اندومتریوز چیست؟
اندومتریوز بیماری است که در تعداد نسبتا زیادی از خانم هایی که در سن باروری هستند دیده میشود.نام این بیماری از واژه اتدومتر یعنی بافتی که سطح داخلی رحم را میپوشاند و هر ماه در دوره قاعدگی رشد کرده و سپس ریزش میکند-گرفته شده است. در واقع بافت اندومتر باید فقط در درون رحم وجود داشته باشد.
در اندومتریوز بافتی شبیه اندومتر در خارج از رحم دیده میشود.بنابراین این بیماری زمانی اتفاق می افتد که بافت پوشاننده داخل رحم(اندومتر)در بعضی دیگر از اعضای بدن که بیشتر در شکم و لگن قرار دارند نیز به وجود آمده و شروع به رشد نماید.این بیماری در برخی اعضای بدن بیشتر دیده میشود این اعضا عبارت اند از: تخمدان ها سطح بیرونی رحم –لوله های رحمی-بافت های لگنی و فضایی که بین روده ها مثانه و رحم وجود دارد.این بیماری در محل هایی مانند روده بزرگ مثانه و روده ی کوچک و آپاندیس کمتر دیده میشود به ندرت ممکن است این بیماری در جاهایی دورتر از دستگاه تاسلی دیده شود.
بافت اندومتر در هر قسمت از بدن که باشد مانند اندومتر درون رحم نسبت به هورمون هایی که ماهیانه باعث قاعدگی میشوند حساس خواهد بود بنابراین این بافت در طول دوره قاعدگی رشد کرده و در پایان دوره ریزش و خونریزی میکند. در شرایط طبیعی خون قاعدگی از راهی که در مسیر واژن وجود دارد خارج میشود در حالی که در اندومتریوز به دلیل اینکه بافت هایی خارج از رحم قرار دارند مسیری برای خروج خون قاعدگی و بافت های همراه آن وجود ندارد و این خون داخل بدن ریخته میشود. وقتی خون به داخل بدن ریخته شود باعث تحریک بافت اطراف، درد و چسبندگی میگردد و کم کم باعث افزایش درد قاعدگی و حتی درد در هنگام تماس جنسی یا اجابت مزاج میشود
حدود ده درصد از زنان در سنین باروری ممکن است اندومتریوز داشته باشند. عده ای از زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است مشکلات کمی را احساس کنند ولی برخی از خانم ها مبتلا به اندومتریوز دردهای شدید قاعدگی دردهای طولانی مدت لگن و رابطه جنسی دردناک را تجربه مینمایند.در برخی افراد ممکن است ناباروری تنها علامت ابتلای به اندومتریوز باشد.گاهی اندومتریوز وقتی تشخیص داده میشود که بیمار به دلیل دیگری مثل کیست تخمدان مکرر یا دلایل دیگر مورد عمل جراحی لگنی قرار میگیرند.
عوامل زیر احتمال اندومتریوز را افزایش میدهد:
1- سن:
خانم ها در تمام سنین در معرض ابتلای به انومتریوز هستند هرچند که این بیماری در خانم های 30-40 ساله بیشتراست
2- نداشتن فرزنذ:
بارداری میتواند از خانم ها در برابر اندومتریوز محافظت نماید.نداشتن فرزند احتمال اندومتریوز را افزایش میدهد.
3- خونریزی بیش از 7روز:
این بیماری در خانم هایی که دوره قاعدگی انها بیشتر از هفت روز طول میکشد بیشتر دیده میشود.
4- دوره قاعدگی کمتر از 28 روز:
احتمال اندومتریوز در خانم هایی که فاصله زمانی شروع یک قاعدگی تا شروع قاعدگی بعدی کمتر از 28 روز است-بیشتر است.
5- وجود لکه بینی بین قاعدگی ها:
لکه بینی بین خونریزی های قاعدگی میتواند یکی از علایم اندومتریوز باشد.
6- سن اولین قاعدگی:
معمولا قاعدگی در افراد مبتلا به اندومتریوز در سنین کمتر از 12 سالگی شروع شده است.
7- سابقه خانوادگی:
در افرادی که خواهر یا مادر آنها مبتلا به این بیماری باشند بیشتر دیده میشود اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به اندومتریوز باشد بهتر است با پزشک در این مورد مشورت گردد.
علایم اندومتریوز
1- درد:
خیلی از خانم ها در هنگام قاعدگی دردهای خفیفی را تجربه میکنند که طبیعی است.به دردهای قاعدگی شدیدتر از دردهای عادی دیسمنوره میگویند ممکن است دیس منوره علامتی از اندومتریوز یا مشکلات لگنی دیگر باشد البته وجود دیسمنوره در یک خانم حتما به مفهوم مبتلا بودن به اندومتریوز یا مشکلات دیگر لگنی نیست.
معمولا اگر دردهای شدید قاعدگی در سالهای اول قاعدگی وجود نداشته باشد و در سنین بالاتر اتفاق بیوفتد ممکن است یک علامت هشدار دهنده اندومتریوز باشد گاهی اوقات این دردهای شدید ممکن است با تهوع استفراغ یا اسهال همراه شود البته باید به یاد داشت که ممکن است برخی زنان مبتلا به اندومتریوز هیچ درد و اسپاسم شدیدی را هرگز احساس نکنند.
همچنین ممکن است اندومتریوز هیچ علامتی نداسته باشد ولی در هر صورت درد علامت اصلی این بیماری است که ممکن است به صورت های زیر باشد:
- قاعدگی های بسیار دردناک
- درد زیر شکم قبل ویا در طول قاعدگی
- دردهای اواسط دوره قاعدگی
- درد در هنگام تماس جنسی یا پس از ان
- درد همزمان با حرکات روده
- درد کمر یا لگن
2- خونریز قاعدگی:
خونریزی قاعدگی در بین زنان مبتلا به اندومتریوز بسیار متغیر است و شامل:
- خونریزی شدید
- قاعدگی طولانی مدت
- خونریزی نامنظم
- لکه بینی
نشانه های دیگر شامل:
- علایم گوارشی یا ادراری مثل خونریزی
- فعالیت نامنظم روده ها مثل اسهال
- نفخ سری زودرس تهوع و استفراغ
- خستگی
- ناباروری
اندومتریوز چگونه تشخیص داده میشود؟
اندومتریوز به تنهایی از روی علایم قابل تشخیص نیست پزشک ممکن است در موارد زیر به اندومتریوز مشکوک شود
- وجود مشکلات باروری
- دردهای شدید قاعدگی
- دردهای مزمن لگنی
- کیست های تخمدانی طولانی مدت و..
پزشک در صورت یافتن برخی علامت ها در هنگام معاینه لگن ممکن است به اندومتریوز مشکوک شود به جز معاینه با توجه به صحبت های بیماردرباره تاریخچه بیماری نیز میتواند متوجه احتمال این بیماری شود تشخیص قطعی این بیماری بعداز استفاده از روشهای جراحی مورد نیاز مانند لاپاروسکوپی خواهد بود.
لاپاروسکوپی یک عمل جراحی سرپایی است که به پزشک در دیدن و جستجوی اندومتریوز در داخل لگن کمک میکندشدت بیماری نیز با این عمل مشخص میشود البته باید توجه داشت که ممکن است بیماری فرد شدید نباشد ولی ائ درد زیادی را احساس کند و یا مبتلا به ناباروری باشد به غیر این روش میتوان از روشهایی مانند سونوگرافی سی تی اسکن هم استفاده شود.
درمان
چگونگی درمان اندومتریوز به عواملی مانند سن شدت علایم بیماری شدت بیماری تمایل فرزند آوری در آینده و... بستگی دارد.
تسکین دهنده های درد:
درمان هورمونی:
برخی درمان های هورمونی در کاهش علایم دردناک اندومتریوز موثر هستند.
سبک زندگی:
در درمان اندومتریوز ورزش، رژیم غذایی سالم و استراحت کافی به کاهش درد کمک میکند.برای کاهش علایم یبوست ناشی از اندومتریوز توصیه به نوشیدن مایعات زیاد و استفاده از رژیم غذایی با فیبر زیاد شامل میوه سبزی میشود.درد در برخی خانم ها با ورزش و تکنیک های استراحت بهتر میشود که ممکن است به دلیل کاهش فشار روانی ناشی از دردهای مزمن باشد.
درمان جراحی:
اگر اندومتریوز هنگام جراحی تشخیص داده شود پزشک ممکن است بافت اندومتریوز را از بین برده و یا چسبندگی های ایجاد شده را بردارد.
بارداری:
گرچه ثابت نشده است که بارداری موجب درمان اندومتریوز باشد ولی در طول بارداری شدت اندومتریوز کاهش میابد البته ممکن است مدتی پس از بارداری اندومتریوز برگشت نماید.
شیوه زندگی سالم و اندومتریوز:
اندومتریوز در سنین نوجوانی شروع شده و به آهستگی در طول زندگی گسترش میابد علل آن کاملا شناخته شده نیست و عقیده بر این است که علل ژنتیکی و ارثی در ایجاد این بیماری نقش دارند.از نظر علمی هنوز مدارکی وجود ندارد که راه های پیشگیری از اندومتریوز را به طور کامل نشان دهد در هر صورت برخی از شیوه های زندگی در کاهش خطر ابتلای فرد به این بیماری کمک کننده است.
مانند بیشتر مشکلات سلامتی در رابطه با ناباروری تغییر شیوه زندگی نقش مهمی را در کنترل و درمان اندومتریوز ایفا میکند این تغییر شیوه زندگی هم بر بارداری فرد و هم بر کاهش علایم اندومتریوز اثر خواهد داشت برای مثال در برخی مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی با گوشت قرمز زیاد و میوه و سبزی کم اندومتریوز را افزایش میدهد. در صورت ابتلای به اندومتریوز باید از خوردن الکل کافیین لبنیات گوشت قرمز شکر گندم و چربی های اشباع پرهیز گردد.
