11 علت تلخی دهان در صبح و طول روز

مزه تلخی یا مزه بد در دهان می تواند به دلیل واکنش طبیعی به خوردن غذاهای تند یا ترش باشد. اما هنگامی که این مزه تلخی به مدت طولانی باقی بماند یا به صورت غیر منتظره اتفاق بیفتد نگران کننده می شود. مزه حسی پیچیده است که تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می گیرد از جمله بهداشت ضعیف دهان و دندان، خشکی دهان یا بارداری.

درمان تلخی مداوم شامل درمان مشکلاتی است که منجر به تلخی می شوند اما برخی افراد از روش های خانگی برای درمان تلخی دهان استفاده می کنند.

علائم و نشانه های تلخی دهان

تغییر دائمی مزه ها در دهان نارسایی چشایی نامیده می شود. مزه ایجاد شده در این حالت نامناسب است و چند ساعت ادامه می یابد تا مشکل اصلی درمان شود. افرادی که دچار نارسایی چشایی هستند یک مزه ثابت را حس می کنند که به صورت زیر توصیف می شود:

• تلخ
• فلزی
• فاسد یا نامطبوع
• شور

این حالت باعث می شود نتوانید مزه سایر موادغذایی را حس کنید. در این صورت حتی بعد از مسواک زدن نیز این مزه تلخی را در دهان حس می کنید. با توجه به علت تجربه مزه تلخی، ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنید [1].

علت تلخی دهان چیست؟

بسیاری از دلایل مزه تلخی در دهان جدی نیستند. هرچند علائم مزه تلخی ناراحت کننده است و با رژیم معمول و لذت های روزانه زندگی تداخل دارد. شرایطی که در ادامه ذکر شده است می تواند نشانه مزه تلخی در دهان باشد:

1- خشکی دهان

خشکی دهان یا xerostomia زمانی رخ می دهد که دهان به قدر کافی بزاق تولید نکند. بزاق باعث می شود باکتری های موجود در دهان کاهش یابد بنابراین بزاق کمتر به معنی باکتری بیشتر می باشد. افراد مبتلا به خشکی دهان حس خشکی و چسبندگی در دهان دارند. خشکی دهان در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شود از جمله داروها، بیماری ها یا مصرف تنباکو. همچنین در صورت گرفتگی بینی و تنفس از دهان، خشکی دهان اتفاق می افتد.

افرادی که به طور مداوم دچار خشکی دهان می شوند باید با پزشک در خصوص درمان مناسب صحبت کنند.

2- مشکلات دهان و دندان

بهداشت ضعیف دهان و دندان می تواند منجر به مزه تلخی در دهان شود. بهداشت ضعیف منجر به افزایش حفره ها، عفونت و بیماری لثه یا ورم لثه می شود. می توان از بسیاری از مشکلات دهان و دندان با مسواک زدن و نخ دندان منظم اجتناب کرد. همچنین با تمیز کردن زبان می توان از علائم دیگر جلوگیری کرد. استفاده از دهانشویه ضد باکتری بین وعده های مسواک به کاهش باکتری هایی که منجر به مزه بد دهان می شوند کمک می کند.

3- بارداری

مزه تلخی یا مزه فلزی در دهان یکی از شکایت های رایج در سه ماهه اول بارداری است. هورمون ها در بدن در طول بارداری نوسان می کنند. این تغییرات می تواند بر روی حس ها اثر بگذارد. به همین خاطر در بارداری نسبت به برخی غذاها میل پیدا می کنید و نسبت به بوی برخی دیگر تنفر پیدا می کنید.

در بسیاری از خانم ها در بارداری مزه تلخی یا فلز در دهان حس می شود. این حس آزاردهنده است اما در اواخر بارداری یا پس از زایمان برطرف می شود [2].

4- سندرم سوزش دهان

سندرم سوزش دهان بیماری است که باعث احساس سوزش در دهان می شود. این احساس در افراد مختلف متفاوت است اما بسیاری آن را به خوردن فلفل تند تشبیه می کنند. علاوه بر این برخی همراه با سوزش مزه تلخی یا ترشیدگی را تجربه می کنند.

علائم سندرم سوزش دهان به صورت دوره ای ظاهر می شود اما می تواند مزمن باشد و برای مدت طولانی ادامه یابد. برخی از افراد مبتلا به این سندرم، مشکل خوردن و نوشیدن دارند اما سایرین از شر علائم خلاص می شوند.

5- یائسگی

معمولاً بعد از یائسگی مزه تلخی را در دهان احساس می کنید. این اتفاق به خاطر کاهش سطح استروژن در بدن است که منجر به بیماری ثانویه مانند سندرم سوزش دهان می شود. سندرم سوزش دهان نیز احتمالاً به خاطر خشکی مداوم دهان رخ می دهد [3].

6- ریفلاکس اسید معده یا GERD

یکی از دلایل مزه تلخی بی دلیل در دهان، بیماری ریفلاکس اسید معده است. این بیماری زمانی رخ می دهد که عضلات یا دریچه های بالای معده ضعیف می شوند و به اسید یا صفرا اجازه می دهند بالا بروند و وارد لوله غذا شوند.

ریفلاکس اسید لوله غذا را تحریک می کند و منجر به احساس سوزش در قفسه سینه و شکم می شود. ریفلاکس اسید باعث می شود مزه تلخی یا مزه نامطبوع وارد دهان شود و مانند سایر علائم به مدت طولانی دوام داشته باشد [4].

7- برفک دهانی

اغلب عفونت مخمر در دهان به صورت نقاط سفید بر روی زبان، گلو یا داخل دهان بروز می کند. این عفونت منجر به ایجاد مزه تلخی یا مزه نامطلوب در دهان می شود و این مزه تا درمان عفونت برطرف نمی شود.

8- استرس و نگرانی

استرس و نگرانی زیاد باعث تحریک واکنش استرس در بدن می شود. اغلب این واکنش حس چشایی را تغییر می دهد. نگرانی باعث خشکی دهان می شود که نهایتاً منجر به ایجاد مزه تلخی در دهان می شود.

9- آسیب عصبی

مانند سایر حواس، جوانه های چشایی به صورت مستقیم به اعصاب مغز متصل هستند. آسیب به اعصاب باعث تغییر حس چشایی می شود. آسیب عصبی می تواند در اثر آسیب وارده به سر یا بیماری های دیگر ایجاد شود. این بیماری ها عبارتند از:

• صرع
• تصلب چندگانه (MS)
• تومور مغزی
• فلج بل
• جنون

10- داروها و مکمل های خوراکی

در برخی افراد داروها و مکمل های خاص یا روش های درمانی پزشکی منجر به ایجاد مزه تلخی در دهان می شود. این حالت ممکن است به خاطر مزه تلخی دارو یا مواد شیمیایی موجود در آنها باشد که در بزاق دهان باز می شود. در صورتی که پس از مصرف دارو مزه تلخی را حس کردید با پزشک صحبت کنید. داروهایی که منجر به ایجاد مزه تلخی می شوند [5] عبارتند از:

• آنتی بیوتیک های خاص
• برخی داروهای قلب
• ویتامین هایی که حاویی مواد معدنی یا فلزات هستند مانند مس، آهن یا روی
• داروهای لیتیم

11- بیماری

بیماری های خاص مانند عفونت سینوسی یا سرماخوردگی با تجربه مزه تلخی در دهان همراه هستند. در طول این بیماری ها بدن پروتئین های التهابی را بیرون می فرستد تا سلول های آسیب دیده را بگیرند. این پروتئین ها بر جوانه های چشایی و زبان نیز تاثیر می گذارند و باعث می شوند مزه تلخی بیشتر از حالت طبیعی در دهان احساس شود.

علت تلخی دهان در صبح

برای خیلی از افراد پیش آمده است که صبح با دهانی بدمزه که ترش و تلخ است از خواب بیدار شوند. این تلخی ممکنه علت های مختلفی مثل تغذیه نامناسب، تکثیر باکتری ها، سینوزیت و یا مشکلات گوارشی مثل ریفلاکس معده باشد.

علت تلخی دهان و سفید شدن زبان

یکی از عواملی که باعث سفید شدن زبان و ایجاد حس تلخی در افراد میشود، عفونت قارچی است که بصورت برفک دهانی ظاهر میشود و باید درمان آن را جدی بگیرید.

کبد و تلخی دهان و کلیه 

برخی از انواع بیماری هایی مانند نارسایی کلیه، نقص عملکرد کبدی، سرطان، دیابت و زردی و یرقان هم ممکن است باعث ایجاد طعم تلخ دهان شود.

علت تلخ شدن دهان در طب سنتی

علت تلخ شدن دهان از نظر طب سنتی ریختن صفرا در معده است و بعلت زیاد شدن سودا و صفراست

علت تلخی ته گلو

 ریفلاکس تطاهرات بالینی مختلفی دارد و همیشه به صورت احساس برگشت اسید نیست. یکی از علامت های آن احساس تلخی ته گلو است و همچنین علت دیگری برای تلخی ته گلو میتواند سینوزیت باشد.

علت تلخی دهان و حالت تهوع چیست

یکی از علت های تلخی دهان و حالت تهوع میتواند رفلاکس صفراوی باشد. مشکلات گوارشی و درد معده هم میتواند علتی برای این تلخی باشد.

استرس و تلخی دهان

استرس به روش‌های مختلفی روی معده و عملکرد دستگاه گوارش تأثیر منفی می‌گذارد. هنگامی که استرس دارید، معده اسیدهای گوارشی بیشتری را تولید می‌کند که ممکن است سبب سوزش سردل (حالتی که با درد در ناحیه‌ی معده و احساس طعم تلخ در دهان همراه است) شود. همچنین هنگام استرس، تخلیه‌ی مواد از معده به روده به آهستگی صورت می‌گیرد که به تجمع گاز معده و نفخ می‌انجامد.

یبوست و تلخی دهان

بندرت یبوست باعث تلخی دهان میشود و ارتباطی باهم ندارند

تلخی دهان و سرطان

تلخی دهان نشانه سرطان نیست اما درمان سرطان باعث می شود در طول خوردن یا آشامیدن مزه تلخی در دهان احساس کنید. شیمی درمانی و پرتودرمانی باعث تحریک جوانه های چشایی می شوند به طوری که حتی چیزهای ساده مانند آب یا نان تست نیز مزه نامطلوب و تلخ دارد [6].

درمان تلخی دهان چگونه است؟

کارهایی که برای رهایی از مزه تلخی می توانید در منزل انجام دهید عبارتند از:

• مایعات بخورید و آدامس های بدون قند بجوید تا به افزایش تولید بزاق کمک کنند.
• بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و هر روز نخ دندان استفاده کنید. هر شش ماه برای چکاپ دندان ها به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت نیاز با کاهش وزن به کاهش ریفلاکس اسید کمک کنید. از مصرف غذاهای تند یا چرب بپرهیزید، مصرف الکل را کاهش دهید، محصولات تنباکو مصرف نکنید و به جای یک وعده بزرگ، وعده های غذایی را زیاد کرده و در هر وعده به مقدار کم غذا بخورید.
• در صورتی که داروهای شما منجر به مزه تلخی می شود از پزشک بخواهید داروها را عوض کند.

درمان بلند مدت به دلیل ایجاد مزه تلخی در دهان بستگی دارد. پزشک ابتدا در خصوص علائم از شما می پرسد، سپس سابقه پزشکی شما و قرص هایی که مصرف می کنید را بررسی می کند، سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد. ممکن است پزشک آزمایشاتی برای بررسی بیماری ها از جمله دیابت انجام شود [7].

درمان به بیماری که منجر به مزه تلخی شده است بستگی دارد. به عنوان مثال اگر ریفلاکس اسید باعث مزه تلخی شده باشد پزشک مصرف قرص های ضد اسید را توصیه می کند. اگر دیابت نوع 2 باعث تلخی دهان شده باشد پزشک داروهایی مانند متفورمین تجویز می کند. متفورمین مقدار قند (گلوکز) تولیدی توسط کبد را کاهش می دهد. اگر داروی خاصی می خورید که باعث تلخی دهان شده است، پزشک آن را تغییر می دهد. همچنین ممکن است پزشک شما را به افراد زیر ارجاع دهد:

• دندانپزشک؛ در صورتی که دلیل مزه تلخی در دهان مشکلات دندانی باشد
• درون ریزشناس؛ در صورتی که بیماری مانند دیابت داشته باشید
• روماتولوژیست؛ در صورتی که سندرم Sjögren داشته باشید