بسیار حساس آلرژیک به این دارو بعید است، اما در صورت بروز این واکنش، از مصرف این دارو اجتناب کنید. علائم واکنش آلرژیک جدی عبارتند از:
- جوش زدن
- خارش / تورم (به ویژه صورت / زبان / گلو)
- سرگیجه شدید
- مشکل تنفس
لیست بالا لیست کامل عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر اثرات دیگری را که در بالا ذکر نشده است متوجه شدید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید[3]
موارد احتیاط با قرص اندانسترون
قبل از مصرف اندانسترون، اگر به آن یا سایر داروهای ضد تهوع مسدودکننده سروتونین (مانند گرانزتررون) یا مواد دیگر حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر می شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.
قبل از مصرف این دارو، سابقه پزشکی خود را، بخصوص ضربان قلب نامنظم، بیماری کبد، مشکلات معده و روده (به عنوان مثال، جراحی شکم، تورم)، به پزشک یا داروساز بگویید.
ممکن است اندانسترون یک بیماری ایجاد کند که بر ریتم قلب تاثیر بگذارد (طولانی شدن فاصله QT). طولانی شدن فاصله QT به ندرت می تواند موجب عوارض جدی مانند ضربان قلب سریع / نامنظم و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، خستگی) شود که نیاز مراجعه به پزشک دارد.
خطر طولانی شدن فاصله QT درصورتی افزایش می یابد که دارای بیماری خاصی باشید یا داروهای دیگری مصرف کنید که باعث طولانی شدن فاصله QT شود. قبل از استفاده از اندانسترون، به پزشک یا داروساز خود در خصوص تمام داروهایی که می خورید و بیماری هایی که دارید بگویید از جمله:
- برخی مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، ضربان قلب آرام، طولانی شدن فاصله QT در EKG)
- سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص (طولانی شدن فاصله QT در EKG، مرگ ناگهانی قلب)
سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن است خطر طولانی شدن فاصله QT را افزایش دهد. این خطر در صورت مصرف داروهای خاص (مانند دیورتیک / قرص های آب) یا در صورت داشتن بیماری نظیر عرق شدید، اسهال یا استفراغ، افزایش می یابد. با پزشک خود در مورد استفاده از اندانسترون به صورت ایمن صحبت کنید.
این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. الکل یا ماری جوانا می تواند موجب سرگیجه یا خواب آلودگی شود. در صورت مصرف این دارو رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده کنید یا هر کاری که نیاز به هشیاری دارید را انجام ندهید. از مصرف نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید. اگر ماری جوانا مصرف می کنید به پزشک خود بگویید. برای به حداقل رساندن سرگیجه، هنگام بلند شدن آرام بلند شوید. ممکن است این دارو حاوی آسپارتام باشد.
اگر فنیل کتونوری (PKU) یا هر بیماری دیگری دارید که نیاز به محدود کردن مصرف آسپارتام (یا فنیل آلانین) است، با پزشک یا داروساز خود در مورد استفاده ایمن از این دارو مشورت کنید. بزرگسالان سالمند ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به عوارض جانبی این دارو، به خصوص طولانی شدن فاصله QT داشته باشند [4].
قرص اندانسترون در بارداری
FDA طبقه بندی: B. در بارداری این دارو تنها در صورت نیاز باید مصرف شود. در مورد خطرات و مزایای دارو با پزشک خود صحبت کنید [5].
قرص اندانسترون در شیردهی
ترشح دارو در شیر مادر مشخص نیست. رعایت احتیاط توصیه شده است.
مقدار مصرف اندانسترون
اَشکال دارویی اندانسترون
- آمپول : Injection: 2 mg/ml, 2ml, 2 mg/ml, 4ml
- قرص : Tablet: 4mg
- شربت : Solution: 4 mg/5ml
دوز بزرگسالان و کودکان
آمپول
- 2 میلی گرم در میلی لیتر
قرص
- 4 میلی گرم
- 8 میلی گرم
- 24 میلی گرم (فقط برای بزرگسالان)
شربت
- 4 میلی گرم بر میلی لیتر
ملاحظات دوزهای بزرگسالان
تهوع و استفراغ بعد از عمل
پیشگیری : 4 میلی گرم داخل وریدی / عضلانی بلافاصله قبل از بیهوشی یا بعد از عمل یا 16 میلی گرم خوراکی 1 ساعت قبل از بیهوشی؛ بیماران بالای 80 کیلوگرم ممکن است به 4 میلی گرم اضافی داخل وریدی نیاز داشته باشند.
تهوع و استفراغ ناشی از پرتودرمانی
پیشگیری
- پرتودرمانی کامل بدن: 8 میلی گرم خوراکی 1-2 ساعت قبل از پرتودرمانی
- کسر تراکم بالا با دوز بالا به شکم: 8 میلی گرم خوراکی 1-2 ساعت قبل از پرتودرمانی؛ دوزهای بعدی را هر 8 ساعت پس از اولین دوز یک تا دو روز پس از اتمام درمان تکرار کنید
- •تقسیم روزانه به شکم: 8 میلی گرم خوراکی 1-2 ساعت قبل از پرتودرمانی؛ دوزهای بعدی هر 8 ساعت بعد از اولین دوز پرتودرمانی هر روز مصرف شود.
تغییرات اعمال شده
- اختلال کلیوی: تنظیم دوز ضروری نیست
- اختلال کبدی شدید: نباید بیش از 8 میلی گرم در روز باشد
خارش کلاستاتیک
- 8 میلی گرم هر 12 ساعت یا 8 میلیگرم هر 8-12 ساعت خوراکی به مدت 7 روز تا 5 ماه تقسیم می شود
- متناوبا، 4-8 میلی گرم دوزهای خوراکی کوتاه مدت در بزرگسالان؛ 4 میلی گرم دوز مصرفی در دوران بارداری
خارش اورمیک (اوره بالا)
- 8 میلی گرم هر 12 ساعت یا 8 میلیگرم هر 8 تا 12 ساعت خوراکی به مدت 14 روز تا 5 ماه تقسیم می شود
خارش ناشی از بیهوشی ستون فقرات
پیشگیری : 4-8 میلی گرم داخل وریدی 20 تا 30 دقیقه قبل از درمان بیهوشی ستون فقرات؛ ممکن است دوز را در 12، 24، 36 و 48 ساعت پس از دوزهای بیهوشی ستون فقرات تکرار کنید
درمان : 4-8 میلی گرم داخل وریدی
استفراغ بدخیم بارداری
- 10 میلی گرم سرم هر 8 ساعت در صورت نیاز
شربت اندانسترون برای کودکان
تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی
- کودکان زیر 4 سال: ایمنی و کارآیی ایجاد نشده است
- کودکان 4-12 سال: 4 میلی گرم 30 دقیقه قبل از شیمی درمانی مصرف شود، سپس 4 و 8 ساعت بعد از اولین دوز، سپس هر 8 ساعت به مدت 1-2 روز پس از شیمی درمانی
- کودکان بالای 12 سال: 8 میلی گرم 30 دقیقه قبل از شیمی درمانی مصرف شود، سپس هر 12 ساعت به مدت 1-2 روز پس از شیمی درمانی یا یک دوز 24 میلی گرم [6].
تداخلالات دارویی اندانسترون
اندانسترون توسط سیتوکروم P-450 متابولیزه می شود؛ بنابراین، القاکننده‌ها یا مهارکننده‌های آنزیم سیتوکروم P-450 ممکن است کلیرانس و نیمه عمر دارو را تغییر دهند. با این وجود، تنظیم مقدار مصرف دارو ضروری نیست. کارموستین، سیسپلاتین و اتوپوزید بر فارماکوکینتیک اندانسترون اثری ندارند[7].
1-Wilde MI, Markham A. Ondansetron. A review of its pharmacology and preliminary clinical findings in novel applications. Drugs. 1996 Nov; 52(5):773-94.
2-Cox F. Systematic review of ondansetron for the prevention and treatment of postoperative nausea and vomiting in adults. Br J Theatre Nurs. 1999 Dec;9 (12):556-63, 566.
3-Simino GP, Marra LP, Andrade EI, Acúrcio Fde A, Reis IA, De Araújo VE, Cherchiglia ML. Efficacy, safety and effectiveness of ondansetron compared to other serotonin-3 receptor antagonists (5-HT3RAs) used to control chemotherapy-induced nausea and vomiting: systematic review and meta-analysis. Expert Rev Clin Pharmacol. 2016 Sep;9(9):1183-94.
4-Smith RN. Safety of ondansetron. Eur J Cancer Clin Oncol. 1989;25 Suppl 1:S47-50; discussion S51-4.
5-Debra Kennedy. Ondansetron and pregnancy: Understanding the data. Obstet Med. 2016 Mar; 9(1): 28–33.
6- Tomasik E, Ziółkowska E, Kołodziej M, Szajewska H. Systematic review with meta-analysis: ondansetron for vomiting in children with acute gastroenteritis. Aliment Pharmacol Ther. 2016 Sep;44(5):438-46.
7- Ramirez L, Cros J, Marin B, Boulogne P, Bergeron A, de Lafont GE, Renon-Carron F, de Vinzelles MA, Guigonis V, Nathan N, Beaulieu P. Analgesic interaction between ondansetron and acetaminophen after tonsillectomy in children: the Paratron randomized, controlled trial. Eur J Pain. 2015 May;19(5):661-8
