علائم و علت بیماری هیدروسفالی در نوزادان و بزرگسالان

یکی از بیماری هایی که هر فردی ممکن است در طول زندگی خود به آن مبتلا شود هیدروسفالی می باشد. هیدروسفالی به طور کلی به معنی تجمع مایعات در حفره های اعماق مغز است. این مایعات اضافی باعث بزرگ شدن حفره ها و ایجاد فشار در مغز می شوند. در این مقاله می خواهیم به طور کامل تر بیماری هیدروسفالی را برای شما اومایی های عزیز توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

هیدروسفالی چیست؟

در مقدمه تعریف کلی این بیماری را توضیح دادیم. مایع مغزی نخاعی به طور طبیعی از بطن ها عبور می کند و به طور کامل از مغز و ستون فقرات می گذرد؛ اما در هیدروسفالی میزان این مایعات از حد طبیعی بیشتر می شود و فشار بیش از حد مایعات مغزی نخاعی مرتبط با هیدروسفالی می تواند به بافت های مغزی آسیب برساند و باعث ایجاد اختلالات در عملکرد مغز شود.

هیدروسفالی می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما بیشتر در نوزادان و بزرگسالان در سنین بالاتر از 60 سال رخ می دهد. درمان جراحی هیدروسفالی می تواند سطح طبیعی مایعات مغزی نخاعی را در مغز بازیابی و حفظ کند؛ اما برای مدیریت علائم یا اختلالات عملکردی ناشی از هیدروسفالی، اغلب به درما ن های مختلف زیادی نیاز است.

علائم بیماری هیدروسفالی

علائم و نشانه های هیدروسفالی از نظر سن شروع تا حدودی متفاوت است. به همین دلیل در این قسمت علائم مربوط به هر رنج سنی را به طور جداگانه بیان می کنیم:

1- نوزادان

علائم و نشانه های معمول هیدروسفالی در نوزادان عبارتند از:

• تغییرات در سر
• سر بزرگ و غیرمعمول
• افزایش سریع اندازه سر
• یک نقطه نرم برجسته یا متشنج (fontanel) در بالای سر
• استفراغ
• خواب آلودگی
• تحریک پذیری
• تغذیه ضعیف
• تشنج
• چشمان ثابت به سمت پایین
• نقص در میزان و قدرت عضلانی
• پاسخ دهی ضعیف به لمس
• رشد ضعیف

2- کودکان نوپا و بزرگتر

در میان کودکان نوپا و کودکان بزرگتر، علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• تاری یا دو بینی دید
• چشمان ثابت به سمت پایین
• بزرگ شدن غیرطبیعی سر کودک نوپا
• خواب آلودگی یا بی حالی
• حالت تهوع یا استفراغ
• تعادل ناپایدار
• هماهنگی ضعیف
• اشتهای ضعیف
• تشنج
• بی اختیاری ادراری
• تحریک پذیری
• تغییر در شخصیت
• افت عملکرد در مدرسه
• تاخیر یا مشکلات مربوط به مهارت های قبلی، مانند راه رفتن یا صحبت کردن

3- بزرگسالان جوان و میانسال

علائم و نشانه های رایج در این گروه سنی عبارتند از:

• سردرد
• بی حالی
• از دست دادن هماهنگی یا تعادل
• از دست دادن کنترل مثانه یا تمایل مکرر به دفع ادرار
• اختلال بینایی
• کاهش حافظه، تمرکز و سایر مهارت های تفکر که ممکن است بر عملکرد شغلی تأثیر بگذارد

4- بزرگترها

در میان بزرگسالان 60 سال به بالا، علائم و نشانه های شایع هیدروسفالی عبارتند از:

• از دست دادن کنترل مثانه یا تمایل مکرر به دفع ادرار
• از دست دادن حافظه
• از دست دادن تدریجی سایر مهارت های تفکر یا استدلال
• دشواری در راه رفتن که اغلب به عنوان راه رفتن مختلط یا احساس گیر افتادن پا توصیف می شود
• هماهنگی یا تعادل ضعیف

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

برای نوزادان و کودکان نوپا که این علائم و نشانه ها را دارند، به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید:

• گریه های بلند بلند و بدون دلیل
• مشکلات مکیدن یا تغذیه
• استفراغ غیر قابل توضیح و مکرر
• عدم تمایل به حرکت دادن سر یا دراز کشیدن
• مشکلات تنفسی
• تشنج

برای سایر علائم و نشانه ها در هر گروه سنی سریعاً به دنبال مراقبت پزشکی باشید. از آنجا که علائم مربوط به مشکلات مرتبط با هیدروسفالی متفاوت است، لازم است به موقع تشخیص داده شده و مراقبت مناسب انجام شود.

علت بیماری هیدروسفالی چیست؟

هیدروسفالی به دلیل عدم تعادل بین میزان تولید مایع مغزی نخاعی و میزان جذب آن در جریان خون ایجاد می شود. مایع مغزی نخاعی توسط بافت های پوشاننده بطن های مغز تولید می شود و با اتصال کانال ها از طریق بطن ها جریان می یابد. این مایع در نهایت به فضاهای اطراف مغز و ستون فقرات می ریزد. این ماده در درجه اول توسط رگ های خونی موجود در بافت های نزدیک به مغز جذب می شود.

مایع مغزی نخاعی نقش مهمی در عملکرد مغز دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

• شناور نگه داشتن مغز، یعنی اجازه می دهد تا مغز نسبتاً سنگین درون جمجمه شناور شود.
• بالشتک سازی مغز برای جلوگیری از آسیب دیدگی
• حذف مواد زائد متابولیسم مغز
•  جریان به جلو و عقب بین حفره مغز و ستون فقرات برای حفظ فشار ثابت در مغز و جبران کننده تغییرات فشار خون در مغز

مایع مغزی نخاعی بیش از حد به یکی از دلایل زیر رخ می دهد:

 انسداد: شایع ترین علت ایجاد هیدروسفالی انسداد جزئی جریان طبیعی مایع مغزی نخاعی از یک بطن به بطن دیگر یا از بطن ها به سایر فضاهای اطراف مغز می باشد.

جذب ضعیف: مشکلی که کمتر باعث هیدروسفالی می شود اختلال مکانیسم هایی است که رگ های خونی را قادر به جذب مایع مغزی نخاعی می کند. این حالت اغلب مربوط به التهاب بافت های مغزی ناشی از بیماری یا آسیب است.

 تولید بیش از حد: به ندرت، مایعات مغزی نخاعی با سرعت بیشتری از میزان جذب تولید می شوند.

عوامل خطرساز در بیماری هیدروسفالی

در بسیاری از موارد، علت دقیق ایجاد هیدروسفالی ناشناخته است. با این حال، تعدادی از مشکلات رشدی یا پزشکی می توانند در ایجاد یا تحریک هیدروسفالی موثر باشند.

نوزادان تازه متولد شده

هیدروسفالی موجود در بدو تولد (مادرزادی) یا اندکی پس از تولد ممکن است به دلیل هر یک از موارد زیر رخ دهد:

•  توسعه غیر عادی سیستم عصبی مرکزی که می تواند جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کند.
•  خونریزی در بطن ها، عارضه احتمالی زایمان زودرس
•  عفونت در رحم در دوران بارداری، مانند سرخچه یا سفلیس که می تواند باعث التهاب در بافت مغز جنین شود

سایر عوامل موثر

عوامل دیگری که می توانند در ایجاد هیدروسفالی در هر گروه سنی نقش داشته باشند عبارتند از:

•  ضایعات یا تومورهای مغز یا نخاع
•  عفونت های سیستم عصبی مرکزی، مانند مننژیت باکتریایی یا اوریون
•  خونریزی در مغز در اثر سکته یا آسیب سر
•  آسیب دیدگی دیگر در مغز

عوارض بیماری هیدروسفالی

عوارض طولانی مدت هیدروسفالی می تواند بسیار متفاوت باشد و اغلب پیش بینی آن ها دشوار است. اگر هیدروسفالی تا زمان تولد پیشرفت کرده باشد، ممکن است منجر به ناتوانی های ذهنی، رشدی و جسمی بعد از تولد شود. موارد با شدت کمتر، اگر به طور مناسب درمان شوند، عوارض کمتری ایجاد خواهند کرد.

بزرگسالانی که کاهش قابل توجهی در حافظه یا سایر مهارت های تفکر را در طول بیماری تجربه کرده اند، پس از درمان هیدروسفالی به طور کامل قدرت حافظه و مهارتی آن ها بر نمی گردد و عملکرد ضعیف تری خواهند داشت. شدت عوارض بستگی به موارد زیر دارد:

• مشکلات اساسی پزشکی یا رشدی
•  شدت علائم اولیه
•  به موقع بودن تشخیص و درمان

سخن آخر

بیماری های مربوط به مغز مانند هیدروسفالی بیماری های خطرناکی هستند که در صورت مشاهده علائم آن ها باید سریعا برای تشخیص دقیق و مراقبت های پزشکی به متخصص مراجعه کنید. هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود زودتر هم درمان شده و عوارض کمتری ایجاد خواهد کرد.