در سال های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه فناوری‌های دیجیتال و به‌ویژه هوش مصنوعی (AI) صورت گرفته است، یکی از کاربردهای مهم و جذاب این فناوری در عرصه سلامت و پزشکی و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، مشاوره و یا حتی درمان آنها است، عاملی که می‌تواند با توجه به در دسترس بودن عمومی، در نجات جان انسان‌ها و کاهش هزینه‌های تشخیص و درمان نقشی سازنده ایفا کند.
هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام
هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین (Machine Learning) و یادگیری عمیق (Deep Learning) قادر است حجم عظیمی از داده‌های پزشکی، من جمله تصاویر رادیولوژی، آزمایش‌های خونی، سیگنال‌های قلبی و داده‌های ژنتیکی را در مدت زمانی بسیار کوتاه یاد گرفته و به راحتی در تشخیص بیماری استفاده کند. این توانایی منحصر به فرد به بیماران و حتی پزشکان کمک می‌کند تا الگوهای پنهان و نشانه‌های اولیه بیماری‌ها را که ممکن است توسط انسان قابل تشخیص نباشند، شناسایی کند.
کاربرد در بیماری‌های مختلف
- سرطان: مدل های هوش مصنوعی مانند چت جی پی تی در تشخیص زودهنگام سرطان سینه، پوست و ریه عملکردی فراتر از پزشکان انسانی از خود نشان داده‌اند. تحلیل تصاویر ماموگرافی یا اسکن CT با دقت بالا، و درک و تحلیل عمیق آنها توسط AI، امکان تشخیص تومورهای کوچک را فراهم می‌کند.
- بیماری‌های قلبی: الگوریتم‌های AI با بررسی الکتروکاردیوگرام (ECG) یا داده‌های دیگر شامل گزارش سی تی آنژیوگرافی می‌توانند احتمال بروز سکته قلبی و یا وجود بیماری های قلبی را پیش‌بینی و حتی درمان کنند (هرچند هنوز مجوزهای لازم برای تجویز دارو و درمان توسط هوش مصنوعی صادر نشده است).
- بیماری‌های عصبی: در بیماری‌هایی چون آلزایمر و پارکینسون، هوش مصنوعی می‌تواند تغییرات بسیار جزئی در ساختار مغز را از طریق بررسی MRI و پیش از بروز علائم بالینی شناسایی نماید.
- عفونت‌ها و بیماری‌های ویروسی: در دوران همه‌گیری کرونا، مدل‌های AI با وجود ابتدائی بودن نسبت به امروز، توانستند با تحلیل عکس ریه، بیماران مبتلا را سریع‌تر شناسایی کرده و در مدیریت بحران نقش مؤثری ایفا کنند.
تشخیص زودهنگام به کمک هوش مصنوعی می‌تواند موجب افزایش شانس درمان، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت زندگی مردم و بیماران شود. با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد؛ از جمله نیاز به داده‌های دقیق، حفظ حریم خصوصی بیماران، و ضرورت تفسیر درست نتایج و بازبینی توسط متخصصان انسان جهت جلوگیری از اشتباه احتمالی.
چقدر می توان به تشخیص توسط هوش مصنوعی اعتماد کرد؟
هوش مصنوعی در حال دگرگون‌کردن چهره پزشکی مدرن است، تشخیص زودهنگام بیماری‌ها به کمک این فناوری، گامی مهم در جهت پزشکی دقیق، کاهش مرگ‌ومیر و ارتقای سلامت عمومی به شمار می‌رود. هرچند چالش‌های اخلاقی و فنی همچنان باقی است، اما مسیر روشن نوآوری نشان می‌دهد که آینده تشخیص و درمان، بی‌تردید با هوش مصنوعی پیوند خورده است.
در حال حاضر، هوش مصنوعی در تشخیص برخی بیماری‌ها مانند سرطان پوست، رتینوپاتی دیابتی و آریتمی‌های قلبی عملکردی در سطح متخصصان زبده دارد و به دقتی تا حدود ۹۰ الی ۹۵ درصد رسیده است. این فناوری می‌تواند حجم بالایی از داده‌های پزشکی را با سرعت بالا و دقیق تحلیل کرده و علائم اولیه بیماری را پیش از بروز کامل آن شناسایی کند، بنابراین ابزار ارزشمندی برای تشخیص زودهنگام و غربالگری محسوب می‌شود.
با این حال، میزان اعتماد به آن در دنیای واقعی هنوز چندان زیاد نیست، چراکه هوش مصنوعی درک بالینی و انسانی از بیمار ندارد و ممکن است بدون نظارت پزشک خطاهای خطرناک ایجاد کند، به همین دلیل، امروزه از آن بیشتر به‌عنوان یار کمکی پزشکان استفاده می‌شود، نه جایگزین کامل آن.
