به عنوان یک مادر، هدف شما این است که نوازد شما سالم و بی خطر به این دنیا پا بگذارد و اگر این ورود با سزارین انجام شود، بخیه حاصل از آن نشان دهنده یک معجزه است که فرزند زیبای شما است. با این حال، طبیعی است که بخواهید هر کاری انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که زخم ناشی از بخیه به سرعت بهبود می یابد و جای زخم به حداقل می رسد. خبر خوب این است که اکثر بخیه سزارین به راحتی برطرف می شوند و یک خط نازک بالای خط موهای شرمگاهی ایجاد می شود که به راحتی توسط لباس و لباس زیر پوشیده می شود. در این مقاله اطلاعات کاملی درباره بخیه زایمان سزارین می خوانیم:
انواع بخیه های زایمان سزارین
انواع زخمهای ناشی از بخیه
بهبود سریعتر بخیه زایمان
نشانه عفونت بخیه سزارین چیست؟
چگونگی به حداقل رساندن جای بخیه
درمان جای بخیه سزارین
انواع بخیه های زایمان سزارین
در طی سزارین، پزشک دو برش ایجاد می کند: اولین برش در پوست قسمت پایین شکم، حدود یک اینچ یا دو اینچ بالای خط موهای شرمگاهی می باشد. دومین برش در رحم می باشد که پزشک از طریق آن نوزاد را خارج می کند. نوع برش روی شکم ممکن است شبیه برش روی رحم نباشد. هر کدام از برش ها می تواند به شکل زیر باشد:
1- افقی
امروزه برش عرضی در 95 درصد از زایمان های سزارین استفاده می شود. این به این دلیل است که این برش در پایین ترین قسمت رحم، که نازک تر است ایجاد می شود و خونریزی کمتری ایجاد می کند. همچنین در صورتی که بخواهید در بارداری بعدی بعد از سزارین، زایمان طبیعی (VBAC) داشته باشید جداشدگی به حداقل می رسد.
2- عمودی
همچنین به عنوان سزارین "کلاسیک" شناخته شده است. این برش پایین وسط شکم، معمولا بین زیر ناف تا خط موهای شرمگاهی ایجاد می شود. این مورد رایج می باشد، اما در حال حاضر برای موارد خاص استفاده می شود، از جمله اگر از جراحی قبلی زخم داشته باشید، اگر نوزاد در قسمت پایین رحم یا در موقعیت غیر معمول باشد، یا اگر نیاز به زایمان اضطراری باشد (به عنوان مثال، استرس شدید جنین یا خونریزی بیش از حد به دلیل جفت سرراهی). برش های عمودی ممکن است کمی دردناک تر باشد و زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد.
چطور برشهای زایمان سزارین بسته می شوند؟
برش روی رحم همیشه با بخیه های قابل حل بسته می شود، اما پزشکان از سه راه برای بستن پوست استفاده می کنند:
1- استاپلر یا منگنه
پزشک شما از یک استپلر پوستی برای بستن برش با منگنه های فلزی استفاده می کند. این گزینه پرطرفدار می باشد زیرا گزینه ساده ترین و سریع ترین گزینه است.
2- بخیه
با استفاده از سوزن و نخ، دکتر شما برش را می دوزد. در حالی که این روش زمان بیشتری می خواهد (حدود 30 دقیقه)، برخی از کارشناسان معتقدند که این روش گزینه بهتری می باشد. یک مطالعه 2014 نشان داد که زنانی که از بخیه برای سزارین استفاده کرده اند، 57 درصد کمتر نسبت به کسانی که از منگنه استفاده کرده اند دچار عوارض زخم شده اند.
3- چسب
چسب جراحی پوست را می بندد (نگران نباشید این چسب شسته نمی شود) سپس با یک مایع شفاف پر می شود. بعضی از کارشناسان می گویند که چسب سریعتر بهبود می یابد و کمترین اثر را از خود به جای می گذارد. اما همیشه گزینه مناسبی نیست. پزشکان می توانند بر اساس چندین عامل از چسب استفاده کنند، از جمله نحوه انجام زایمان سزارین، در صورت ایجاد برش افقی، و هماهنگی پوست و چربی شکم.
انواع زخمهای ناشی از بخیه
اغلب موارد، زخم های زایمان سزارین به طور کامل بهبود می یابند. اما گاهی اوقات فرآیند بهبودی بدن شما بیش از حد طول می کشد که می تواند موجب زخم شود- به ویژه در افراد جوانتر (زیر 30 سال) و افرادی که پوست تیره تر دارند. مسائلی که می تواند ایجاد شود عبارتند از:
1- کلوئید
کلوئید زمانی اتفاق می افتد که بافت زخم گسترش می یابد و فراتر از مرزهای اولیه زخم می رود و منجر به ایجاد توده های بافت زخم در اطراف برش می شود.
2- زخم هیپرتروفی
زخم هیپرتروفی ضخیم تر، قوی تر و معمولا بالاتر از سطح زخم طبیعی می باشد اما بر خلاف کلوئید، درون مرزهای اولیه برش اصلی باقی می ماند.
دکتر زهرا سیفی، جراح و متخصص زنان و زایمان در مورد بخیه سزارین می گویند: "چیزی که در میان افراد خیلی رواج دارد، این است که دوست دارند از بخیه جذبی استفاده کنند، اما لازم است که به چند نکته علمی اشاره کنم، خانم هایی که کمی اضافه وزن دارند یا چربی شکمی بالا دارند بهتراست به توصیه پزشک معالج عمل کنند و از بخیه غیر جذبی استفاده کنند، چون در مواردی که چاقی و یا افزایش دور شکم را داریم، بخیه هایی که نخ جذبی دارند باعث چسبندگی میشوند و محل بخیه ممکنه ظاهر خوبی نداشته باشد، پس در این دو مورد از بخیه غیر جدبی استفاده شود و خانم ها اصلا از کشیدن بخیه غیر جذبی نترسند ، چون به هیچ عنوان دردی ندارد.
بهبود سریعتر بخیه زایمان
با توجه به راهنمایی های ذکر شده در ادامه به بهبود سریع تر زخم زایمان سزارین کمک می کنید:
- تمیز نگه داشتن. یک بار در روز (هنگامی که دوش می گیرید)، زخم را با آب و صابون شستشو دهید. نیازی به گرفتن آب و تمیزکاری قوی نیست. هنگامی که کارتون تمام شد، به آرامی منطقه را با یک حوله تمیز خشک کنید.
- می توانید از پماد استفاده کنید و زخم را پوشش دهید. بعضی از پزشکان می گویند می توانید آنتی بیوتیک موضعی یا ژل نفتی مناسب روی زخم بمالید و زخم را به راحتی با باند پوشش دهید؛ دیگران می گویند بهتر است چیزی روی زخم اعمال نکنید و زخم را پوشش ندهید. با پزشک خود صحبت کنید که بهترین راه برای زخم شما چیست.
- هوا را خارج کنید. هوا باعث بهبودی در آسیب های پوستی می شود، بنابراین هر زمان که امکان دارد، زخم را در معرض هوا قرار دهید. این بدان معنا نیست که باید نیمه برهنه راه بروید – بلکه در طول شب لباس راحت و گشاد بپوشید تا هوا گردش داشته باشد.
- به پزشک مراجعه کنید. اگر برش زخم با بخیه ای بسته شده است که حل نمی شود، حتما به پزشک مراجعه کنید تا بخیه را بکشد. نکشیدن بخیه و گذاشتن آن برای مدت طولانی تر از زمان توصیه شده می تواند منجر به بد بو شدن زخم شود. کالج آمریکایی متخصص زنان و زایمان (ACOG) در حال حاضر توصیه می کند که اولین ملاقات با پزشک پس از زایمان طی سه هفته پس از زایمان انجام شود و چکاپ کلی در عرض 12 هفته پس از زایمان صورت پذیرد. برای زایمان سزارین، زمان و فرکانس مراجعه به پزشک ممکن است متفاوت باشد، بنابراین با پزشک خود در مورد زمان ملاقات پس از تولد نوزاد صحبت کنید.
- ورزش نکنید. باید مراقب خودتان باشید تا زخم روی شکم و رحم بهبود یابد. بنابراین از خم شدن یا چرخش بدن یا حرکات ناگهانی تا حد امکان پرهیز کنید. همچنین چیزی سنگین تر از نوزاد بلند نکنید. در خصوص شروع دوباره ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
- حرکت کنید. با وجودی که نباید ورزش های سنگین انجام دهید، از فعال ماندن نیز نباید دست بکشید. افزایش جریان خون به بهبود کمک می کند و احتمال ترومبوز وریدی عمیق یا DVT (لخته خون که در طول بارداری و پیش از پریودی رایج تر است) را کاهش می دهد بلافاصله پس از احساس بهبودی، نوزاد خود را داخل کالسکه بگذارید و اطراف منزل راه بروید.
نشانه عفونت بخیه سزارین چیست؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کنید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید:
- قرمزی یا تورم برش یا پوست اطراف آن
- تب بالاي 100.4 درجه فارنهایت
- خارش یا ترشحات از محل برش
- بوی ناخوشایند از منطقه
- زخم سقت می شود و یا درد اطراف زخم افزایش می یابد
- درد یا حساسیت در یک نقطه خاص از برش (توجه داشته باشید که برخی از دردها برای چند هفته اول طبیعی هستند)
- برش شما شکاف باز است
چگونگی به حداقل رساندن جای بخیه
پس از دو هفته، زخم باید بهتر شود. شش هفته تا سه ماه طول می کشد تا به طور کامل بهبود یابید. اگرچه زخم زایمان سزارین با گذشت زمان به صورت خود به خودی برطرف می شود، چند ترفند ساده می تواند به بهبود ظاهر آن کمک کند:
1- ورق سیلیکون
می توانید این ورق های کوچک را بدون نسخه پزشک خریداری کنید؛ این ورق ها برای 12 هفته کافی می باشند. دقیقا مشخص نیست چطور ورقه های سیلیکونی به بهبود زخم کمک می کنند، اما بعضی از تحقیقات نشان داده اند که این ورق ها باعث نرم شدن و مسطح شدن سطح زخمها می شوند؛ به خصوص اگر تمایل به ایجاد کلوئید یا زخم های هیپرتروفی داشته باشید. می توانید از ورق سیلیکون سه یا چهار هفته بعد از زایمان سزارین استفاده کنید (از پزشک خود بپرسید)؛ ممکن است نتایج را در عرض یک ماه ببینید.
2- ژل و کرم سیلیکون
ژل و کرم سیلیکون هدف مشابه با ورق های سیلیکونی دارد. مجددا، قبل از تلاش برای درمان زخم، با پزشک خود مشورت کنید.
3- محدود کردن زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب
نور خورشید می تواند باعث جلب توجه بیشتر زخم شود و آن را تیره تر و یا روشن تر از پوست اطراف می کند، بنابراین سعی کنید زخم را از نور مستقیم خورشید برای یک سال دور نگه دارید و بعد از آن از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید.
درمان جای بخیه سزارین
شاید زخم شما آن طور که انتظار دارید بهبود پیدا نکند، یا شاید می خواهید کامل از بین برود. به گفته انجمن آمریکایی جراحان پلاستیک، هیچ راهی برای پاک کردن کامل اثر زخم وجود ندارد، اما چند گزینه وجود دارد که می تواند ظاهر آن را بهبود بخشد.
روشهای غیر جراحی
1- لیزر درمانی
برخی از لیزرها می توانند تغییر رنگ را برطرف کنند، در حالی که دیگر لیزرها می توانند بافت را نرم کنند. می توانید پس از کشیدن بخیه از لیزر درمانی استفاده کنید. البته هر چه زودتر این کار را انجام دهید نتیجه بهتری مشاهده می کنید. با متخصص زنان و زایمان صحبت کنید یا با یک متخصص پوست یا جراح پلاستیک مشورت کنید. احتمالا برای بهبودی کامل نیاز به یک تا چهار جلسه لیزر درمانی دارید. لیزر درمانی تحت پوشش بیمه نیست.
2- تزریق استروئید
برای زخم های تهاجمی بیشتر (آنهایی که کلوئید را تشکیل می دهند یا تبدیل به هیپرتروفی می شوند)، تزریق طولانی مدت استروئید می تواند التهاب را کاهش دهد و به زخم کمک کند تا سطحی صاف داشته باشد و کمتر جلب توجه کند. پزشک می تواند استروئید را در هنگام زایمان سزارین تزریق کند تا از هیپرتروفی یا کلوئید جلوگیری کند. اگر سزارین داشته اید، می توانید اولین تزریق را در اسرع وقت در زمان بهبود زخم انجام دهید. با توجه به شدت زخم، می توانید هر سه تا شش ماه تزریق را انجام دهید. تزریق استروئیدها ممکن است توسط بیمه شما پوشش داده شود، اما ابتدا باید مورد تایید قرار گیرد.
عمل جراحی
از آنجا که ظاهر زخم ممکن است بهبود یابد، پزشکان معمولا قبل از شش تا 12 ماه بعد از سزارین هیچ کاری انجام نمی دهند. اگر هنوز به گزینه های جراحی علاقمند هستید، با پزشک خود مشورت کنید که آیا یکی از گزینه های زیر می تواند برای شما مفید باشد یا خیر:
1- بازنگری مجدد بخیه
با استفاده از این عمل، جراح پوست اطراف زخم را به طور کامل بر می دارد و سپس با دقت، زخم جدید را بخیه می زند – در این صورت یک زخم نازک تر با جلب توجه کمتر باقی می ماند. اگر زخم کلوئید یا هیپرتروفی ایجاد شده باشد یا اثر زخم را دوست ندارید و چیزی با جلب توجه کمتر می خواهید، یا اثر زخم گسترده و ضخیم شده است، بازنگری زخم به شما کمک می کند.
3- جراحی شکم
اگر در ناحیه شکم پوستی شل دارید جراحی آبدومینوپلاستی ارزش امتحان کردن دارد. در طی این عمل، جراح پوست و چربی اضافی را قطع می کند و برش را به هم بخیه می زند. در صورتی که زخم زایمان کوچک باشد این گزینه انتخاب خوبی نیست زیرا زخم این جراحی بزرگتر است. اما اگر زخم شما واقعا شما را اذیت می کند (بزرگ است، تغییر رنگ داده است یا بالا آمده است)، این عمل جراحی برای شما مناسب است.
آیا خارش محل برش طبیعی است؟
خارش بسیار شایع است، زیرا اعصاب در منطقه دچار اختلال شده است. از خاراندن اجتناب کنید. برای آرام کردن خارش پوست، می توانید مقدار کمی کرم ضد سوزش OTC به پوست اطراف زخم اعمال کنید. یا یک یخ بسته را در حدود پنج تا 10 دقیقه در حوله قرار داده و روی منطقه زخم بگذارید.
آیا بوی محل برش طبیعی است؟
تا زمانی که محل را تمیز نگه دارید، منطقه برش نباید بوی بدی بدهد – بنابراین اگر بوی بد می دهد، به پزشک خود مراجعه کنید و ببینید زخم دچار عفونت نشده باشد.
آیا بی حس شدن زخم طبیعی است؟
بله بسیاری از زنان در منطقه زخم بیحسی یا سوزن را تجربه می کنند که معمولا با گذشت زمان از بین می رود. اگر نگران هستید، به پزشک در خصوص بی حسی بگویید.
1-American College of Obstetricians and Gynecologists, Optimizing Postpartum Care, May 2018
2-Robin Elise Weiss. 10 Common Questions about C-Section Scars.www.verywellfamily.com. Updated April 04, 2019
3-Heidi Murkoff. Caring for and Minimizing Your C-Section Scar. Www.whattoexpect.com. Updated: June 28, 2018