تبخال تناسلی و روش های کاربردی برای درمان آن

بیماری های مقاربتی از بیماری های عفونی و ویروسی است که گاهی اوقات به دلیل اهمیت ندادن و گسترش پیدا کردن می تواند خطرناک باشد. اما در صورت تشخیص به موقع و اقدام به درمان اکثر آن ها با دارو قابل درمان هستند. یکی از بیماری های مقاربتی شایع تبخال تناسلی است. عامل تبخال تناسلی ویروسی است که با رابطه جنسی محافظت نشده قابل انتقال به شریک جنسی است و گاهی می تواند دردناک باشد.

در این مقاله می خواهیم به طور کامل تعریف تبخال تناسلی، علائم و روش های درمان این بیماری مقاربتی را برایتان توضیح دهیم تا با آگاهی کامل در صورت مبتلا شدن به راحتی آن را درمان کنید. 

تبخال تناسلی چیست و چه شکلی دارد؟

تبخال تناسلی یک بیماری قابل انتقال از طریق رابطه جنسی محافظت نشده است. این بیماری منجر به تاول های تبخالی می شود که معمولا داخل آن ها از مایع سفید رنگی پرشده است و می تواند دردناک باشد. طبق آمار مشخص شده حدود 16 درصد از افراد بین 14 تا 49 ساله مبتلا به این بیماری هستند. این تبخال ها معمولا به شکل زیر هستند:

علت ایجاد تبخال تناسلی چیست؟

تبخال تناسلی به دلیل انتقال ویروس هایی با نام ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1) و ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-2) ایجاد می شوند. این ویروس ها از طریق غشای مخاطی ناحیه تناسلی ( لایه های نازک بافت پوست که در محل سوراخ های بدن مانند بینی، دهان و اندام تناسلی قرار دارند) وارد بدن شده و بین سلول های بدن قرار می گیرند. این ویروس ها به راحتی با محیط سازگار می شوند و به همین دلیل درمانش کمی سخت است. معمولا این ویروس ها در مایعات بدن فرد آلوده یافت می شود. این مایعات عبارتند از: 

• بزاق
• مایع منی
• ترشحات واژن

با علائم تبخال تناسلی آشنا شوید:

اولین علامت معمولا دو روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس نمایان می شود.

علائم مخصوص برای مردان عبارتند از :

ایجاد تبخال بر روی آلت تناسلی بیضه یا باسن (نزدیک یا اطراف مقعد).

علائم مخصوص برای زنان عبارتند از:

ایجاد تبخال در اطراف یا در نزدیکی مهبل (واژن)، مقعد و باسن.

علائم عمومی برای مردان و زنان عبارتند از:

• تشکیل تبخال در دهان و لب ها، صورت و هر جای دیگر که در تماس با مناطق آلوده قرار دارند.
• محل آلوده اغلب قبل از ظاهر شدن تبخال شروع به خارش می کند.
• ممکن است تبخال ها زخمی شوند (زخم های باز) و مایع خارج شود.
• یک هفته بعد از تبخال ممکن است زخم هایی ظاهر شود.
• غدد لنفاوی شما ممکن است تورم داشته باشد. (غدد لنفاوی با عفونت و التهاب بدن مبارزه می کنند.)
• ممکن است سردرد، درد های بدن و تب نیز ایجاد کند.

چرا نوزادان دچار تبخال تناسلی می‌شوند؟

گاهی اوقات به دلیل وجود این ویروس بصورت فعال در بدن فرد باردار، در هنگام زایمان طبیعی وقتی نوزاد از کانال زایمان عبور می کند به دلیل لمس مایعات بدن مادر، دچار این بیماری می شود. این بیماری برای نوزادان عوارض شدیدی دارد که مهم ترین آن ها موارد زیر هستند:

• کوری
• آسیب مغزی
• مرگ

نحوه تشخیص بیماری تبخال تناسلی چگونه است؟

به دلیل علائم مشهودی که این بیماری دارد معمولا با معاینه بصری توسط پزشک قابل تشخیص است. گاهی اوقات پزشک برای بررسی دقیق تر ممکن است آزمایشاتی را نیز برای شما تجویز نماید. باید این نکته را در نظر داشته باشید که ویروس هرپس سیمپلکس قبل از شیوع آن در بدن قابل تشخیص است. بنابراین اگر رابطه محافظت نشده مشکوکی داشتید که فکر می کنید ممکن است به تبخال تناسلی مبتلا شده باشید قبل از نمایان شدن علائم به پزشک مراجعه کنید.

چگونه تبخال تناسلی منتقل می شود؟

به دلیل اینکه منشا تبخال های تناسلی ویروس ها هستند به راحتی با کوتاه ترین تماس قابل انتقال می باشند. راه های مختلفی که این تبخال انتقال پیدا می کند عبارتند از:

•  از تماس پوست با پوست با منطقه آلوده، از جمله واژن، رابطه جنسی مقعدی و دهان 
•  زمانی که هیچ زخمی یا تاول قابل مشاهده ای وجود ندارد اما ویروس آن در بدن فعال است.
•  اگر تاول تبخالی، دستگاه تناسلی شما را لمس کند.
•  با انتقال عفونت از انگشتان دست آلوده شخص دیگری به دستگاه تناسلی شما 
•  با اشتراک گذاری لوازم جنسی با کسی که تبخال دارد

به این نکته نیز توجه کنید که نباید بیش از حد وسواس به خرج بدهید و نگران باشید. از طریق مواردی مانند حوله، کارد، چنگال یا فنجان این ویروس منتقل نمی شود زیرا بعد از اینکه از پوست شما جدا شود بعد از چند دقیقه از بین می رود. 

چرا تبخال تناسلی پس از درمان مجددا برمی گردد؟

اگر ویروس تبخال در بدن شما به طور کامل از بین نرود و شما درمانتان را کامل نکرده باشید و فقط تا زمانی درمان را انجام دهید که علائم مشهود ویروس ها مثل خارش و تاول از بین برود پس از قطع درمان مجددا این ویروس ها شروع به فعالیت کرده و بیماری بر می گردد. معمولا این ویروس ها تا قبل از درمان کامل در نزدیکی عصب های بدن قرار می گیرند و فعال هستند. بعضی از شرایط نیز فعالیت این ویورس ها را تشدید کرده و علائم سریع تر بر می گردد. از جمله:

•  نور ماوراء بنفش لامپ چراغ
•  اصطکاک در ناحیه تناسلی مانند انتقال در رابطه جنسی (روانکاری ممکن است کمک کند) و یا لباس های تنگ
•  بیماری های دیگر
•  پریودی
•  جراحی در ناحیه تناسلی
• سیستم ایمنی ضعیف به دلایل مختلف مثل داشتن شیمی درمانی برای سرطان

درمان سریع و قطعی تبخال تناسلی

هیچ درمان صد درصدی برای تبخال تناسلی وجود ندارد. درمان می تواند شیوع بیماری را کاهش دهد، اما نمی تواند ویروس های عفونی تبخال را از بین ببرد. درمان با داروهای ضد ویروسی باعث موارد زیر می شود:

•  در ابتدای شیوع زخم باعث بهبود زودتر می شود.
•  باعث کاهش شدت و مدت علائم بیماری می شود.
•  باعث کاهش فرکانس عود می شود. ( یعنی پس از درمان علائم، احتمال برگشت آن را کم می کند.)
•  احتمال انتقال ویروس تبخال به شریک جنسی و نوزاد را کم می کند.

داروهای مورد استفاده برای درمان تبخال تناسلی

داروهای موجود برای درمان تبخال تناسلی در ابتدا علائم مشهود تبخال مانند سوزش و خارش را درمان می کنند. این داروها عبارتند از: 

• ( Acyclovir (Zovirax
•  (Valacyclovir (Valtrex

پزشک شما ممکن است توصیه کند دارو را فقط زمانی که علائم بیماری را مشاهده کردید مصرف کنید یا حتی بدون علائم داروهای خاصی را هر روز مصرف کنید. این داروها معمولا هیچ عوارض جانبی ندارند.

اهمیت مراقبت در منزل

علاوه بر مصرف داروها در طول درمان باید به خوبی از ناحیه آسیب دیده مراقبت کنید. برای مراقبت صحیح به نکات زیر توجه کنید:

• هنگام حمام کردن یا دوش گرفتن، از پاک کننده های ملایم استفاده کنید.
• محل آلوده را پاک و خشک نگه دارید.
• لباس های گشاد و پنبه ای بپوشید.

آیا تبخال تناسلی خطرناک است؟

تبخال تناسلی در صورت تشخیص به موقع به خوبی درمان می شود و نگرانی خاصی ایجاد نمی کند. اما در صورتی که به آن توجه نکنید یا برای درمان اقدام نکنید ممکن است دچار عوارض زیر شوید:

1-  سایر عفونت های منتقله از راه جنسی

زخم های تناسلی، خطر ابتلا به عفونت های منتقله از راه جنسی، از جمله ایدز را افزایش می دهد.

2- عفونت نوزاد تازه متولد شده

نوزادان تازه متولد شده در هنگام تولد از مادران ویروس تبخال را دریافت می کنند، که ممکن است باعث آسیب مغزی، کوری یا مرگ نوزاد شود.

3- مشکلات مثانه

در بعضی موارد، زخم های مرتبط با تبخال تناسلی باعث التهاب لوله ای می شود که از آن جا ادرار از مثانه به بیرون می رود. تورم می تواند برای چندین روز دفعات دفع مجاری ادرار را متوقف کند و نیاز به سوند برای تخلیه مثانه باشد.

4-  مننژیت

 در موارد نادر، عفونت HSV منجر به التهاب غشاها و مایع مغزی نخاعی اطراف مغز و نخاع و ایجاد آسیب های جدی می شود.

5-  التهاب رکتال (پروتکت)

تبخال تناسلی ممکن است منجر به التهاب پوشش رکتوم ( در ناحیه مقعد)، به ویژه در مردان دارای رابطه جنسی با مردان، شود.

واکسن تبخال تناسلی

اخیرا واکسن جدیدی برای درمان تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی (Herpes genital) تحت عنوان واکسن تبخال تناسلی در حال ورود به آزمایش‌های بالینی انسان می‌باشد. طبق آخرین گزارشات، واکسن در برابر ویروس یگانه یعنی تبخال نوع دوم ( ویروسی که در اثر رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کند و باعث تبخال تناسلی یا HSV می‌شود ) تأثیرگذار بوده است.

سوالات متداول درباره تبخال تناسلی

1- آیا در صورت داشتن تبخال تناسلی می توانم شیردهی داشته باشم؟

بله، اما اگر تبخال روی یکی از سینه ها وجود داشته باشد، نمی توانید با آن سینه شیردهی انجام دهید. اگر تبخال تناسلی دارید، ممکن است عفونت به هر قسمت از سینه، از جمله نوک پستان و آرئول، گسترش یابد. اگر تبخال تناسلی بر روی یک یا هر دو سینه وجود داشته باشد:

•  می توانید شیردهی را ادامه دهید تا زمانی که نوزاد با تبخال تماس نداشته باشد.
•  از سینه ای که زخم دارد به نوزاد شیر ندهید. تبخال از طریق تماس با زخم گسترش می یابد و برای نوزاد تازه متولد شده خطرناک است.
•  تا زمان بهبود زخم شیر را با پمپ از سینه خارج کنید. پمپاژ مانع از پر شدن سینه و درد می شود. می توانید شیر را ذخیره کنید و در بطری به نوزاد بدهید. اما اگر بخشی از پمپ در هنگام پمپاژ زخم را لمس کند، شیر را باید بیرون بریزید.

2- اگر تبخال داشته باشم، آیا می توانم رابطه جنسی داشته باشم؟

اگر تبخال دارید، باید با شریک جنسی خود صحبت کنید و اجازه دهید او بداند احتمال انتقال به او وجود دارد. استفاده از کاندوم ممکن است به کاهش این خطر کمک کند اما خطر انتقال را صد در صد از بین نمی برد زیرا تنها آلت تناسلی را می پوشاند و ممکن است قسمت های دیگر پوست با مایع بدن فرد آلوده تماس داشته باشد.

داشتن زخم یا سایر علائم تبخال، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. اما حتی اگر نشانه ای نداشته باشید، می توانید همسرتان را آلوده کنید. همچنین می توانید آزمایش های بیماری های جنسی را انجام دهید تا از سلامت خود مطمئن شوید.

3- آیا تبخال کاملا درمان می شود؟

اگر منظور علائم آن مانند تاول ها باشد بله با مصرف پمادها و آنتی بیوتیک های مخصوص طبق تجویز پزشک درمان می شود. اما درباره ویروس آن هیچ درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد. با این حال، داروها می توانند موجب پیشگیری یا کوتاه شدن شیوع بیماری شوند مثلا انتقال به شریک جنسی را کاهش می دهد.

4- چه اتفاقی می افتد اگر درمان نشوم؟

تبخال تناسلی باعث ایجاد زخم های دردناک در ناحیه تناسلی می شود و در افراد با سیستم ایمنی ضعیف شدیدتر است. اگر ضایعات و یا مایعات زخم هایتان را لمس کنید، ممکن است تبخال به قسمت دیگری از بدن تان مانند چشم ها انتقال یابد و خطرناک باشد. اگر زخم یا مایعات را لمس کردید، بلافاصله دست های خود را بشویید تا از پخش شدن عفونت جلوگیری کنید.

5- رابطه بین تبخال تناسلی و HIV چیست؟

عفونت تبخال می تواند سبب زخم ها یا شکاف در پوست و یا پوشش دهان، واژن و رکتوم (مقعد) شود. این روش راهی برای انتقال HIV به بدن است. حتی بدون زخم های قابل مشاهده، تبخال تناسلی، احتمال انتقال ویروس HIV را افزایش می دهد. هنگامی که یک فرد علاوه بر ویروس HIV، تبخال هم دارد، احتمال بیشتری برای انتقال ویروس HIV به شریک جنسی در هنگام تماس جنسی با دهان، واژن یا رکتوم  وجود دارد.

6- آیا تبخال تناسلی باعث مشکلات دیگری هم می شود؟

برای اکثر زنان تبخال تناسلی معمولا مشکلات جدی سلامت را ایجاد نمی کند. اما تبخال در گسترش و انتقال HIV به بدن نقش مهمی بازی می کند.

7- اگر باردار باشم و تبخال تناسلی داشته باشم باید چه کاری انجام دهم؟

طبیعی است با وجود این بیماری نگران سلامتی فرزند خود باشید. تبخال تناسلی ممکن است در هنگام زایمان طبیعی به نوزاد منتقل شود. بنابراین در طول بارداری حتما به پزشک خود بگویید که تبخال تناسلی دارید. پزشک اقدامات امنیتی را در طی زایمان انجام می دهد. همچنین ممکن است از زایمان سزارین استفاده کند. تبخال تناسلی ممکن است باعث عوارض حاملگی مانند سقط جنین یا زایمان زودرس نیز بشود. بنابراین باید در این دوران حتما تحت درمان و کنترل باشد.

سخن آخر

تبخال تناسلی بیشتر از طریق رابطه های جنسی بدون محافظت منتقل می شود. بنابراین در رابطه هایی که قصد بارداری ندارید حتی زمانی که هیچ علائمی از بیماری های مقاربتی وجود ندارد بهتر است از وسایل حفاظتی مانند کاندوم استفاده کنید و بهداشت فردی را کاملا رعایت کنید. در صورت بروز علائم نیز سریعا به پزشک مراجعه کنید تا قبل از گسترش بیشتر ویروس برای درمان آن اقدام نمایید.