زایمان پروسه طبیعی است که برای هر مادر بعد از بارداری برای به دنیا آمدن کودک به طور طبیعی اتفاق می افتد.زایمان به دوصورت طبیعی وسزارین انجام میگردد. زایمان سزارین فقط برای مادرانی که در معرض خطراتی هستند که جان خود و کودکشان را به خطر می اندازد انجام میگردد و در مادرانی که بدون مشکل طبی در خود و فرزندانش هستند زایمان طبیعی پیشنهاد میگردد. زایمان طبیعی به علت مزایای فراوانی که نسبت به سزارین دارد وهمچنین پایین بودن خطرات و مشکلات بعد از آن حائز اهمیت است. خوشبختانه امروزه با روش های بی دردی زایمان طبیعی ، درد آن برای هرمادری قابل تحمل شده است.درد زایمان باروشهای بی دردی از قبیل بی حسی اپیدورال،داروهای بی دردی و گاز انتونوکس تنها تا اندازه‌ای قابل کنترل می‌باشد.
با مصرف این داروها، به دلیل طبیعت دوره ای درد لیبر، مادر در طی انقباضات کمی آرام می شود اما ممکن است در سایر زمان ها، مقدار دارو بیش از حد over-sedated)) باشد. این داروها امروزه زیاد در طول زایمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عملکرد این داروها به توانایی آنها برای پیوستن به محل گیرنده ها در سیستم عصبی مرکزی متکی است. محل گیرنده عمدتاً در جسم ژلاتینی شاخ خلفی طناب نخاعی می‌باشد. سایر گیرنده‌ها در مغز میانی، تالاموس و هیپوتالاموس واقع هستند.
سه داروی بی دردی سیستمیک: پتیدین (مپریدین) معروف‌ترین آنهاست . بعضی ها دایامرفین یا مپتازینول (مپتید) را ترجیح می‌دهند.
همه‌ی آنها خواص تسکین دهندگی مشابهی دارند.
اثرات جانبی: حالت تهوع، استفراغ و خواب آلودگی در مادر که باید به طور همزمان از یک عامل ضدتهوع برای کاهش حالت تهوع استفاده می شود. به دلیل آنکه نوزاد را خواب آلود می‌کنند ممکن است شیردهی را مشکل‌تر کنند.
بنابراین اطمینان از اینکه مادر در جلسات پیش ازتولد کاملاً مطلع شده باشد حائز اهمیت است؛ بدین وسیله مادر می‌تواند بر پایه‌ی اطلاعاتی که در مورد تسکین درد دارد، تصمیم گیری نماید.
پتیدین (Pethidine)
پرکاربردترین داروی مسکن درد سیستماتیک در انگلستان است.هزینه کمی دارد و ماماها سال‌های زیادی از آن استفاده کرده‌اند.دارویی ترکیبی و ساختگی است.معمولاً به مقدار 50 تا 150 میلی‌گرم (با توجه به سایز زن) به صورت داخل عضلانی تجویز میشود . دقیقه طول می‌کشد تا اثر کند. می توان به صورت داخل وریدی تجویز نمود .برخی واحدها از دستگاهی استفاده می‌کنند که اجازه می دهد بی حسی بر اساس کنترل بیمار باشد .
این داروها تخلیه معده را به تأخیر می‌اندازد . زنانی که از داروهای بی دردی استفاده می کنند، نباید از استخر زایمان استفاده کنند. فرآیند لیبر را کند میکند. تاثیر بی دردی ها بر میومتر که با عملکردی که بر یون های کلسیم دارند باعث ریلکس شدن میومتر می شوند و همچنین بی دردها بر هیپوتالاموس هم تاثیر داشته و باعث مهار آزادسازی اکسی توسین از غده هیپوفیز خلفی می شوند. پتیدین در مقایسه با نیتروزاکسید و اکسیژن Entonox) ) تاثیر کمتری دارد.
دیامورفین Diamorphine))
تأثیر بی حسی در لیبر به مدت 4 ساعت که با سرعت بیشتری از پلاسمای مادری و جنینی پاک میشود . برخی مدعی هستند که دیامورفین تسکین دهنده‌ی درد بهتری می‌باشد. اما به طور معمول نسبت به سایر داروهای بی دردی به میزان کمتری در لیبر مورد استفاده قرار میگیرد . این احتمال وجود دارد که فقدان استفاده از دیامورفین در لیبر به دلیل ترس از طبیعت اعتیاد آور بالقوه‌ی آن باشد.
مپتازینول (Meptazinol)
معمولاً در دوزهای 100 تا 150 میلی‌گرم و به صورت داخل عضلانی تزریق میشود.این دارو سریع اثر میکند. تقریباً به مدت 4 ساعت موثر است. تهوع و استفراغ ازعوارض جانبی این دارو است.جایگزین کردن آن به جای پتیدین در بیشتر زایشگاه‌های انگلستان با شکست مواجه شد.
اسپری بی حسی (Inhalation analgesia)
50 درصد مونوکسید نیتروژن و 50 درصد اکسیژن تشکیل شده است.انتونوکس پرکاربردترین اسپری بی حسی در زایمان است.مونوکسید نیتروژن انتقال سیناپتیک و نورونی درون سیستم عصبی مرکزی را محدود میکند. مخلوط (گازها) در دمای معمولی ثابت می‌باشند و در دمای زیر 7- درجه سانتی‌گراد از هم جدا می‌شوند. این گاز در لوله، فشرده شده (در یک بانک ذخیره شده) یا متناوباً در سیلندرهایی موجود هستند.
یک شیر یک طرفه برای استنشاق باز میشود . مادر باید به اندازه کافی از نحوه‌ی عملکرد دستگاه مطلع شود. لب‌ها به طور دقیق اطراف دهانه قرار داده شود. در برخی موارد به طور ثابت از ماسک روی صورت استفاده شود. تأثیر گازها در طول 20 ثانیه آغاز میشود.استفاده قبل از انقباض وبیشترین کارآیی گازها بعد از 45 تا 50 ثانیه و در زمان انقباضات شدید بیشترین میزان آرام بخشی را دارد و زن خودش بر تجویز آن نظارت کند. تأثیر آن به دستورالعمل اولیه‌ای که به زن داده میشود و توانایی او در دنبال کردن آن بستگی دارد.
بی حسی منطقه‌ای (اپیدورال)
در حال حاضر، بیشتر زنان خواهان لیبر بدون درد هستند و به محض شروع لیبر در خواست بی‌دردی اپیدورال می‌کنند. زنانی که هنگام انقباضات شدید، روش‌های متناوب تسکین درد را ناکافی می‌دانند؛ ممکن است هنگامی که لیبر بخوبی پیشرفت کرده است، در خواست بی حسی اپیدورال کنند.این امر، توضیح درمورد استفاده از بی دردی اپیدورال در پیش از تولد را پر اهمیت‌تر میکند.زمانی که از موضوع بلوک اپیدورال در لیبر برای اولین بار در دهه 70 میلادی سخن به میان آمد بیشترین توجه بر روی تکنیک آن متمرکز شد و توجه کمتری معطوف به مشکلاتی شد که در زایمان طبیعی بوجود می‌آورد. در سال‌های نخستین استفاده: با بلوک اعصاب حرکتی و سیستم سمپاتیک باعث ایجاد کاهش حس و عملکرد مثانه، بی‌حس شدن کامل پاها، شل شدن عضلات کف لگن و اختلال در زور زدن برای زایمان در مرحله دوم لیبر میشود.
زن در هنگام تزریق بسیار آرام و بی حرکت نگه داشته شود زیرا فضای ساب آراکنوئید تنها چند میلیمتر داخل تر است. یک حرکت جزئی زن می‌تواند منجر شود که سوزن سهواً پرده‌های مغزی را سوراخ کند و باعث آسیب به سخت شامه شود.
بعد از این مرحله شما دچار بی دردی میشوید و فقط شاید مقداری احساس فشار درک شود .پس از این مرحله ماما در هنگام انقباضات مادر را تشویق به زور زدن برای به نتیجه رسیدن زایمان میکند نکته زیبا وقابل توجه زایمان طبیعی این است که کودک بعد از تولد بلافاصله در آغوش مادر خود قرار میگیرد و تماس پوستی با کودک برقرار میشود و چه زیباست لحظه در آغوش کشیدن کودکی که نه ماه انتظارش را کشیدید.
