شاید شنیده باشید که می‌گویند «هیچ‌وقت یک نوزاد خوابیده را بیدار نکن»، اما این توصیه برای نوزادان تازه‌متولد شده صدق نمی‌کند. در بیمارستان، به والدین آموزش داده می‌شود که نوزاد باید هر چند ساعت یک‌بار شیر بخورد، حتی اگر خواب باشد. اما پس از مرخصی، مشخص نیست تا چه زمانی باید این روند ادامه یابد یا از چه زمانی می‌توان بدون بیدار کردن نوزاد، او را در خواب نگه داشت.
نوزاد چند وقت یک‌بار باید شیر بخورد؟
نوزاد باید هنگام مشاهده‌ی نشانه‌های گرسنگی شیر بخورد. حداکثر فاصله بین دو وعده، سه ساعت است (از شروع یک وعده تا شروع وعده‌ی بعدی). نوزادان ممکن است حتی زودتر هم گرسنه شوند. بهتر است پیش از گریه کردن، شیر داده شود تا نوزاد راحت‌تر بخوابد و بهتر تغذیه کند.زمان شیردهی از لحظه‌ی شروع هر وعده محاسبه می‌شود. مثلاً اگر ساعت ۲ بعدازظهر شیر می‌دهید، وعده‌ی بعدی باید ساعت ۴ باشد، صرف‌نظر از مدت زمان تغذیه.نوزادان در روزهای اول زندگی، باید ۸ تا ۱۲ بار در شبانه‌روز شیر بخورند. این ممکن است وقت‌گیر به نظر برسد، اما برای رشد طبیعی ضروری است.
چرا نوزادان این‌قدر زیاد شیر می‌خورند؟
چند دلیل مهم وجود دارد:
- بخشی از وزن تولد را از دست می‌دهند و برای بازیابی آن، به تغذیه‌ی مکرر نیاز دارند.
- معده‌ی کوچک آن‌ها به سرعت پر و به همان سرعت خالی می‌شود.
- دفعات زیاد تغذیه با شیر مادر، به تولید بیشتر شیر کمک می‌کند (سیستم عرضه و تقاضا).
برنامه‌ی معمول تغذیه شبانه بر اساس سن نوزاد
۰ تا ۲ ماهگی
از زمان تولد تا حدود ۲ ماهگی، نوزاد شما تقریباً هر دو تا سه ساعت نیاز به شیر خوردن دارد. در این مرحله، متأسفانه نه شما و نه نوزادتان نمی‌توانید شب را بدون بیدار شدن برای تغذیه سپری کنید!در مجموع، این یعنی حدود ۹ تا ۱۲ وعده شیر در شبانه‌روز. البته ممکن است نوزاد شب‌ها کمی بیشتر بخوابد، اما هنوز هم باید او را هر دو یا سه ساعت یک‌بار برای تغذیه و تعویض پوشک بیدار کنید.
در ادامه نمونه‌ای از برنامه‌ی تغذیه‌ی شبانه برای نوزادی در این سن آمده است:
- ساعت ۹ شب: نوزاد را بخوابانید
- ساعت ۱۱ شب: برای شیر دادن و تعویض پوشک بیدارش کنید و دوباره بخوابانید
- ساعت ۱ بامداد: بیداری برای شیر و تعویض پوشک، سپس بازگشت به خواب
- ساعت ۳ بامداد: تکرار همین مراحل
- ساعت ۵ صبح: آخرین تغذیه شبانه و آماده شدن برای خواب بیشتر
- ساعت ۷ صبح: بیدار شدن و شروع روز جدید!
اگر نگران هستید که نوزاد بعد از بیدار شدن دوباره به خواب نرود، استفاده از قنداق را امتحان کنید!
از ۲ تا ۴ ماهگی
با خارج شدن نوزاد از دوران نوزادی، نیاز او به تغذیه شبانه کمتر می‌شود، اما هنوز کاملاً از بین نرفته است.در این سن، معده نوزاد بزرگ‌تر شده و ظرفیت بیشتری برای نگه‌داری شیر دارد، اما همچنان فقط می‌تواند حدود ۱۸۰ میلی‌لیتر (۶ اونس) شیر را در خود نگه دارد، بنابراین تغذیه شبانه هنوز ضروری است.
نمونه‌ای از برنامه‌ی تغذیه شبانه برای نوزاد ۲ تا ۴ ماهه:
- ساعت ۹ شب: خواباندن نوزاد
- ساعت ۱۲ شب: بیدار کردن برای تغذیه و تعویض پوشک
- ساعت ۳ بامداد: تغذیه و تعویض پوشک
- ساعت ۶ صبح: آخرین تغذیه شبانه و تعویض
- ساعت ۷ صبح: بیدار شدن برای شروع روز
تا حدود ۴ ماهگی – و اگر زودتر نوزادتان شروع به غلت زدن کرد – بهتر است قنداق کردن را کنار بگذارید. اما این به معنای خداحافظی کامل با لباس‌های خواب قنداقی نیست!
۴ تا ۶ ماهگی
در این سن، نوزاد توانایی خوابیدن طولانی‌تر بدون تغذیه را پیدا می‌کند و معمولاً می‌تواند چهار تا پنج ساعت بدون بیدار شدن بخوابد. بنابراین می‌توانید تعداد دفعات تغذیه شبانه را به دو بار کاهش دهید.
نمونه‌ای از برنامه:
ساعت ۹ شب: خواباندن نوزاد
ساعت ۱ بامداد: تغذیه و تعویض پوشک
ساعت ۵ صبح: تغذیه و تعویض پوشک
ساعت ۷ صبح: بیدار شدن برای شروع روز جدید
در این سن، می‌توانید کم‌کم یکی از روش‌های آموزش خواب را شروع کنید. این کار به نوزاد کمک می‌کند بهتر و منظم‌تر بخوابد و برنامه‌ریزی برای تغذیه هم آسان‌تر می‌شود.
۶ تا ۹ ماهگی
شش ماهگی یک دوره هیجان‌انگیز است! نوزاد شروع به شناسایی چهره‌ها، خزیدن و برقراری ارتباط با صداهای ساده می‌کند. همچنین می‌توانید فرآیند قطع تغذیه شبانه را شروع کنید تا هر دو بیشتر بخوابید!در ابتدا سعی کنید تعداد دفعات تغذیه شبانه را به یک بار کاهش دهید. البته بعضی از نوزادان ممکن است هنوز شب‌ها گرسنه بیدار شوند، اما بسیاری هم تا صبح می‌خوابند.
*نکته: نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولاً راحت‌تر از شیر مادر، شبانه از شیر گرفته می‌شوند.
نمونه برنامه:
- ساعت ۹ شب: خواباندن نوزاد
- ساعت ۱ بامداد: در صورت نیاز، تغذیه و تعویض پوشک
ساعت ۷ صبح: بیدار شدن برای شروع روز
۹ تا ۱۲ ماهگی
اگر تا این مرحله تغذیه شبانه را متوقف نکرده‌اید، حالا زمان مناسبی است! نوزاد در این سن از نظر فیزیکی قادر است شب را بدون تغذیه پشت سر بگذارد، پس می‌توانید برنامه خواب او را بدون در نظر گرفتن شیر شبانه تنظیم کنید.
اگر هنوز به کمی شیر شبانه نیاز دارد، برنامه زیر می‌تواند مناسب باشد:
- ساعت ۹ شب: خواباندن نوزاد
- ساعت ۱ بامداد: در صورت نیاز، تغذیه و تعویض پوشک
- ساعت ۷ صبح: شروع روز جدید
امیدواریم تا این مرحله، دوره تغذیه شبانه به پایان رسیده باشد. اگر بعد از یک‌سالگی هنوز نیاز به تغذیه در شب وجود دارد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
پرسش‌های رایج درباره تغذیه شبانه بر اساس سن
چرا نوزادان می‌توانند فاصله بیشتری بین وعده‌های شبانه بگیرند؟
با رشد نوزاد و افزایش وزن او، تأخیر در دریافت شیر آسیب‌زننده نیست. مهم‌ترین عامل، اندازه معده‌ی نوزاد است که با بزرگ شدنش، می‌تواند شیر بیشتری را ذخیره کرده و مدت بیشتری بدون تغذیه بخوابد.
نوزاد از چه سنی دیگر در شب شیر نمی‌خواهد؟
این زمان برای هر نوزاد و خانواده‌ای متفاوت است. بعضی منابع ۶ ماهگی را زمان مناسب می‌دانند، برخی تا یک‌سالگی هم ادامه می‌دهند. معمولاً توصیه می‌شود از ۶ ماهگی به بعد، فرایند قطع شیر شبانه آغاز شود.
از چه سنی دیگر هر ۳ ساعت یک‌بار نباید شیر داد؟
در چند هفته اول زندگی، نوزاد باید هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌بار شیر بخورد. بعد از حدود ۲ ماه، می‌توان این فاصله را تا ۴ ساعت افزایش داد.
از کجا بفهمم که نوزاد دیگر به تغذیه شبانه نیاز ندارد؟
نشانه‌ها شامل:
- بالای ۶ ماه سن داشتن
- داشتن وزن بیش از ۶.۵ کیلوگرم
- بی‌میلی به شیر در شب
- سخت بیدار شدن برای تغذیه یا مشکل در خوابیدن دوباره
اگر نوزاد هنوز گرسنه بیدار می‌شود یا وزن مناسبی ندارد، بهتر است فرایند قطع شیر شبانه را به تعویق بیندازید.
آیا باید صبر کرد تا نوزاد برای شیر گریه کند؟
بهتر است طبق برنامه پیش بروید تا منتظر گریه نباشید. گریه نوزاد همیشه فقط به خاطر گرسنگی نیست؛ دلایل دیگری مثل گرما، سرما، نیاز به تعویض پوشک یا نیاز به آرامش هم می‌تواند باعث بیدار شدن او شود.
منابع:
Feeding Frequency for Newborns , How often should a newborn feed? , Normal nighttime feeding schedule by age , How Often To Feed Newborn At Night?
