وقتی حساس‌ترین دوره زندگی با مهم‌ترین چالش دندانپزشکی گره می‌خورد پژوهش‌های جهانی، ارتباط مستقیمی بین بیماری‌های لثه و پیامدهای ناگوار بارداری مانند زایمان زودرس و وزن کم نوزاد را نشان داده‌اند. با این حال، اگر یک مادر باردار نیاز به یک اقدام درمانی جدی مانند ایمپلنت دندان داشته باشد، پرسش حیاتی مطرح می‌شود: آیا انجام ایمپلنت در بارداری امکان پذیر است یا خیر؟
ایمپلنت و بارداری
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که حضور باکتری‌های خاص در دهان می‌تواند تولید سیتوکین‌های التهابی را افزایش دهد که می‌تواند منجر به انقباضات رحمی و زایمان زودرس شود. رویکرد دندانپزشکی نوین بر درمان‌های ضروری و به تعویق انداختن درمان‌های غیرضروری) متمرکز است.
بر اساس توصیه‌های نهادهای مرجع جهانی:
- درمان‌های ضروری: باید در اسرع وقت انجام شوند (مانند پر کردن دندان پوسیده یا درمان ریشه عفونی).
- درمان‌های زیبایی و غیر ضروری: باید تا پس از زایمان به تعویق افتند.
حال سؤال کلیدی اینجا است: آیا ایمپلنت دندان در دوران بارداری در دسته ضروری قرار می‌گیرد یا غیرضروری؟ در ادامه پاسخ دکتر مهدی ابریشمی، بهترین دندانپزشک اصفهان برای ایمپلنت را می‌خوانیم:
ایمپلنت به دلیل ماهیت زمان‌بر بودن (شش ماه تا یک سال برای ادغام استخوان) و نیاز به جراحی، جزو اقدامات غیرضروری محسوب می‌شود.
ایمپلنت دندان در زمان بارداری
برای درک کامل چرایی محدودیت ایمپلنت در زمان بارداری، ابتدا باید مراحل اساسی این درمان را مرور کنیم. ایمپلنت دندان شامل یک پایه تیتانیومی است که جایگزین ریشه دندان از دست رفته می‌شود و فرآیند آن به دو فاز اصلی تقسیم می‌شود:
فاز جراحی: حساسیت‌های فیزیولوژیک مادر
این فاز نیازمند شرایطی است که با شرایط مادر باردار در تضاد قرار می‌گیرد:
- تصویربرداری اولیه (اشعه ایکس): برای تعیین تراکم استخوان، عکسبرداری با اشعه ایکس (حتی با دوز کم و سرب)، در دوران بارداری یک ریسک محسوب شده و معمولاً به شدت محدود می‌شود.
- تجویز بی‌حسی: استفاده از داروهای بی‌حسی حاوی اپی‌نفرین (آدرنالین) برای برخی مادران و در دوزهای بالا می‌تواند محدودیت‌هایی داشته باشد.
- فشار استرس جراحی: انجام جراحی (حتی یک جراحی کوچک) می‌تواند سطح کورتیزول و استرس مادر را افزایش داده و سلامت جنین را به خطر اندازد.
فاز بهبودی (Oseointegration): تداخل هورمونی و طولانی بودن زمان درمان
پس از جراحی، پایه ایمپلنت باید طی ۳ تا ۶ ماه با استخوان فک ادغام شود (فرایند اوسئواینتگریشن).
- اثر هورمون‌ها: تغییرات هورمونی مادر باردار می‌تواند بر روی تراکم و بازسازی استخوان (متابولیسم کلسیم) تأثیر بگذارد و موفقیت این ادغام را به خطر اندازد.
- نیاز به داروهای پس از جراحی: اغلب این فاز نیازمند مصرف مسکن‌ها و گاهی آنتی‌بیوتیک‌ها است که بسیاری از آنها در لیست داروهای ممنوعه یا پرخطر دوران بارداری قرار دارند.
ایمپلنت قبل از بارداری
ایمپلنت دندان قبل از بارداری، بهترین و ایمن‌ترین زمان برای انجام این درمان است زیرا از نگرانی‌ها در مورد اشعه ایکس، داروها، بیهوشی و استرس جراحی در دوران بارداری جلوگیری می‌شود. پس قبل از اقدام به بارداری، اطمینان حاصل کنید، هیچ منبع عفونتی در دهان وجود ندارد که بتواند سلامت مادر یا جنین را به خطر اندازد.
آیا ایمپلنت برای بارداری ضرر دارد؟
به طور خلاصه و قاطع، بله، انجام ایمپلنت دندان در دوران بارداری به طور معمول توصیه نمی‌شود و می‌تواند مضر باشد. این یک روش غیر ضروری است که باید تا پس از زایمان و پایان شیردهی به تعویق انداخته شود.
ایمپلنت در اوایل بارداری
تصمیم‌گیری برای انجام یا تعویق درمان‌های دندانپزشکی جدی، بر پایه تقسیم‌بندی زمانی بارداری بنا نهاده شده است. در ادامه به بررسی کاشت دندان در سه‌ماهه اول، دوم و سوم یا به عبارت دیگر، بهترین و بدترین زمان برای درمان‌های دندانپزشکی در بارداری می‌پردازیم:
ایمپلنت در ماه اول بارداری یا سه‌ماهه اول (هفته ۱ تا ۱۲):
کاشت دندان در سه ما‌هه اول دوران حیاتی و ممنوعیت مطلق برای ایمپلنت به شمار می‌رود. این دوره، حیاتی‌ترین زمان برای تشکیل اندام‌های جنین (ارگانوژنز) است. جنین در برابر هرگونه عامل خارجی (شیمیایی، تشعشع یا عفونت) بسیار آسیب‌پذیر است. پس هرگونه اقدام غیرضروری جراحی، استفاده از داروهای خاص و به‌خصوص تصویربرداری در این دوران ممنوع است.
نکته کلیدی: به دلیل ریسک بالای سقط جنین و تاثیر بر تشکیل اندام‌ها، این دوره برای هرگونه جراحی ایمپلنت دندان، خطرناک‌ترین زمان محسوب شده و باید قاطعانه از آن اجتناب شود.
سه‌ماهه دوم (هفته ۱۳ تا ۲۶): زمان طلایی و محدودیت‌های ایمپلنت
متخصصان دندانپزشکی این سه‌ماهه را امن‌ترین دوره برای درمان‌های ضروری می‌دانند، زیرا اندام‌های حیاتی جنین تشکیل شده و خطر سقط کاهش یافته است. اگرچه درمان‌های ضروری مانند پر کردن دندان مجاز هستند، اما جراحی ایمپلنت همچنان یک پروسه غیرضروری محسوب می‌شود. دلایل عدم انجام ایمپلنت عبارتند از:
- نیاز به خوابیدن طولانی‌مدت مادر بر روی صندلی دندانپزشکی (فشار بر ورید اجوف تحتانی)
- نیاز به مصرف داروهای پس از جراحی
سه‌ماهه سوم (هفته ۲۷ تا ۴۰): بازگشت به شرایط پرخطر
در این دوران افزایش حجم رحم، مشکلات تنفسی، کاهش توانایی دراز کشیدن طولانی‌مدت و خطر افزایش زایمان زودرس، انجام هرگونه جراحی را بسیار دشوار و پرخطر می‌سازد.
چرا باید درباره خطرات ایمپلنت دندان در بارداری جدی بود؟
همان‌طور که مشاهده می‌شود، فرآیند ایمپلنت در دوران بارداری مملو از موانع و ریسک‌هایی است که می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر اندازد. برای درک کامل و جامع این چالش‌ها، از جمله خطرات بالقوه ناشی از بیهوشی، اشعه ایکس و داروهای پس از جراحی، قویاً توصیه می‌شود که مطلب تخصصی با عنوان آیا ایمپلنت دندان در بارداری امکان پذیر است؟ را مطالعه کنید تا با دیدگاهی آگاهانه تصمیم‌گیری نمایید.
مرحله دوم ایمپلنت در بارداری
مرحله دوم ایمپلنت (نصب اباتمنت و روکش) معمولاً در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و باید به تعویق بیفتد. دلایل این امر:
- این مرحله اغلب نیازمند یک عکس کوچک (پری‌آپیکال) برای تأیید موقعیت است که باید اجتناب شود.
- با وجود اینکه یک جراحی کوچک‌تر است، اما احتمال عفونت و نیاز به آنتی‌بیوتیک یا داروهای مسکن وجود دارد.
گذاشتن روکش ایمپلنت در بارداری
گذاشتن روکش ایمپلنت (مرحله نهایی) در دوران بارداری، اگرچه یک جراحی نیست، اما معمولاً توصیه می‌شود که به تعویق بیفتد. اغلب دندانپزشک پیش از نصب نهایی روکش، نیاز به گرفتن یک عکس کوچک اشعه ایکس (پری‌آپیکال) برای اطمینان از قرارگیری صحیح دارد، که در بارداری باید از آن اجتناب شود.
در پایان، نمیدونستم باردارم ایمپلنت کردم!
این وضعیت جای نگرانی دارد، اما مهم است که آرامش خود را حفظ کرده و فوراً اقدام‌های لازم را انجام دهید. در اکثر موارد، اقدامات دندانپزشکی، به دلیل محدود بودن دوز اشعه و داروها، مشکل جدی برای جنین ایجاد نمی‌کنند. با این حال، پیگیری تخصصی برای حفظ آرامش و اطمینان از سلامت جنین ضروری است.
در مجموع، ایمپلنت دندان در دوران بارداری به‌طور کلی توصیه نمی‌شود. اگر ایمپلنت صرفاً زیبایی یا غیر فوری است، بهتر است انجام نشود. اما اگر دندان عفونت شدید دارد و نیاز به کشیدن فوری دارد، ممکن است پزشک مجبور شود:
- دندان را بکشد.
- عفونت را کنترل کند.
- کاشت ایمپلنت را تا پایان بارداری به تعویق بیندازد.
بهترین زمان انجام ایمپلنت = قبل یا بعد از بارداری
